Boosheid werkt prestatieverhogend, heeft recent onderzoek laten zien. Hoe dan? Hoe zit het eigenlijk met de emoties boosheid en woede? Als je weet dat elke emotie een functie heeft, welke functie is dat dan bij woede? En hoe ga je er mee om?
(foto; eigen foto met foutje in de tekst, dat maakt mij woedend, hi hi)
Volledig transcript:
Welkom bij de podcast 'Evenwicht, je leven', de podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord....En dit is seizoen 5, aflevering 5: Woedend!
Woedend. Je zult nu wel denken, woedend? Waar zal ik woedend over zijn? Ja, dat ben ik dus helemaal niet (ha). Het gebaar zelfs voor woedend, het gebaar uit de Nederlandse gebarentaal, dat gebaar kan ik niet eens maken zonder erbij te lachen. Dat is namelijk een ..eh.. met je hand in een klauw-vorm en die zet je op je heup. En als je je rechterhand hebt, dan zet je hem op de linker heup en dan trek je 'm -die klauwhand- zo schuin over je bovenlijf naar boven. En dat doe je met behoorlijk wat kracht en als je dat doet, kan je dat met gghghgrr doen of dat je dus het woord woedend zelf al zegt. Het is een hele krachtige beweging. Een krachtig gebaar dus ook.
Ik moet er dus om lachen, omdat ik dat hele woedend-gevoel niet ken. Tenminste, niet als volwassene. Als kind ben ik wel eens heel woedend geweest en ik weet ook nog wel dat ik een keer dus zo, zo, zo kwaad was, zo nou ja, ..eh.. ik weet niet wat er aan de hand was. Ik weet niet eens meer wat de aanleiding was, maar dat ik met mijn armen door de ruit ben gegaan, door het raam, dat zat in de deur tussen de hal en de woonkamer. En die knalde dus ook helemaal stuk. Ben ik natuurlijk daarna enorm van geschrokken, maar dat was dus naar aanleiding dat ik dus zo woedend was, dat ik dus, ja, met die armen allebei er doorheen ben gegaan.Dus dat ken ik dus wel als kind, maar als volwassene kan ik me niet herinneren dat ik echt woedend ben geweest.
Boosheid, ja dat is een beetje de mildere vorm van woede, dat ken ik natuurlijk wel. Ik ben dus wel eens boos, maar toen ik dus dit ging maken, van tevoren dat ik er even over ging nadenken: wat kan ik er over vertellen en wanneer was ik dan de laatste keer boos? Ik kan dat niet eens herinneren. Dat nee, ik kan niet eens zomaar iets noemen. Want het is eerder als ik iets heb wat niet helemaal gaat zoals ik dat zou willen, dan ben ik eerder geïrriteerd. En dat vind ik toch iets, weer een iets mildere vorm van boos-zijn of teleurgesteld en soms zelfs dat het eerder verdrietig is in plaats van dat het boos-zijn is.
Met cliënten heb ik het er natuurlijk wel vaak over: emoties en boos zijn en zo, dus het komt wel vaak langs. Het wordt wel vaak besproken. Veel cliënten die worstelen ook met die emoties. Als je een beperking hebt en je kunt daar niet helemaal goed mee omgaan, of je omgeving kan er niet mee omgaan en dan herkennen ze dus wel bij zichzelf dat ze daar boos over zijn. Of misschien zelfs woedend. En naar aanleiding eigenlijk dat ik deze podcast maak, is omdat ik afgelopen week een artikel las in de krant. En dat is een artikel uit de Volkskrant van 25 november en die heeft als kop: boosheid als brandstof. En als ondertitel: Je kwaad maken, even de tanden op elkaar. We refereren vaak aan woede als we iets gedaan willen krijgen. Een nieuw onderzoek laat zien: boosheid werkt écht prestatie-verhogend.
Nou wordt in het artikel dan ook verteld dat woede, het is eigenlijk een beetje een negatieve emotie en die gaan we, ja, over het algemeen liever uit de weg. Maar ja, heel veel psychologen denken daar anders over: alle emoties, ook juist de negatieve emoties, die hebben een functie. En nu hebben wetenschappers aangetoond dat boosheid ertoe kan leiden dat mensen hun doelen eerder bereiken.
Dan zie je al het verschil hier dat ze het hier over boosheid hebben. Ik vind boosheid weer iets anders dan woedend zijn, dus het wordt echt door elkaar heen gebruikt.
En verderop hebben ze... refereren ze aan een TedTalk van psycholoog en woedespecialist, die bestaat dus zelfs, Ryan Martin. Die legt dan uit in een TedTalk dat de lichamelijke kenmerken van woede, dat is een verhoogde hartslag, het verwijden van de bloedvaten, nou ja misschien die ogen die bijna spuur... ..eh.. vuur spuwen (ha), die hebben een functie. Woede is niet alleen een signaal dat zegt dat je met onrecht te maken hebt, het geeft je ook de energie om daar dan iets aan te doen. Woede is dus een activerende emotie. En die kan er dus voor zorgen dat jij op je doel af gaat.
Nou is dat hele ja, dat je op je doel afgaat, dat dus die... dat die emotie een functie heeft, was voor mij eigenlijk helemaal niet zo nieuw, en daarom ook dat ik dat heel vaak wel kan bespreken met cliënten. In 2010 heb ik al geleerd over dat, als je die emotie hebt, dan gebeurt er dus fysiek iets. Dan, lichamelijk voel je van alles. En Marinus Knoope die heeft het boek geschreven: 'De ontknooping'. Die is dus helemaal uit gaan zoeken hoe zit het met emoties die je in de weg zitten? En wat kun je er dan vervolgens aan doen? En hij heeft dat dus echt heel mooi ontdekt. Nou ja ze hebben dat nu dan in het artikel onlangs ontdekt, wetenschappers, maar Marinus Knoope had het al beschreven, dat als je boos bent, woedend, dan is de functie daarvan: geef je grenzen aan!
Dat is de actie eigenlijk die erachter zit. Dan kunnen die emoties jou helpen, jouw eigen kracht te voelen en dat ook dus dan te laten zien, daar iets mee te doen. Om respect af te dwingen of autoriteit en gezag uit te stralen. Alleen, het is ook wel de manier waarop je dat doet, en juist als je dat doet op een manier waarbij je bijna speelt, in plaats van dat je écht de woede laat regeren over je eigen lichaam. Maar het is veel meer, als je voelt dat je woedend gaat worden, dat je dat gaat spelen, dat je dat zelf gaat uitvergroten, dat wat je voelt in je lijf, dat je ja, dat je dat laat gebeuren. Als je dan, ik weet nog wel als kind ook, als ik woedend was, dan ging ik trappelen met mijn benen en dan heel hard met mijn armen heen en weer, omdat ik dus iets niet gedaan kreeg of ik begreep het niet of, nou ja, het ging niet helemaal zoals ik zou willen, dan ging ik dus trappelen! Dus voor mij ook wel dus de uiting van als ik dus zo boos ben, dat heeft me toen als kind wel geholpen om ja, dat ..eh.. zo te voelen in je hele lijf. Dus ik deed het als kind al, dat ik dat ging uitvoeren, maar misschien dan zelfs ook wel ging uitvergroten, ging ik spelen.
En dat geeft Marinus Knoope ook aan. Ga het spelen! Ga het... net alsof je een acteur bent, dat je dan iets zo gedaan wilt krijgen, dat je dát gebruikt, zonder dat je de woede jou zelf laat regeren, maar dat je dus dat gevoel wat je krijgt in je lijf, dat je dat gebruikt om daar dus iets mee gedaan te krijgen. Want, gespeelde woede en gespeelde boosheid, die geeft dan toch ook wel uitstraling van gezag. Het vermogen om misschien andere mensen schrik aan te jagen. En misschien heb je dat ook wel nodig om mensen duidelijk te maken, maar nu ben ik het zat, nu wil ik het even heel duidelijk zeggen en maken en vertellen wat er nodig is!!
Nou zijn er natuurlijk ook heel veel mensen die dat boos-zijn en die woede-uitingen, die vinden dat dat niet kan. En nou klopt het ook wel, want als je je gaat afreageren op andere mensen en andere mensen gaat vernederen, dan denk ik, dat moet je ook vooral níet doen!
Doe het op een andere manier. Hou het bij jezelf en als je het speelt is het al heel anders dan dat je door de woede geregeerd wordt, want dan weet je vaak helemaal niet wat er gebeurt. Dan kan een soort kortsluiting in je hoofd ontstaan en dan ben je eigenlijk al te ver! Je had al veel eerder die grenzen kunnen aanvoelen zo van: hé er gaat nu iets mis, ik vind dit heel moeilijk. En dat je daar al eerder iets mee doet, want dat is dus de functie, de actie die achter die emotie, woede en boosheid, zit.
Dus ga kijken of je het eerder kan aanvoelen en dus eerder je grenzen gaat bewaken. Dan kun je het gewoon nog op een luide toon tegen iemand zeggen: en nou wil ik dat je stopt!
Klaar, en dan hoef je het niet nóg een keer te herhalen! Dus ja, ik denk dat er mensen zijn die dat heel moeilijk vinden om dat te reguleren. Maar waarschijnlijk komt het dan, omdat ze dan die emotie, die boosheid, die woede, niet eerder herkend hebben. Dus niet eerder hun grenzen hebben aangegeven. En dat dat wel de bedoeling is. En ik ken dus die woede dus niet meer als volwassene, dus ik kan er eigenlijk ook niet zo heel veel over zeggen, van hoe ik dat tegenwoordig zou doen.
Het tegenovergestelde: machteloosheid, op het moment dat je er dus helemaal niets meer aan kan doen. En dat je dus ook daar niet eens meer boos over kan worden, dan voel je je machteloos. Dan ben je hulpeloos. Nou, dat gevoel ken ik dus heel duidelijk wél. Dat gevoel heb ik als ik een aanval van draaiduizeligheid heb. Dan kan ik dus helemaal niets. Ik kan niet zelfstandig lopen en zo. En dat noem ik wel eens de ultieme vorm van machteloosheid. Je kunt geen kant op! Ook al zou er iets zijn in huis, dat jij weg moet, je kunt dan niet opstaan om weg te rennen of wat dan ook! Dus je bent dan totaal afhankelijk van de hele omgeving om je heen.
Dus machteloosheid is juist de tegenovergestelde vorm van boosheid. En ja, wat is dan de actie achter machteloosheid dan? En dat noemt Marinus Knoope dan in 'De ontknooping': Wees flexibel. Dus, beweeg mee! En ja, laat maar gebeuren, wat er gebeurt. En dat is dus flexibiliteit. En het grappige wel weer is, mijn kernkwaliteit is, één van mijn kernkwaliteiten, is flexibiliteit. Maar de kracht van machteloos en hulpeloos voelen is dus die flexibiliteit. En dat is een signaal van je lichaam dat dat het moment is om ermee te... naar te bewegen. Ze noemen het ook wel ‘strategisch handelen’. Vaak dat je weet wanneer je in verzet moet komen en wanneer je moet meebewegen, zoals ook in een aikido-gevecht. Dan heb ik nog nooit een aikido-gevecht gedaan, maar ik weet wél dat ik dat wel eens gezien heb en dat het ook echt de kunst is van het meebewegen. En dat je dan dus ja, die machteloosheid een plek geeft. Dat het er mag zijn en ja, machteloosheid spelen is voor mij dan ook echt gewoon hélemaal loslaten. Gewoon blijven ademen en proberen die gedachten onder controle te brengen. Dat er gewoon even helemaal niets is en dat je gewoon er niets aan kan doen en het maar laat gebeuren! Meebewegen dus.
Dan ga ik even kijken wat ik daar dan verder over geschreven heb, want... terug dan naar woedend... Ik heb in het boek 'Evenwicht, in uitvoering', heb ik een heel verhaal geschreven over boosheid. Ik zeg al, het wordt vaak door elkaar heen gebruikt. Boosheid in plaats van woede. Ik zal het er even bij pakken. En dat verhaal wat in dat boek staat; Boosheid zorgt voor onbalans, is de titel. En er is iemand die vertelt, die heeft beschadigingen van het evenwichtsorgaan, heeft ook tinnitus en die vertelt dan: ”Door boosheid of eigenlijk ingehouden woede, heb ik last van mijn spijsvertering, ik moet veel boeren en winden en het eten ligt met name 's avonds zwaar op de maag. Het slapen gaat niet goed en ik merk dat ik overdag meer wiebelig ben. Licht in mijn hoofd en het oorsuizen is hevig. Ik kan niet snel met mijn ogen heen en weer, want als ik dat doe heeft dat direct invloed op het evenwicht. Ik word nog wiebeliger en onstabieler. Zelfs op de stoel. En dat voelt heel onprettig aan. Mijn lijf verkrampt en ik kan mij niet meer soepel bewegen. Die ingehouden woede wil eruit maar ik weet niet hoe. Ik kan het niet zelf omkeren en wil op zoek naar hulp. Niet alleen erover praten. Waarschijnlijk is het beter om mijn lichaam te stimuleren op een positieve manier, zodat er meer evenwichtsgevoel komt. Mijn tranen zitten hoog en komen er niet uit. Ik houd ze vast. Net als die boosheid”.
Het is onduidelijk waar die boosheid vandaan komt, dat wordt dan verder ook helemaal niet verteld. Het is wel dat gevoel wat er is, die emotie. En die emoties die zitten in het ‘limbisch systeem.’ Dat is ook waar ik in het boek op in ga. Want het limbische systeem dat zit diep in onze hersenen. Het is één van onze oudste delen zelfs, van de hersenen. Onze hele verre voorouders die hadden dus al dat limbisch systeem, dus die emoties waren er al. Alleen denk ik dat bij die mensen die emoties er wel waren, maar zonder al die uitleg er over. Misschien hadden ze er niet eens woorden voor. Dus die zullen dat ook veel meer gewoon hebben laten gebeuren. Zonder daar dus dan ..eh.. ja, een uitleg over te geven waarom dan zoiets gebeurt. En het limbisch systeem, dat zit dus in die hersenen. Daar zit onder andere die amygdala, dat is dus dat ..eh.. plekje dat reguleert onder meer de emotie 'angst'. Het is het alarmsysteem van het lichaam, dan ga je vechten of vluchten of verstijven. En schrikken is ook een reactie van de amygdala. En nou denk ik ook, dat als je gaat vechten, dat daar ook dat woedende weer in naar voren komt. Het moment dat jij vindt dat jij moet gaan vechten, dat je... of misschien gaat vluchten, dat je dan ook die energie van de woede gebruikt om juist te kunnen vluchten.
En dat limbisch systeem heeft ook de hippocampus. Dat is het geheugencentrum. Daar kunnen ook wel weer emoties naar terug komen, omdat er héél veel nog in je geheugen zit. En als er iets gebeurt wat met vroeger te maken heeft, dat daardoor weer een emotie naar boven kan komen. Maar die hippocampus die speelt ook een hele belangrijke rol bij de ruimtelijke oriëntatie. Het controleert het gedrag om te overleven.
En dan heb je nog de hypothalamus. Dat is het regelcentrum van de hersenen, dat zorgt voor allerlei lichaamsprocessen die evenwichtig moeten verlopen. En dat is geweldig dat dat kan! En dat het zo'n klein onderdeel in de hersenen is dat dat reguleert. Zo ook dus het slaap-waakritme. En als je dan weet dat de evenwichtsorganen er ook allemaal invloed op hebben, op al die lichaamsprocessen, dat ze overal wel iets in meewerken om dat goed te reguleren, ja dan zie je dat het evenwichtssysteem echt een heel groot proces is in het lichaam. Een heel groot systeem wat met allerlei processen gewoon te maken heeft. Onder andere dus ook dat circadiaan ritme, het slaap-waak-ritme, daar heeft het dus ook mee te maken. En als je het dan hebt over emoties, dan... wat er met een emotie gebeurt in je lijf, heeft dus ook dat meteen die evenwichtsorganen daar wel op reageren. Dat als jij boosheid in je eigen lichaam krijgt, dan komt er een soort spanning in je lijf en die evenwichtsorganen die registreren dat. Dus ook dan, is ook weer het evenwicht bij allerlei emoties... heeft dat dus ook zéker wel degelijk invloed. Dus we willen juist dat die evenwichtsorganen heel goed blijven werken, zodat dus ook het reguleren van al die emoties en zo, ook allemaal goed blijft gaan.
Andersom weet ik niet, dat als de evenwichtsorganen helemaal niet goed meer werken, wat er gebeurt met al die andere processen in het lichaam. Daar is nog veel te weinig onderzoek naar gedaan. Om te weten, als de evenwichtsorganen helemaal uitgevallen zijn, wat voor een invloed het heeft op de werking van al die processen en ook op het reguleren van die emoties. Heeft dat dan wel invloed? Wel dat zij erop reageren, maar of dat dan ook is als het er helemaal niet is, of dat dan ook een groot gemis is. En het is heel jammer dat dat onderzoek nog niet is geweest. Dat ze het nog helemaal niet weten of de hartslagfrequentie anders wordt op het moment dat de evenwichtsorganen niet goed werken. Ik heb het vermoeden dat dat wél zo is. Ik ben veel gevoeliger geworden voor een heleboel dingen, waardoor ik heel vaak hartkloppingen heb. Waarbij ik het vermoeden heb dat het ook komt, omdat die evenwichtsorganen niet meer goed kunnen reguleren. Maar hoe kan ik dat aantonen dat dat zo is?
Nou ja, dit is ..eh.. seizoen 5, aflevering 5 over woedend-zijn dus even weer terug naar het woedend-zijn. Het grappige is dat in het artikel van boosheid als brandstof, wat in de Volkskrant staat, wat ik helemaal in het begin van deze podcast verteld heb, daar geven ze dan ook aan: het kan dus helpen om jezelf eerst even goed kwaad te maken, om vervolgens daarna geconcentreerd iets te gaan doen! Om dan dus bijvoorbeeld de belastingaangifte te gaan doen. Iets wat je vaak misschien niet eens leuk vindt, dus dat als je je eerst kwaad maakt, dat je dat dan wél gaat doen.
Alleen zegt dan hier ene meneer Van Kleef, die zegt: “Dat zou best wel kunnen hè, dat dat dan ook op die manier werkt dat je je eerst even kwaad maakt en dan dus die taak gaat doen waar je dan zo tegenop ziet.” Maar hij ziet ook een andere oplossing. Hij zegt: “Blijdschap is ook een emotie die aanzet tot actie, maar dan vanuit een positief gevoel. Dus als je iets gaat doen wat je eigenlijk helemaal niet leuk vindt om te gaan doen, dan kan het helpen om bijvoorbeeld ..eh.. lievelingsmuziek op te zetten. Dat dat zeker kan helpen en dan klinkt het ook wat gezelliger en dan kan je die taak ook veel beter gaan uitvoeren”. Dus ja, dan kunnen we veel beter blij zijn en ons vrolijk voelen, om dan iets te gaan doen. Dat je je eerst vrolijk voelt, dat je iets gaat doen waardoor je vrolijk wordt en zo en dán pas die moeilijke taak op gaat pakken die je daarna moet gaan doen.
Ja, wat dan beter werkt om eerst woedend te zijn of eerst blij te zijn? Nou, dat is aan jou om daar een keus in te maken. Ik denk dat het bij mij meer werkt om dan eerst blij te zijn (ha) en ..eh.. vrolijk te worden. En misschien dat als ik vrolijk wakker word, dat ik ook de dingen altijd al sowieso veel makkelijker oppak. Dat die vervelende taakjes al helemaal geen vervelende taken meer zijn. Dat ik vanuit blijdschap dat veel makkelijker kan doen. En dat ken ik wel. Vanuit het woedend-zijn om dingen voor elkaar te krijgen, dat ken ik dus eigenlijk ook niet. Dus ja, ik kan er eigenlijk niets over zeggen (ha) of woedend-zijn helpt om ook écht iets gedaan te kunnen krijgen. Misschien weet jij dat veel beter.
Dank je wel voor het luisteren naar seizoen 5, aflevering 5 en de podcast 'Evenwicht, je leven' en dit was dus de aflevering over woedend!! Dank je wel voor het luisteren.