We ontkomen er niet aan, lopen in het donker. Af en toe is dat nodig. Nu ga ik weinig 's avonds en 's nachts de deur uit, maar in huis loop ik regelmatig in het donker. Hoe gaat dat dan? Wat is ervoor nodig om dat veilig te doen?

(eigen foto van looproute overdag naar de wc, omdat je 's nachts er niet veel van kan zien)

Volledig transcript:

Welkom bij de podcast 'Evenwicht, je leven', de podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord... Mijn naam is Paula Hijne en ik maak deze podcast naar aanleiding van het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. En ik vertel over het zintuig 'evenwicht' en daar is nog zo veel over te vertellen! Dit is seizoen 5, aflevering 20: Lopen in het donker.

Ik ga 's avonds niet vaak de deur meer uit. En al helemaal niet ’s nachts en dat komt ook wel omdat ik in het donker lopen moeilijk vind. En behalve dan in de zomervakantie als we gaan kamperen, dan ga ik 's avonds en helemaal 's nachts één of twee keer zeker er nog op uit, omdat ik dan naar de wc moet en dan moet ik lopen naar het toiletgebouw. Maar in de zomer is het natuurlijk veel langer licht 's avonds, wordt het toch pas heel laat, wordt het donker en ook 's morgens tegen een uur of 5 of zo wordt het vaak alweer licht buiten. Dus dan heb ik toch maar dat ik maar één keer echt in het hele échte donker loop. En dat is altijd wel heel aandachtig lopen. Want ik heb dan geen bril op en geen hoortoestellen in. Ik denk dat… het zou, (ha!) eigenlijk zou het beter zijn als ik 's nachts als ik naar buiten ga, mijn bril op zet. Op de een of andere manier vergeet ik dat, maar dat zou eigenlijk wel beter zijn, want dan heb ik toch wel beter zicht! Maar in ieder geval in het donker lopen, buiten, dat doe ik dus verder vrij weinig.

Maar in huis ontkom ik er niet aan. In huis om naar het toilet te gaan, het is maar een hele kleine afstand en daar wil ik niet het licht voor aan doen. Dus dan loop ik wel in het donker. En dan is het echt ...ehm... goed opstaan, voelen waar ik ben en dat doe ik dan ook. Ik loop dan op blote voeten, dus ik voel met mijn voeten heel goed waar ik loop, of ik over het kleedje loop of op het laminaat of op het marmoleum. Dat is toch een verschil. Of dat ik juist de stenen voel, het is wat kouder dan in de badkamer. Dus ik voel met mijn voeten, ik voel met mijn handen. Ik heb eigenlijk overal steun, bij de deur, bij de trapleuning, dan naar de deur van de wc toe. Daar kan ik ook ja, eigenlijk alles wel met mijn handen tasten om te voelen waar ik ben. En als ik dan op de wc ben geweest en ik ga dan mijn handen wassen, dan loop ik langs de wasbak -we hebben een hele lange wasbak voor twee personen, zitten helemaal aan elkaar vast- dan loop ik langs die wasbak naar mijn plekje. Dat is verder achterin de badkamer en daar kan ik dan mijn handen wassen en zo en dat doe ik allemaal in het donker.

En dat lukt, ja, best goed. Omdat ik dat natuurlijk al heel vaak gedaan heb. Die herhaling is dan natuurlijk ook heel belangrijk. Ik weet precies hoeveel stappen het zijn naar de deur, ik weet precies hoeveel stappen het zijn langs die wasbak. Niet dat ik dat tel, maar op gevoel weet je hoe ver dat is. En verder kan ik met mijn handen precies voelen waar ik ben.

En dan terug ook, weer lopend. Zit ik even na te denken hoe dat dan gaat ’s nachts…, dan loop ik ook weer terug het donker in, hoewel het dan buiten de badkamer weer ietsje lichter is, omdat daar een raam is, een heel hoog raam, vlakbij de trap die naar de zolder gaat. Er komt altijd wat licht vandaan, want het is nooit helemaal pikkedonker. Dat is maar een hele enkele keer dat het zó intens donker is, maar meestal is er wel licht.

En we hebben ook natuurlijk buiten de straatlantaarns en zo, dus er valt altijd wel licht naar binnen. Dus dan kan ik toch op de tast, maar ook wel met het zicht wat ik heb, kan ik lopen naar de slaapkamer en daar ga ik ook weer met mijn been tegen het bed aan en dan loop ik eigenlijk met mijn been zoals ik het bed voel, langs het bed zodat ik weer aan de zijkant in kan stappen. En aan de andere kant heb ik een muur en dan kan ik ook nog mijn hand eventueel bij de muur vast houden. Dus dat is heel fijn en dat weet je ook precies, want dat heb ik natuurlijk al zo vaak gedaan.

Ik ga toch echt één tot twee of drie keer soms het bed uit 's nachts. Dus dat is een loopje wat je zo gewend bent. Alleen is het wel dus, als je zonder bril en zonder hoortoestellen loopt, merk ik dat mijn zicht heel anders is. Dan is het ook nog zo, dat ik 's avonds voordat ik ga slapen, doe ik een soort gel in mijn ogen, omdat ik hele droge ogen heb. Ik moet regelmatig druppelen. En dan doe ik voor de nacht, doe ik een soort gel erin en dat betekent dat het nog veel waziger wordt, voor mijn oog. Dus dan, als ik ja, vrij in het begin van de nacht al opsta om één uur of om twee uur dan zit die gel ook nog heel erg in mijn ogen, dus ik zie dan echt veel minder. En ja, het horen is natuurlijk ook al veel minder, terwijl je dus ja, je moet het gehoor niet onderschatten hè in het donker. Dat, ook je gehoor is van groot belang om je gewoon veilig te bewegen door de huis en ook buiten natuurlijk dus. En ik heb beide dan niet. Het zicht is minder goed en ik hoor veel minder, maar ja dat is naar de wc lopen, is nog iets wat heel goed wel te doen is.

Als ik in een vreemde omgeving ben, bij een bed & breakfast of zo ergens in een hotel, dan ga ik me heel goed bedenken hoe ga ik lopen als dat in het donker is. Want soms wil ik gewoon niet het licht aan doen, want dan word je ook weer veel te wakker. En dan probeer ik dat ook in het donker te doen. En meestal lukt dat wel als ik dus met aandacht... dus ik moet dan wel een, wel ...ehm... in zoverre helder zijn, en niet heel slaperig nog, dan kan ik aardig dus de weg vinden. Omdat ik dat al van tevoren bedacht heb, ik ga zo lopen, ik ga daar langs lopen, dus ik ben daar wel mee bezig.

Voordat ik ga slapen weet ik eigenlijk al hoe ik 's nachts naar de wc kan lopen. En dat is heel fijn, want... en als je dat dan een paar keer hebt gedaan dan wen je daar ook wel weer aan. Heel af en toe, in een b&b, dan moet ik gewoon elke keer wel het licht aan doen, omdat het wel moeilijker is om daar te lopen. En dat besef ik dan snel genoeg, dus dan gaat eigenlijk altijd het licht aan.

Maar ik probeer dan altijd nog wel in het donker en dan zonder bril en zonder hoortoestellen toch mijn weg goed weten te vinden, naar het toilet en ook weer veilig terug naar bed. Ik heb er ook over geschreven in het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. Als je niets hoort en als je helemaal niets ziet. En toen heb ik ook nagedacht over mensen die helemaal niets kunnen zien en niets kunnen horen. Maar ik heb eigenlijk geen idee hoe de wereld eruitziet voor mensen die doof en blind geboren zijn. Ik kan me voorstellen dat deze mensen, als je dus geboren wordt als kind, dat je dan heel veel moeite hebt om te begrijpen, ja, hoe de wereld is, wat je doet op de wereld. Waarom je geboren wordt, dat hele besef is er niet, want er is geen enkele manier -via je oren en via je zicht- om informatie te verkrijgen. Nou is het wel zo, dat als het gaat om het evenwicht, hoeft dat voor het bewegen van het lichaam en zo, hoeft dat helemaal geen invloed te hebben. Als die evenwichtsorganen goed werken en als daar een goede samenwerking is tussen de evenwichtsorganen en de tast, dus het voelen en je spieren, dat die sterk worden, dan kun je eigenlijk alles doen. Ook als je niks ziet en ...ehm... niks hoort.

En deze mensen kunnen dus ook prima leren rechtop te staan, als je het hebt over baby's die zo geboren worden. Die kunnen leren rechtop staan, zich in balans houden, kunnen zich voortbewegen, leren lopen. Alleen de wereld om hun heen, die houdt daar natuurlijk weinig rekening mee! En dat maakt het ook zo moeilijk om dan toch veilig te bewegen. De omgeving is namelijk voortdurend aan het veranderen. Mensen die zich verplaatsen, dieren, voorwerpen die verzet worden ...ehm... buiten in het verkeer, alle voertuigen. Dat zorgt voor onzekerheid. Voor beperking van de bewegingsvrijheid, maar ook dat je je niet veilig genoeg voelt. Want er is een voortdurende kans op dat je ergens tegen aanbotst of dat je valt, of dat je je dus bezeert. En met dat ik daarover nadacht, ik kan me die wereld niet voorstellen! Ondanks dat ik zelf 's nachts al minder goed zie en minder goed hoor. Maar ik heb natuurlijk een beeld van de wereld. Ik ken de wereld, ik weet wat waar staat en waarom en dat heb je niet als je dus doof en blind geboren bent. Dan heb je daar allemaal geen weet van.

Mensen die dan op latere leeftijd blind worden en doof, tegelijk zo, die hebben dan nog wel herinneringen aan hoe de wereld eruitziet. En dan begrijp je dus de omgeving, wat ik dus zelf ook ervaar. Het leven -als je echt helemaal niks meer ziet- wordt het leven wel een heel stuk ingewikkelder. Er zijn mensen met het Usher-syndroom die langzaamaan steeds meer hun zicht verliezen en ook steeds minder goed gaan horen, totdat ze ook doof en blind zijn. En dan wordt het leven natuurlijk wel een stuk ingewikkelder als het zo ver is dat je dat helemaal... dat je helemaal niets meer kunt zien en kunt horen. En dan wordt dus het hele bewegen ja, eigenlijk net zo moeilijk als voor mensen die doof en blind geboren zijn, want ja, alles beweegt, alles wordt verplaatst, behalve misschien in je eigen huis waar je je veiliger voelt omdat je daar de weg weet. En dat ervaar ik zelf dan ook, alleen ja, ik zie nog steeds een beetje en ik hoor ook nog steeds. Maar dat kan dus wel, die kunnen wel dus zich veilig bewegen in eigen huis, maar als je dan buiten komt wordt dat alweer een heel stuk lastiger.

Met dat ik dat aan het schrijven was voor het boek hierover en daar ook over nadacht, dacht ik van ja, hoe belangrijk is het dat je dus zelf zorgt voor de veiligheid, sowieso in je eigen huis! Voor de inrichting, van waar je je beweegt. En helemaal als het dan donker is. En ja, waar denk je dan aan?

Dus alle looproutes binnenshuis, maar ook eigenlijk buiten in de tuin, waar je werkplek is als je die in huis hebt. Denk dan aan genoeg steun, dat je weet waar zijn de muren? Waar kan ik me aan vast houden? Waar is een trapleuning?

Of het type vloerbedekking, daar kan je ook rekening mee houden. Sowieso uit den boze zijn natuurlijk vloerkleedjes waar je op uit kunt glijden, die moet je al zéker niet in de buurt hebben als jij 's nachts in het donker loopt en je moet over zo'n kleedje stappen. Zorg ervoor dat het er óf niet ligt óf dat het dan een goeie antislip eronder heeft.

En denk ook aan openslaande deuren, dat je altijd weet dat die deuren of dicht of juist helemaal goed geopend zijn en niet dat ze halfopen staan, waar je dan tegenaan kan lopen. En dat geldt ook voor ramen, vooral met de ramen die dus naar binnen open gaan en ja, denk eens ook aan muurdecoraties die uitsteken. Kapstokken. Allerlei meubels natuurlijk, kastje dat je ergens neerzet, een stoel die ergens staat. Zorg dat het niet in de weg staat, niet in de looproute staat, maar zorg dat het zo staat dat je er goed langs kunt lopen. En helemáál: vermijd glazen tafeltjes in de hal! Ik heb ooit gehoord van iemand die een glazen tafeltje had, in de hal en daar is uitgegleden in de hal en toen dus een hele ernstige wond heeft gekregen, omdat ze op dat tafeltje viel, ja dat... Daar moet je niet aandenken. Gelukkig was daar op tijd iemand in de buurt die haar kon helpen. Maar zet dus geen glazen tafeltjes of kastjes neer!

Zorg ook dat er geen spullen op de trap liggen! Die kun je wel op de trap leggen, maar op het moment dat je naar boven gaat, neem het mee. Maar zorg ervoor dat het niet 's nachts daar ligt als je 's nachts de trap op en af moet.

En ja, bij jonge kinderen natuurlijk: speelgoed op de grond. Daar ontkom je niet aan, zorg ervoor dat dat 's avonds is opgeruimd als jij nog door dat donker moet lopen.

En sowieso, overdag is dat denk ik ook heel slim, dat als je al instabiel bent en je hebt last van duizeligheid, zorg er dan voor dat dat soort dingen niet op de grond liggen, dat je niet zomaar ergens over kan struikelen. En als je dan toch moeite hebt met lopen, dat je zo instabiel bent, zorg dan voor goede verlichting, dat je in ieder geval goed kunt zien waar je loopt.

En denk dan ook bij alle spullen in de looproute, is dit een houvast of is het een sta-in-de-weg? En kan ik hier ook in het donker goed mijn weg vinden zonder te struikelen? En dat is precies wat ik doe als ik dus op een andere plek ben dan thuis. En ik ben daar 's nachts zoals in een bed & breakfast of in een hotel of in een vakantiehuisje, dan hou ik altijd rekening met, dat ik goed kijk -van tevoren al, voordat ik ga slapen- kan ik hier veilig zo naar het toilet lopen? En anders verschuif ik ook écht de tafel, het stoeltje, wat in de weg staat. Zodat ik daar niet tegenaan kan botsen. Dus ja, dat lopen in het donker, dat is... dat vraagt aandacht. Helemaal omdat mijn zicht en mijn gehoor al veel minder is, omdat ik én mijn bril niet op heb én mijn hoortoestellen uit. Ik zal wel moeten om dan op de tast, veel meer goed voelen en met aandacht dus te bewegen. Dus als ik heel erg slaperig ben, dan kan ik beter wel even een lichtje erbij aan doen en dan kan ik toch veilig naar de wc en weer terug in bed komen. Zo superbelangrijk!

 Dus dit wilde ik met je delen. Lopen in het donker, het vraagt écht aandacht! Helemaal als je zicht en je gehoor veel minder wordt. Dus, dit was seizoen 5, aflevering 20 van de podcast 'Evenwicht, je leven'. En dit was alweer de laatste aflevering van seizoen 5.

De volgende keer begin ik dus met seizoen 6, aflevering 1 alweer. Dank je wel voor het luisteren en tot de volgende keer!