Heel veel informatie krijgen wij via onze ogen. Ons gezichtszintuig is dus belangrijk voor ons. Dat is het ook voor het evenwichtssysteem. Een van de vijf functies van het evenwicht is namelijk 'beeldstabilisatie'. Hoe dat werkt leg ik uit aan de hand van mijn eigen ervaring waarbij deze functie juist niet goed meer werkt. En dan zijn ook alle oog-hand, oog-voet en oog-oor coördinaties direct gekoppeld aan de werking van het evenwicht. Wist jij dat? 

(eigen foto, gemaakt in het Horsterwold)

Volledig transcript:

Op het moment van deze opname van 'Evenwicht, je leven' is het mooi weer buiten. De zon schijnt, het is een al een warmte, terwijl het tegelijkertijd ook een koele wind is, dus dat past wel in de lente. Zo de warmte van de zon al, felblauwe lucht en dan toch ook nog een beetje de koelte nog.

En terwijl ik buiten liep herinnerde ik mij dat ik heel, ja, best lang geleden toen ik de ziekte van Ménière al een aantal jaren had en weer opnieuw mijn weg ging vinden en ook letterlijk op weg ging, buiten mijn eigen ruimte, buiten mijn eigen huis, woonplaats en ik ging autorijden naar een cliënt toe, waar ik een eerste gesprek ging houden voor een soort intakegesprek voor een coach-traject, wat ik met haar zou gaan doen. En ik ging met de auto naar Dronten. Die hele periode dat ik de ziekte van Ménière kreeg en tot dat moment dat ik daar de auto instapte, had ik een hele tijd níet gereden, omdat tijdens aanvallen van draaiduizeligheid mag je eigenlijk geen autorijden. Dan moet je echt wel een paar maanden vrij zijn van aanvallen en dan kun je wel weer de weg op. Ik heb toen ook wel een paar autorijlessen genomen om te kijken of dat ook wel nog ging. En die instructeur zei 'ja, dat gaat prima, jij kunt, je rijdt veilig, dus je kunt veilig de weg op, dus je kunt wel weer gaan autorijden'. Dus op het moment dat ik naar die nieuwe cliënt ging, op weg naar Dronten toe, zat ik dus in de auto en ook toen was het een hele zonnige dag. Ik denk dat het ook zo'n beetje in het voorjaar is geweest. En tijdens het rijden scheen de zon door de bomen en tijdens het rijden zie je dus dan licht, schaduw, licht, schaduw en dat flitst langs je heen. En wat me toen overkwam, tijdens dat rijden is dat ik écht... ik raakte gewoon gedesoriënteerd door dat licht-schaduwspel. Ik kon dat niet handelen. En daarna dus, dat de weg, tenminste, dat de bomen langs de weg, dat dat over was en dat ik dus Dronten zelf binnenkwam, de woonplaats, merkte ik dat ik tijdens dat hele rijden onrustig bleef. Dat ik niet goed kon focussen en nou ja, uiteindelijk heb ik de weg gevonden en ben ik bij de cliënt aangekomen. En vond ik het best wel weer spannend ook om daar weer weg te gaan en weer naar huis te rijden, omdat ik niet wist hoe de terugweg zou verlopen. Want ik was daar best van geschrokken, dat dat gebeurde!

En ik ben toen eens nagegaan van hoe kan het dat ik dat niet meer goed kan handelen? Dat dat licht-schaduwspel, dat ik daar zo gedesoriënteerd door raak, dat ik vervolgens daarna ook niet meer goed kan rijden. En elke keer als ik daarna dus ook meereed met mijn man, dat ik naast mijn man zat, dat ik niet zelf reed, ging ik doen alsof ik zelf aan het rijden was om te kijken wat er nou gebeurde. En ik ontdekte dat ik helemaal niet goed kon reageren op mijn omgeving. Ik reageerde gewoon te langzaam. Als ik dan een situatie zag waarbij ik dus op tijd moest remmen, dat ik het eigenlijk te laat zag en te laat dan zou gaan remmen. Ik merkte dat ik het vertrouwen in het autorijden kwijt was! Dat ik mijn lichaam niet kon vertrouwen om op tijd te reageren op de omgeving, op de andere auto's, op andere verkeersdeelnemers en ik vroeg me af: hoe kan dat dat ik daar te langzaam in ben geworden?

En ik heb dat voorgelegd ook bij de kno-arts, van hoe zit dat nou precies? Want het heeft waarschijnlijk iets met het evenwicht te maken, klopt dat? Hij zei ook: ja dat is het inderdaad. Als je weet dat je evenwicht als eerste werkt, die werkt het snelst en die spier, die ..eh..... coördineren de oogspieren. Die zorgen, die controleren de oogspieren, die zorgen dat de oogspieren, dat... die, zorgen voor een strak blikveld, beeldstabilisatie. Het is dan ook echt een functie van het evenwicht om het beeld te stabiliseren. Dat je dus weer goed recht kan kijken, ook al ben je zelf in beweging.

En dat evenwicht is dus eerst als eerste aan zet en die sturen die ogen aan. En dat is op het moment dat je je hoofd ook beweegt, want die beeldstabilisatie die komt in actie op het moment dat jij je hoofd beweegt. Dan is er dus een beweging van die evenwichtsorganen, die worden extra geprikkeld en dan worden die oogspieren aangestuurd, dat ze dus het beeld kunnen stabiliseren en anders stabiel kunnen houden, tijdens de beweging die je doet.

En bij mij is het evenwicht, is te traag! Dat werkt niet meer zo snel! Dat betekent dat ook die oogspieren aansturen, dat dat te langzaam gaat, dat dat te traag gebeurt. En dan kan ik dus niet goed focussen op steeds dat nieuwe plaatje wat je ziet als je dus heel snel rijdt met de auto. Dan heb je elke keer nieuwe plaatjes die je gezicht moeten maken en dan... en normaal is dat dus een stabiel beeld en dat is het dus bij mij niet meer. Mijn ogen krijgen het niet voor elkaar om daar een stabiel beeld van te maken. En dat zorgt ervoor dat ik dus niet meer goed dat vertrouwen heb in mijn lichaam om op tijd te reageren. Want ik zie het misschien wel, maar omdat mijn evenwicht te traag is, kan ik toch niet goed stabiliseren en te laat reageren dus!

Dat is, dat, dat maakt dat ik me niet veilig voel in het zelf rijden. En ik merk, met een fiets kan dat nog wel, omdat de hele, alles wat je doet dat, dat gaat niet zo snel. Ik vind in een auto gebeuren de dingen zó snel om je heen, dat je daar dus ook veel sneller op moet reageren en met een fiets heb ik dat veel beter in de hand. Want als er een situatie is dat ik dat allemaal niet zo goed kan handelen, ga ik gewoon ook veel langzamer fietsen of ik stop zelfs! En met een auto kun je niet zomaar midden op de snelweg stoppen. En met de fiets is dat veel makkelijker, omdat je niet echt zo maar in een hele groep met heel veel mensen tegelijk aan het fietsen bent. Dus dat is wel een groot verschil. En dat evenwicht dus, die beeldstabilisatie, dat noemen ze Vestibulo-Oculaire Reflex. Best een moeilijk woord, ik ga er verder ook niet echt op in, maar weet dat de vestibulaire... Vestibulo-Oculaire Reflex dus een functie is van het evenwicht of eigenlijk de beeldstabilisatie, dat is de functie en dat doet de Vestibulo-Oculaire Reflex. En als ik dan nog even over dat gezichtszintuig heb, want daar gaat het hier natuurlijk over hè, het gaat over onze ogen, ons gezichtszintuig. Onze verre voorouders, daar was de reukzin... eigenlijk het allerbelangrijkste zintuig voor en het voelt voor ons nu dat eigenlijk onze ogen het belangrijkste zintuig zijn geworden. Heel veel informatie komt via ogen en gebruiken we ook veel meer misschien nog dan je oren, hoewel we tegenwoordig ook met heel veel dingen tegelijk onze oren én ogen gebruiken. Ik heb al eerder verteld dat de ogen heel duidelijk in het evenwichtssysteem horen en de oren dus ook. En dat klopt ook wel, omdat die ogen natuurlijk de functie nu ook hebben, die beeldstabilisatie.

(man zingt op achtergrond)

Ja, wat daar nog meer belangrijk bij is, als je het hebt over zicht, dan gaat het over die oog/hand-coördinatie. En oog/voet-coördinatie. En oog/oor-coördinatie en dan ook nog eens een keer alle combinaties daarvan, de oog/voet/oor-coördinatie, daar hoor je niet zo vaak over, maar het wordt wel heel vaak gebruikt! Op het moment dat iemand dus een voetbal wil raken en tegelijkertijd dus ook, dat al rennend doet en dan ook nog moet luisteren naar instructies van waar die naartoe moet lopen, dan heb je dus al die zintuigen nodig. Dan gebruik je dus al die zintuigen. Die speciale oog/voet-oefeningen worden dus ook gedaan hè, tijdens voetbaltrainingen. En een oog/oor-coördinatie die gebruik je bijvoorbeeld bij pianospelen, want je moet met je vingers de juiste toetsen allemaal aanraken en dat moet je allemaal nog leren in het begin -op een gegeven moment kan je dat waarschijnlijk automatisch- maar ook als je noten wilt lezen, dan ben je met je ogen aan het kijken, met je oren ben je aan het luisteren of je de juiste toets aanraakt en zo en op welke manier je speelt dus daar wordt... dus eigenlijk is dat toch ook een combinatie; oog/oor-coördinatie en tegelijkertijd dus ook weer dat evenwicht, want dat vergeet ik net te vertellen. Eigenlijk hoort overal het evenwicht bij hè!

We hebben het over oog/hand, oog/voet-coördinatie, oog/oor-coördinatie, maar tegelijkertijd heeft het allemaal ook met het evenwicht te maken, want overal bij elke actie die je doet, gebruik je dus ook dat evenwicht. En om dat te leren, om dat te verbeteren kun je dus ..eh… als je dus een hele goede oog/voet, oog/hand-coördinatie hebt, dan oefen je op dat moment ook het evenwicht. Dan ben je ook het evenwicht aan het versterken. En dat is natuurlijk wel een fijn idee hè. Dat je weet dat je ook op die manier het evenwicht kunt versterken, door dus je focus te leggen op oog/voet, oog/hand-coördinatie, oog/oor-coördinatie, omdat je daar tegelijkertijd ook allerlei andere lichamelijke acties bij gebruikt. Sowieso je handen gebruiken, je voeten gebruiken, die staan niet stil, die gebruik je dan op het moment dat je oog/voet-coördinatie gebruikt.

En dus je ogen zijn dus belangrijk voor het evenwicht. Dan vraag ik me ook wel af, weten alle opticiens en oogartsen van dat verband tussen het evenwicht? Kunnen zij bij specifieke oogproblemen het verband leggen tussen dus de evenwichtsklachten waar een patiënt mee komt? Snappen ze dat die ogen aangestuurd worden door het evenwicht? En dat als er iets misgaat met die ogen, dat het wel eens zou kunnen komen, omdat het evenwicht niet goed werkt? Ik vraag het me af of ze dat allemaal weten en of ze daar dus ook rekening mee houden met de keus van wat nodig om het aan te passen? Of welk hulpmiddel er nodig is of welke bril er nodig is. En of ze weten dat ze dan moeten doorverwijzen voor onderzoek. Dus dat is wel een vraag en -wat dat betreft- is dat misschien ook een taak die ik op me kan nemen om ook de opticiens ervan te doordringen hoe belangrijk dat evenwicht is voor juist de functie beeldstabilisatie van die ogen, omdat die oogspieren aangestuurd worden door het evenwicht.

Ja, ik denk dat ik dat, dat ik daar mijn best voor ga doen. Om ook die opticiens en de oogartsen, om die te bereiken. Om daar ook te gaan vertellen over dat evenwicht in relatie met onze ogen. Dat is ook een heel mooi onderwerp en daar kan ik denk ik een hele presentatie over vullen. En daarin meenemend ook mijn eigen ervaring die ik heb hoe het werkt bij mij. En mijn ervaring is niet de enige ervaring die er is, want het is herkenning voor de mensen die ook een evenwichtsaandoening hebben. Er zijn best veel mensen met de ziekte van Ménière en met een ander evenwichtsaandoening die helemaal geen auto meer rijden. Waarbij waarschijnlijk ook datzelfde is wat ik voel. Dat ik daar dus geen vertrouwen in heb. Dat ik voel dat ik te langzaam reageer, omdat het evenwicht gewoon te langzaam reageert. En als ik dat weet, kan ik daar gewoon goed mee omgaan. Ik heb er verder niet echt problemen mee.

Ik merk dat ik nog wel gewoon kan lezen, ik kan op de computer lezen, alleen dan merk ik het ook wel, beeldscherm... lang op het beeldscherm kijken, lezen, dat is vermoeiend. Ook dat heeft te maken dat dat evenwicht gewoon niet helemaal goed werkt, want ook daarvoor is die beeldstabilisatie belangrijk, kan ik de regels wel goed volgen, op één lijn? En als ik vermoeid raak, dan gaat dat wiebelen, dan is dat niet meer één lijn. Dan gaan die letters ja, min of meer dansen op het papier, dansen op die computer. Dan kan ik dus niet meer goed focussen. En dan is het ook ..eh.. ogen-rust wat ik dan nodig heb. Dan kan ik beter iets heel anders gaan doen, even opstaan, heen en weer lopen. De trap op en af lopen. Dus op een andere manier in beweging zijn en dat die ogen daar wat rustiger bij kunnen worden en niet hoeven te turen en niet zo voel moeite hoeven te doen om te focussen. Dan en dus ook niet te lang achter elkaar dus, op dat beeldscherm willen werken en datzelfde geldt voor het lezen in een boek. Als ik een boek lees, kan ik dat ook niet meer uren achter elkaar. Vroeger kon ik dat wel, dan ging ik uren achter elkaar op de bank zitten lezen en dan kwam ik er alleen af om wat eten pakken of wat te drinken of naar de wc te lopen en voor de rest alleen maar lezen, lezen! Dat gaat echt niet meer. Dat, een half uur achter elkaar is al héél lang en dan moet ik écht op kijken. Ik moet even ergens anders op focussen, ergens anders naar kijken en dan weer kijken of ik weer terug kan naar dat boek, naar die regels om dat te volgen. En soms lukt dat gewoon niet meer zo lang achter elkaar en dan kan ik het beter laten en iets anders pakken. Kan ik beter gewoon gaan tekenen, want met tekenen hoef ik dat focussen minder te doen door één lijn te volgen. Helemaal omdat ik graag van vormen hou om te tekenen. En bij vormen en zo hoef ik niet heel specifiek één lijntje te volgen, tenzij ik daar natuurlijk iets heel, ja, iets bijzonders van wil maken dat ik nog een dubbel lijntje wil maken, maar dan doe ik dat op het moment dat ik daar gewoon ..eh.. fris voor ben, dat ik daar genoeg energie voor heb.

Heb ik daar geen energie voor? Doe ik dat dan ook niet. Dus ik kies echt die mogelijkheden en die acties die ik kan doen op het moment dat ik dat ik daar gewoon ..eh.. ja, zin in heb, maar tegelijkertijd ook energie voor heb. Want dat blijft natuurlijk het allerbelangrijkste. De dingen die ik doe, dat ik die met energie doe, dan ja, dan krijg je daar ook weer energie van! Het kost een beetje energie, maar je krijgt eigenlijk meer energie terug van het feit dat je dat aan het doen bent! Dus ja, ..eh.. ik heb het natuurlijk al met mijn oren die dus een soort energie vragen, maar als ik naar hele mooie muziek luister, geeft dat ook weer energie. Dus ook al kost het energie, het krijgen van de energie omdat het hele mooie muziek is of een fijne podcast om naar de luisteren? Ja, dan, dat kan gewoon! Dat kan ik dan doen, want ik krijg meer energie dan dat het me kost. Dat geldt hetzelfde voor die ogen. Dat ik dan ook bewust met die ogen kan focussen en als het niet gaat dat ik het dan ook kan laten, dus ..eh.. ja... En af en toe zie ik de zon door de bomen en in een auto is dat echt onprettig. Ben ik aan het wandelen? Dan is dat veel makkelijker te doen, dus ik denk dat ik zo nog maar een wandelingetje ga doen, want het is nog steeds mooi weer buiten.