Op het NmG weekend heb ik geleerd over het gebruik van gebaren in combinatie met het gebruik van je hele lichaam. Hierbij komen ook de emoties langs, want die zijn heel goed met je lichaam uit te drukken.

(Foto gemaakt tijdens een activiteit op zaterdagavond)

Volledig transcript:

Welkom bij de podcast 'Evenwicht, je leven'. De enige podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord, zowel fysiek als psychisch. En ik deel allerlei ervaringen waar ik mee te maken heb in mijn leven, wat ik tegenkom, wat ik mee maak, ook dat deel ik hier in deze podcast. Helemaal omdat ik denk dat jij dat ook best interessant vindt om daarover te horen. Dit is ook weer zo'n aflevering, het is seizoen 10, aflevering 6: Praten met je lichaam.

Elke donderdagochtend ga ik hier naar een horecagelegenheid, 'De Oude Bieb' in Zeewolde, en daar ga ik naar de gebaren-oefengroep. Dat noem ik eigenlijk 'praten met je handen'. Zo staat het ook in de lokale krant in de agenda. Elke week op donderdagochtend wordt daar een activiteit georganiseerd in De Oude Bieb en dat heet 'praten met je handen'. Wat wij dan doen, is met de groep samen, rondom een thema, allerlei gebaren leren. Het kan leren zijn, het kan herhalen zijn. We gaan dat oefenen en dat zijn dan de officiële gebaren uit de Nederlandse gebarentaal. Maar wij praten erbij en daarom is het NmG: Nederlands met Gebaren.

Als je gebaren leert, dan heb je te maken met verschillende dingen. Ik heb het ooit wel eens eerder verteld, denk ik, maar ik ga het hier nog een keer benoemen. Een gebaar bestaat namelijk uit de handvorm. Gebaren maak je met je handen en dan heb te maken met de vorm van de hand. De vorm van je hand: hoe houd je je hand en ook hoe gebruik je je vingers daarbij? Dus die handvorm is heel belangrijk. En dat vormt dan een soort woord.

Dan heb je ook de gebaren-ruimte, de plaats waar het gebaar wordt gemaakt. Wordt het vlak voor je lichaam gedaan, wordt het naast je gedaan, iets hoger, iets lager. Dan heb je de oriëntatie van de hand, met de handpalm naar voren toe of naar je toe of naar beneden of met de palm op, dat ie omhoog staat. Dan heb je te maken met de vingerrichting. Naar welke kant wijzen de vingers. En dan gaat het er ook om: gebruik je 1 vinger, 2 vingers, alle vingers? Alle manieren zijn mogelijk.

Je hebt ook te maken met beweging. En die beweging kan een lange beweging zijn of een korte. Een doorgaande beweging. Het kan snel gaan. En als je met 2 handen een gebaar maakt, gaat dat gelijk of ongelijk? Het kan ook zijn dat met die beweging, dat je ook je hand verplaatst in de ruimte. Dus niet alleen de hand zelf die beweegt, maar ook de hele hand die je verplaatst. Het kan zijn dat bij bepaalde gebaren, dat je je gezicht aanraakt. Of ergens anders op je lichaam het aanraakt. Het kan ook zijn dat je met je ene hand waar je het gebaar mee maakt, de andere hand ook aanraakt. En dan heb je een actieve hand en een passieve hand. De actieve hand gaat dan naar die andere hand toe, de passieve hand en die wordt dan ook aangeraakt.

En verder wat belangrijk is bij Nederlandse gebarentaal is de mimiek. Dat is: hoe gebruik je je gezicht? Hoe kijk je? Wat doe je met je ogen? Wat doe je met je wangen? Hoe kijk je, dus niet alleen maar je wenkbrauwen, want die kunnen omhoog en die kunnen juist naar beneden toe en die hebben allemaal een andere uitdrukking. En misschien zelfs ook de mondstand. Als je heel verdrietig bent, dan doe je iets heel anders met je mond, dan wanneer je aan het lachen bent. Dan maak je daar een lach van. Dus die mimiek is ook heel belangrijk in de gebarentaal.

En wat dan ook kan helpen, het mondbeeld. Dat je het woord ook zegt. Mensen die helemaal doof zijn, die gebruiken minder mondbeeld, maar als ze wél hebben leren praten, dan weten ze ook wat het mondbeeld is van een bepaald woord en dan kun je het woord ook uitspreken. En dat hoeft niet altijd met geluid, maar je kunt het wel laten zien, met je mond. En wat verder nog heel belangrijk is, is dat dat hele lichaam gebruikt wordt. En daar wil ik het verder met je over gaan hebben.

Ik ben namelijk geweest naar het NmG-weekend. Georganiseerd door de Stichting Plotsdoven. Dat gebeurt één keer per jaar. En dan komen we met een groep mensen samen, zowel beginners als gevorderden. En dan krijgen we daar gebarenles. En dit keer ging het niet om het aanleren van allerlei nieuwe gebaren bij de gevorderden les -daar mag ik al aan meedoen- maar het ging om een hele andere manier van gebaren. Veel meer gebruik maken van de lichaamstaal. Sowieso is de gebarentaal een visuele taal, want je kijkt ernaar met je ogen. Je hoort het niet, je kijkt ernaar. Je ziet het. Verder was het thema 'emoties' en bij die emoties horen gebaren. Maar het kan best zijn dat jij het officiële gebaar niet eens maakt, maar dat je toch kunt laten zien, met welke emotie je te maken hebt. Dus je hoeft niet alle gebaren helemaal specifiek, precies te weten. Het hoeft ook helemaal niet perfect. Het gaat erom dat je me je hele lichaam kunt laten zien wat je precies wilt vertellen, zodat de ander begrijpt wat jij bedoelt.

En ik vond dat zó mooi om dat verschil te zien, tussen als je alleen maar gebaart zonder mimiek, zonder lichaamstaal -dan zijn het echt alleen maar, nou bijna losse gebaren, dan is een verhaal ook best moeilijk te volgen. Maar op het moment dat daar mimiek bij komt en die lichaamstaal en je ziet die ogen spreken, dan wordt het al veel makkelijker om zo'n verhaal te volgen. Dat is wat in Nederlandse gebarentaal heel veel gebeurt. Als je naar de tolken kijkt op televisie dan kun je het ook zien dat daar veel meer te zien is dan alleen maar dat handgebaar.

Wat mooi was wat wij hebben gedaan, dat wij emoties, dat we die lieten zien. En het grappige was, het was niet alleen maar het gebaar van die emotie, maar dat kun je ook in gradaties doen. Je kunt blij zijn en ik kan het natuurlijk niet laten zien, nu in de podcast, maar je kunt het gebaar van blij-zijn doen. Maar op het moment dat jij veel blijer bent, gradaties dus; 1 is gewoon blij, 2 of 3 of 4 of zelfs 5 dan ben je heel blij, dan kun je dat laten zien. Je doet hetzelfde gebaar maar op een veel ja, grotere manier! Met een veel blijer gezicht! En als je dan heel blij bent, gradatie 10, dan kun je die handen zelfs helemaal in de lucht doen en laten zien met je hele lichaam hoe blij je bent.

Zo kun je dat ook met boos doen. Je kunt gewoon boos zijn en even een vuist op steken zo. Dat is dan boos. Maar het kan ook zijn dat je ontzettend boos bent en ook dat kun je laten zien. En het leuke is bij die gebaren, boos-zijn, woedend, daar gebruik je écht je hele lichaam bij, je... je staat bijna in een soort vechthouding. Je gebruikt je buikspieren erbij en toen zei ik al: 'eigenlijk zijn we gewoon buikspieroefeningen aan het doen (ha)'. Dus door zó boos te zijn (ha) dat je dus.. je hele lichaam komt ..ehm.... in actie ..ehm.. staat op spanning en nou, echt geweldig om dat dan te mogen spelen! Dat hebben we dan ook gedaan. We hebben gespeeld, we hebben aan elkaar laten zien ook hoe raar het eruit ziet -daar konden we dan weer heel erg om lachen- maar zo kun je emoties op allerlei manieren laten zien. Het kan dus een hele kleine emotie zijn, maar als het een heftige emotie is kun je dat met je hele lichaam uiten.

En wat ook ja, bijna een thema was, is als je het gebaar helemaal niet kent, het officiële gebaar uit de Nederlandse gebarentaal, laat het gewoon zien! Beeld uit! Want je wilt duidelijk maken aan de ander wat je nou precies bedoelt. En als je dat niet met woorden doet, gebruik dan ook alles wat je tot je beschikking hebt. Je kunt ook ergens naartoe wijzen. Je kunt iets erbij pakken. Maar je kunt het ook in je eigen lijf, met je eigen lijf het helemaal laten zien.

Zoals ook mijn eigen inbreng naar aanleiding van de vraag: 'wat heeft jou geholpen in het proces van leren omgaan met slechthorendheid?' Ik kan er nog even bij vertellen dat dat ook een thema was, van wat heeft jou nou zo geraakt rondom jouw slechthorendheid? Wat is jou ooit overkomen? En waar heb je dan nog moeite mee? En welke emotie hoort daar dan bij? Hoe ziet dat eruit? Laat het eens zien! Dat hebben we gedeeld met elkaar en dan kom je erachter, dan zie je bij andere mensen hoe moeilijk zij bepaalde dingen ..ehm.. hebben gehoord van andere mensen die iets gezegd hebben wat hun zó geraakt heeft en waar ze nu nog steeds emoties bij krijgen. En met name ook verdriet en boosheid. Dat zijn emoties die dan het meest naar boven komen. Dat hebben we laten zien. En ook van wat zal je dan tegen die ander nog kunnen gaan zeggen? En hoe zou je dat dan doen? Hoe kun je dat dan met die lichaamstaal nog duidelijker maken, zodat die boodschap die jij brengt bij die ander, dat die nóg duidelijker overkomt.

En het is mooi om te zien hoe mensen daarin groeien op het moment dat we dat laten zien en dat we dat ook allemaal gaan durven. Dat we steeds meer durven. En op het eind kregen we dan die vraag: 'wat heeft jou geholpen in het proces van leren omgaan met die slechthorendheid?' En ik hoorde die vraag, 'k denk: daar heb ik eigenlijk niet direct een antwoord op. Behalve dan dat ik lang geleden al van een vriendin hoorde, die zei: 'nou dat gehoorverlies betekent voor jou misschien wel, je hoeft niet meer alles te horen'. Die heb ik dan ook gedeeld.

Maar toen die vraag nog een keer kwam, toen dacht ik wat heeft mij nou echt geholpen? Dan is het zeker het schrijven ervan. Ik heb heel veel opgeschreven, altijd. Ik heb er zelfs boeken over geschreven (ha) onder andere nu ook over het oorsuizen. En het heeft ook met gehoorverlies te maken. Vooral het schrijven ervan helpt mij ook om daar goed mee om te gaan. Maar wat mij nog meer heeft geholpen, en dat is vanaf het moment dat ik thuiskwam met de ziekte van Ménière en toen ik het re-integratietraject ging doen, omdat ik niet meer het werk kon doen, in die periode ging ik ook lezen over het leren omgaan met emoties. En dat heeft mij geholpen om met slechthorendheid om te gaan. Ik noem het altijd, noem het geen slechthorendheid, maar ik heb gehoorverlies. Om daar beter mee om te gaan, is ook het leren omgaan met de emoties. En dat die emoties er mogen zijn. En die uitleg heb ik gegeven in een verhaal met mijn lichaam.

En ik vertelde over dat, die emoties die mag ik voelen. En nu doe ik het met woorden en ik doe het tegelijkertijd hier ook met mijn handen -dat kan jij niet zien- maar zo heb ik het gedaan. Eigenlijk alleen maar met mijn handen en mondbeeld heb ik het laten zien. Maar emoties die voelen we en als je die voelt, en je gaat echt alleen maar voelen, je gaat er geen woorden aangeven, je gaat er geen gedachte van maken, dan is het alleen maar een gevoel. En als je dat gevoel helemaal durft toe te laten, dan vloeit die emotie vanzelf helemaal uit je lichaam. En als het weg is gevloeid, (aah, zucht) dan kun je helemaal ontspannen, dan... dan... dan is dat weg! En dat heeft mij geholpen om veel beter om te gaan met, met name de negatieve emoties, want daar hebben we het dan over. Want alle positieve emoties als blijheid en vrolijkheid en enthousiast zijn, die emoties die wil je gewoon dat ze blijven. Die wil je bij je houden, die wil je uitvergroten. Die zijn ook veel makkelijker om die te handlen. Het gaat met name om die emoties die je in de weg zitten.

En dat hebben we met elkaar daar gedaan op dat weekend. Met een groep mensen, jongeren en ouderen. En dat praten met je lichaam dat heeft mij weer een stukje verder gebracht om bewust te worden dat dat een hele mooie manier is om met gebaren om te gaan. Dus ja ik weet wel wat ik de volgende keer mijn gebaren-oefengroep ga vertellen, maar met name ook laten zien! Want dat is veel mooier, het is een visuele taal dus het is heel mooi om het te laten zien. Ja, wat kan ik hier verder over zeggen?

Praten met je lichaam, een hele mooie manier om duidelijk te maken hoe het met je gaat, wat je duidelijk wil maken aan de ander, wat je wil vertellen. Met welke emotie dan ook, ja, voor mij smaakt het naar meer. Ik mag dat véél vaker nog gaan doen. En ik vind het ook ontzettend leuk om te doen. Dit was seizoen 10, aflevering 6: Praten met je lichaam.

Je hebt geluisterd naar de podcast 'Evenwicht, je leven'. De podcast van Paula Hijne. Dank voor het luisteren en tot de volgende keer!