Er is een verschil tussen duizelig zijn en duizelingwekkend. Wat is precies het verschil? Ik ben duizelig tijdens een aanval van draaiduizeligheid. Dat is een van de vormen van duizeligheid. Welke vormen zijn er nog meer? En wat voel ik dan als iets duizelingwekkend is?
(foto: Aldo Alessi)
Volledig transcript:
'Evenwicht, je leven', aflevering 7: Duizelingwekkend!
Ik wil het met je gaan hebben over het verschil tussen duizeligheid en duizelingwekkend. Die woorden lijken heel erg op elkaar, maar worden echt op een andere manier gebruikt. En hoe kom ik op het idee om dit te gaan doen, in deze podcast om hierover te gaan vertellen?
Dat komt omdat aan het begin van de zomervakantie had ik weer een heftige aanval van draaiduizeligheid. En ik had geen idee waar dat vandaan kwam. Ik was niet gespannen, ik was niet heel erg druk geweest, we gingen ook niet op vakantie. Dus... ik begreep het niet zo goed! En toch heb ik een hele dag min of meer niets gedaan, omdat die aanval er is en dan kun je gewoon niets. Dan lig ik op bed, dan ben ik stil, dan kan ik niet lezen, ik kan geen muziek luisteren, ik kan ook weinig verdragen, ik hoef geen eten.
Nou, echt zoals een heftige aanval van draaiduizeligheid bij mij ook verloopt. Heel veel mensen moeten daar enorm ook bij braken. Nou dat is mij geluk, dat heb ik niet! Dus ik kan gaan liggen en wachten tot het over gaat. Ik geef me over. In plaats van dat ik letterlijk overgeef in de vorm van braken, geef ik wel mijn lichaam toestemming om gewoon niks te hoeven of niks te kunnen. Het enige is, dat ze me even moeten helpen dan om naar het toilet te gaan. En na, nou het eerste heftige deel van de aanval, ben ik op een gegeven moment heel voorzichtig naar beneden gelopen en daar ben ik dan ook bij geholpen. Dat ze dus echt voor me lopen, achter me lopen, om me goed in de gaten te houden, dat ik veilig weer beneden kom. Want, vooral dat trap af lopen is dan natuurlijk heel moeilijk.
Dus waar het nou vandaan is gekomen? Geen idee, ik had wel weer een heftige aanval van draaiduizeligheid. En draaiduizeligheid is een van de vormen van duizelig zijn. En dan ben ik ook even verder gaan zoeken van, hoe zit dat nou precies bij duizelig zijn?
En duizelig zélf is een bijvoeglijk naamwoord en als je het hebt over duizeligheid, toch een verschil, dat is een zelfstandig naamwoord. En duizelig zijn kan dus naast dat draaierige gevoel, wat dus echt draaiduizeligheid is, kan ook zijn, een gevoel van flauw vallen of een licht gevoel in je hoofd of wazig zijn.
En er zijn ook mensen die dat noemen, dat ze een wankel gevoel in de benen hebben. Het gevoel dat je dus gaat vallen. Of controle gaat verliezen. Nou is een wankel gevoel in je benen, klinkt heel gek als je het hebt over duizelig zijn in je hoofd en toch is die connectie er wel. Want als je duizelig in je hoofd bent, kan het dus zijn dat je dus dat, die controle over die spieren in je benen, dat dat er dus niet is! En bij een aanval van draaiduizeligheid is dat zeker zo. Maar er zijn dus ook mensen die duizelig zijn en dat ook op die manier benoemen.
En waar kun je nou duizelig door worden? Dat kan dus zijn na een klap op het hoofd hè! Of dat je gevallen bent, met je hoofd op de grond. Of dat je ergens tegen aan stoot. Dan kan je gewoon aan het lopen zijn en dan met je hoofd ergens tegen aan stoten. Of dat je aan het bukken bent en je komt omhoog en je stoot ergens tegenaan. En het kan zo hard zijn, dat je daar dus een duizelig gevoel van krijgt. Dat hoeft dus dan niet persé draaiduizelig te zijn.
En wat ook kan zijn, duizeligheid, kan ook komen door als je bijvoorbeeld hartkloppingen hebt en hoofdpijn. Dat je heel angstig wordt, en dan je daar dan ook duizelig bij wordt.
En omdat je dus angstig wordt en je voelt je hart heel hard kloppen en kan het zijn dat je nóg meer angstiger wordt en dan kom je in zo'n vicieuze cirkel terecht dat je dus er bijna niet uit kan komen. En dan is duizeligheid, is een van die symptomen die daarbij komen, bij dat angstig zijn.
Er zijn ook mensen die duizelig kunnen worden als ze in een warme omgeving staan of dat ze te lang ergens staan en helemaal als je dan ergens te lang staat, en ...ehm... waar het ook heel warm is. Dan zijn er echt mensen die ook kunnen flauwvallen en dat kan dus voorafgaan dat je daarvoor dus eerst een soort duizeligheid hebt en dan dus gewoon ook onderuitgaat.
Duizeligheid komt ook voor als bijwerking van medicijnen. Ik heb het 'r al eerder over gehad hè? Bij ouderen, de FRID medicatie. En anders kan ik daar nog een keer uitgebreid over gaan hebben, maar bijwerkingen van medicijnen, daarvan zijn bij enkele medicijnen bekend dat daar dus duizeligheid bij ontstaat. En mensen die diabetes hebben. Die kunnen ook eerder dus duizelig worden. Alcohol drinken is natuurlijk een heel bekend fenomeen waar je duizelig door kan worden en natuurlijk reisziekte hè!
Dat ...ehm... daar kan ik ook nog een keer uitgebreid over hebben dat als je in de auto zit en je wordt daar steeds ziek van, dan kan bij dat ziek worden, bij dat misselijk worden, ook dus duizeligheid ontstaan. En, natuurlijk duizeligheid als gevolg van een evenwichtsaandoening. Als écht die evenwichtsorganen zijn aangetast, dat kan natuurlijk ook die duizeligheid zijn.
En ...ehm... bij de bloeddruk hè, als je een hele tijd hebt gezeten en je gaat weer staan, en je staat ook iets te snel op, dan kan het zijn dat je ook even helemaal duizelig wordt of zwart voor je ogen, sterretjes zien. En dat komt dan ook dat je lichaam zich niet snel genoeg aanpast aan, ja, die nieuwe houding die je gaat doen. Dat heeft ook alles trouwens met evenwichtsorganen te maken. Daar ga ik een andere keer nog op in. Want we hebben het alleen over die duizeligheid.
Er zijn heel veel verschillende woorden voor duizelig zijn, ik heb er net al een paar genoemd. Maar mensen noemen ook wel dat ze benauwd in het hoofd zijn. Of dizzy. Of suizelig. Zweverig, ik heb een zweverig gevoel in mijn hoofd. En dan heb ik -dat is heel grappig- als je zoekt op duizelig, dan heb je ook het woord deuzig. Dat is een dialect-woord. Eigenlijk betekent deuzig: dom, onnozel, maar dat wordt dus ook gebruikt door mensen die dus duizelig zijn. Die zeggen dan deuzig... Of ...ehm... groggy. Dat is, dat betekent eigenlijk waggelend, een beetje alsof je dronken bent. Groggy! En ook het woord sikker, had ik nog nooit over gehoord totdat ik dit gevonden had: sikker. Dat is aangeschoten, dronken. En ik heb net al suizelig genoemd, maar je hebt ook tuitelig. En tuitelig betekent: onvast, onzeker, wankel. Ik vind het heel grappig die woorden, maar dan zie je dat voor duizelig zijn er heel veel verschillende woorden zijn hoe mensen het noemen! Daarom is het ook voor artsen best moeilijk om erachter te komen wat het nou precies is, want iedereen geeft zijn eigen termen daaraan. De eigen sensatie, eigen sensatie daar een woord voor geven wat ze voelen in hun hoofd. En dan hoeft het dus niet perse draaiduizelig te zijn. Duizeligheid, die heb je eigenlijk dus in heel veel verschillende vormen.
En dan dat woord duizelingwekkend. Ik heb het geschreven in mijn boek op bladzijde 241 in 'Evenwicht, in uitvoering', daar staat dan: in literatuur, romans en tijdschriften lees je vaak woorden als duizelingwekkend. Zweverig of uit balans zijn. En dan gaat het echter zelden over evenwichtsverlies. Het is een woord dat vaak gebruikt wordt in een heel andere context.
En daar wil ik nu verder op ingaan, dat woord: duizelingwekkend. Ik heb het al eerder gehad over evenwicht en evenwichtskunstenaar zijn, in het eerste seizoen. En nu dat woord: duizelingwekkend. Dat betekent: wat doet duizelen? Nou, dan zou je denken, dat is dan toch duizelig worden, alleen wat doet duizelen? Dan gaat het over afstanden of over hoogten. Over bedragen, dus over geld. Over snelheid. Of over steilte, diepte. Of over aantallen. En dan betekent duizelingwekkend: eigenlijk: enorm, gigantisch. Dus bijvoorbeeld met duizelingwekkende vaart! Of wat je ook vindt op Wiki of op internet, toen hij... staat er een zinnetje: toen hij bij de rand van de afgrond stond, zag hij een duizelingwekkende diepte van wel 1000 meter!
Duizelingwekkende diepte van wel 1000 meter. Dan kan het zijn dat je, als je daar bij die rand van de afgrond staat, dat je ook inderdaad duizelig wordt! Alleen, als jij stevig staat en nou ja, er is ook geen mogelijkheid dat je zo maar zou vallen, stel dat er echt een heel stevig hek staat of dat je binnen ergens staat, bij een huis en dan naar beneden kijkt, dan voel je veilig en kun je toch kijken in die diepte en dat toch een duizelingwekkend gevoel is! Nou ja, eigenlijk dus een duizelig gevoel. Want die diepte zélf hoeft toch eigenlijk niet duizelingwekkend te zijn. Het gekke is, als jij één oog dicht zou zien, zou doen, zou je die diepte niet eens zien, want we kunnen juist met twee ogen de diepte in kijken en daarom diepte zien. Dus, doe dat met één oog, dan zou dat eigenlijk weer weg kunnen zijn. Raar toch!?
Maar duizelingwekkend! Dacht ik, ik ga eens kijken ...ehm... wat daarover te vinden is in de kranten. Want afgelopen maanden ben ik het vaker tegengekomen in artikelen. En ik dacht, ik ga er eens even naar zoeken. Ik ben eigenlijk wel heel benieuwd hoeveel er over is te vinden. En toen ik dus ook op Volkskrant online intikte het woord: duizelingwekkend, dan kom ik zo'n 16 pagina's tegen en op elke pagina staan zo'n 50 berichten. Dus zo vaak wordt dat woord duizelingwekkend gebruikt in een artikel!
En dan vind ik dus op nou, dat is een artikel van 6 november, daar staat het zelfs in de titel, er staat: duizelingwekkend boek over de nieuwste vogel inzichten. Een duizelingwekkend boek! Nou dan gaat het over een ...ehm... even kijken, Amerikaanse wetenschapspublicist, die heeft het boek geschreven: 'Zo doen vogels dat.' En dan heeft ze het over de laatste stand van de ornithologie -beetje een moeilijk woord- maar waar het over gaat is dat zij juíst in hele begrijpelijke woorden en voorbeelden, anekdotes en bijzonderheden doorgeeft. Zo zijn er aanwijzingen dat wouwen en valken brandende takjes van natuurbranden verplaatsen om elders brand te stichten en zo op prooien te jagen. Nou, heel mooi weetje. En de topsnelheid van een kolibrie is 385 maal de eigen lichaamslengte per seconde. Dat is tweemaal sneller dan de topvlieger, de slechtvalk en sneller dan een straaljager of de space shuttle die terugkeert naar de aarde. Nou! Dat is dan toch wel een heel duizelingwekkend boek! Daar gaat het hier dus om snelheid en het gaat over hele bijzondere weetjes en omdat het zo bijzonder is -misschien wel bizar- wordt het dus een duizelingwekkend boek genoemd!
Een ander artikel, is verschenen op 22 maart 2021, dus dit jaar. Gaat het over een hartpatiënt. Een hartpatiënt loopt sowieso meer risico om te overlijden aan corona. Het gaat over corona, dat bericht. En zodoende wil hij best wel snel die vaccinatie, alleen hij heeft meerdere herseninfarcten gehad, dus hij is heel bang voor de bijwerkingen van de vaccinatie. En dan hebben ze het over de bloedstollingen. Om bloedstollingen, bloedproppen, in het hoofd te voorkomen, slikt hij bloedverdunners en juist dergelijke bloedstollingen zouden een bijwerking kunnen zijn van het vaccin en daarom durft hij het vaccin niet te nemen. Maar de geschatte kans daarop is duizelingwekkend klein! Zo'n 25 bekende gevallen op 20 miljoen vaccinaties. Raar toch! Dan wordt het woord duizelingwekkend ineens gebruikt voor iets wat juist heel klein is! Dat die kans zó klein is. Ik vind het eigenlijk dus een heel vreemd woord.
En wat ook is, ...ehm... dat is geschreven, 13 mei 2021, daar gaat het over muziek. En dan gaat het over een componist, een speciale componist: Donizetti, die had woedeaanvallen. Woedeaanvallen en ook razernij en doodsangsten, en in de aanloop van elke première, wanneer iets dus van zijn muziek... de... de... nou, dat je dat kon gaan horen, was hij óp van de zenuwen! En desondanks schreef hij ongeveer 70 opera's, duizelingwekkend veel, ook in een tijd waarin geflopte werken werden gerecycled in nieuwe stukken. Daar gaat even het stukje over. Dus die Donizetti, hier gaat het dus over het aantal opera's wat deze man geschreven heeft, 70. Op zich is 70 helemaal geen groot getal, maar omdat het een opera is, is dat best heel bijzonder, dan is 70 ineens heel erg veel en dan noemen ze het zelfs: duizelingwekkend veel! Dus heb je het over een aantal wat gemaakt is.
Dan 27 juni 2021, gaat het over ook wel weer een boek, maar wel weer over iets heel anders... en dat boek... Ondanks 'Bol' en corona was het niet alleen maar kommer en kwel de laatste jaren voor de boekhandelaren en zo. En ook niet voor de auteurs. En dat was bijvoorbeeld te danken aan de onlangs overleden: Lucinda Riley wier boekenserie: 'de 7 zusters', ook in nou Workum, een boekhandel in Workum, een duizelingwekkend succes was! 'De zeven zussen' die zijn met gigantische stapels de deur uitgegaan, ik heb nog nooit zo'n klapper meegemaakt als de boeken van Riley, daar heb ik écht duizenden van verkocht, noemt dus de boekhandelaar in Workum. Dan is het ineens dat succes, wat duizelingwekkend genoemd wordt en dan de verkoop van de boeken! Gaat het toch wel weer over oplage, over aantallen.
En nog iets dat gaat ook over aantallen: 30 augustus, dat is vrij recent 2021, dan gaat het over ja... over het kinderaantal, dat er nog steeds straatarme landen zijn met een duizelingwekkend hoog kindertal. En Niger spant de kroon met 6.8 kind per vrouw. Dan heb je het ineens dus over kinderen, over mensen, en dan dus ook weer dat woord duizelingwekkend hoog kinderaantal. 6,8 is helemaal geen hoog getal, maar wél als je dat dus in relatie hebt dat het kinderen zijn. Hier in Nederland hebben we per gezin niet zoveel kinderen. Er zijn uitzonderingen. Er zijn grote gezinnen, maar de meeste gezinnen bestaan uit 2-3 kinderen. En soms wat meer, maar toch zeker geen gemiddelde van 6,8 en dat is in Niger dus wel.
Dan zie je dat het hele woord duizelingwekkend op heel veel verschillende manieren gebruikt wordt. En daar bedoelen ze natuurlijk mee: het kan je gaan duizelen, maar dan gaat het niet om het fysieke duizelen in je hoofd. De fysieke duizeligheid die je kan hebben, doordat je dus benauwd voelt in je hoofd of licht in je hoofd, dan voel je dat zó letterlijk in je hoofd, die sensatie heb je in je hoofd, die duizeligheid is écht iets heel anders, dan als ze praten over duizelingwekkend.
Duizelingwekkend, ik... ja toen ik daar verder eigenlijk ook nog mee bezig was, had ik zo van: duizelingwekkend is eigenlijk één moment! Waar ze het dan over hebben. Eén moment dat je het gevoel hebt van: nou dit is wel écht een heel groot getal! Of een heel groot succes!
Of nou, wat nog meer? Wat hadden we... ...ehm... zo veel feitjes, zo veel bizarre feitjes. Nou dat kan duizelingwekkend zijn. Dan heb je één moment het gevoel dat dat zo is. Terwijl dus duizelig zijn een toestand is. Een toestand die aanhoudt. Dat kan minuutje zijn, maar het kan ook uren duren of dagen, weken. Er zijn zelfs mensen die maandenlang, soms jarenlang, last hebben van duizeligheid. Dan is duizelig zijn dus iets wat veel langer aanhoudt dan dus, als je het hebt, het woord duizelingwekkend, is dan maar eigenlijk één moment. Op het moment dat je het beseft, dan kan het even duizelen zonder dat het dus echt duizelig in je hoofd is! De sensatie duizelig in je hoofd, dat voelt toch wel heel anders dan als je leest over duizelingwekkend zijn.
Nou, daar wilde ik het dus over hebben. Dat duizelingwekkend dus heel makkelijk gebruikt wordt en vaak gebruikt wordt in artikelen, zelfs dus in titels ook van artikelen. En dan gaat het dus nooit over de sensatie duizeligheid. Groot verschil. Toch?