Dan ga je heerlijk op vakantie en is je kind wagenziek. Dat komt vaak voor. Wat is wagenziekte? Het is een vorm van bewegingsziekte. Eigenlijk is het geen ziekte, hoewel je je wel flink ziek kunt voelen. Een verhaal over wagenziekte en wat je eraan kunt doen.

Foto Pixabay/Tom Staziker

Volledig transcript:

Dit is de podcast 'Evenwicht, je leven', de podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord. En dit is seizoen 4, aflevering 2: Wagenziek.

(fluitende vogeltjes op de achtergrond)

Ik was met een collega-ondernemer aan het lunchen hier op een terrasje in Zeewolde. Omdat het lekker weer was, gingen we ook lekker buiten zitten. En zij vertelde over haar dochter die heel erg opziet tegen de vakantie. Want de laatste keer dat zij een lange autorit hadden, was haar dochter heel erg ziek geworden.

Wagenziek. En zij kon haar dochter wel uitleggen wat er nou precies aan de hand was, alleen ja dat is best een beetje moeilijk aan een jong kind. Maar die dochter had al gezegd, ja ik wil helemaal niet op vakantie, want dan word ik weer ziek in de auto. Dus zij vroeg eigenlijk meer even om informatie zo van: wat kan ik daar dan tegen doen? Dus ik heb zo wat tips gegeven en ook waar ze die tips verder nog kan vinden.

En daarbij: er zijn tegenwoordig ook allerlei reispilletjes om wagenziekte tegen te gaan dus. En dat werkt voor heel veel kinderen ook wel heel goed. En toevallig stond het ook in de Kampioen het blad, het magazine van de ANWB. Wagenziek. En ze hebben kno-arts Raymond van de Berg gevraagd even, om de informatie daarover en dat is wel mooi dat ze hem vinden als dié evenwichtsexpert die er alles over weet. En hij gaf al aan: één op de 3 kinderen die heeft daar last van, van wagenziek. En één op de 5 moet zelfs overgeven, braken.

En dat komt doordat hun evenwichtssysteem tot hun 12e jaar nog heel gevoelig is en doordat ze niet zo gewend zijn om auto te rijden. Je hersenen leren die prikkel wel veel beter verwerken als je dat veel vaker doet!

Dus ja, dat is die tip aan mijn collega-ondernemer: ga zo vaak mogelijk met je dochter toch in de auto zitten! Ha! Want dan maak je dat zij daar veel meer aan gaat wennen, om gereden te worden. Het kan ook zijn dat die dochter nog laag zit, dat ze niet helemaal goed naar buiten kan kijken, want als je niet goed naar buiten kunt kijken, kun je ook niet zien wat de auto gaat doen. En dan kun je ook niet voortborduren op: we gaan nu een bocht in of we gaan nu een heuvel op of naar beneden. En als je dat wél kan zien, dan is het al een heel stuk makkelijker.

Mensen die ook zelf rijden hebben nooit last van wagenziekte. Want dan heb je gewoon de controle zelf over de auto, je weet precies waar je allemaal naartoe gaat. Dus het kan best zijn dat mensen die wagenziek zijn, op het moment dat ze zelf rijden daar ook nooit last van hebben. Dus ja, dan zou je eigenlijk moeten zeggen: leer zelf rijden.

Nou heb ik in het boek 'Evenwicht, in uitvoering', heb ik toen iemand geïnterviewd, in dit geval: Jolanda, 53 jaar. Zij is al volwassen maar zij is altijd nog wagenziek!

En het vermoeden is al, ik heb met haar daarna weer overgesproken toen ze het verhaal verteld had. Ze heeft pas op late leeftijd... is zij in een auto gaan rijden. Ze woonde toen in het buitenland en ze hadden helemaal in hun familie geen auto.

Zij is pas met, nou een jaar of tien of zo voor de eerste keer in een auto gestapt. En het zou kunnen zijn dat het hele evenwichtssysteem dus niet echt geleerd heeft hoe het is om in een auto te rijden. Zij heeft dat dus altijd gehouden. Tot op de dag van vandaag, als zij lang in een auto gaat zitten, dan wordt zij wagenziek. En ik wil dat verhaal even voorlezen.

Het is hoofdstuk 19: Ter land.

En haar verhaal heet: Ik blijf liever thuis.

Het is elke keer hetzelfde liedje. Als ik in een auto zit. Ik heb geen rijbewijs, ik wil eigenlijk geen auto leren rijden want ik ben zo vaak ziek in de auto! En wat ik dan dus doe en voel, nou in het begin van een autorit zorg ik dat ik in gesprek ben, met de chauffeur. Dan ben ik afgeleid van het rijden en dat lukt eventjes. En dan ineens voel ik me dan toch weer draaierig worden, beetje alsof ik zweef. En het maakt niet uit hoe ik zit. Ik probeer wel altijd middenin de auto te gaan zitten en ik kan niet van tevoren eten. Dat doe ik dan ook niet. Al het eten komt eruit. En ik voel dat dat het dus vanuit mijn buik komt, die misselijkheid en als ik eenmaal braak dan blijf ik braken! Dan houd ik niet meer op. Mijn gezicht wordt bleek en ik krijg ook hoofdpijn en mijn ogen doen heel erg zeer! En ik wil niet meer praten, ik wil alleen maar stil zijn! En met mijn ogen dicht vind ik het prettiger.

Ik ga dan met mijn hoofd op mijn armen leunen, ergens tegen aan, tegen de zijkant of tegen iemand aan. En soms trek ik mijn benen helemaal op en dan zit ik helemaal in elkaar gedoken. En het lijkt dan of ik dan meer in balans blijf, met mijn hele lijf. En weet je: ik kan ook helemaal niet tegen al die autogeuren. De stoffige lucht of, oh sigaretten rook, aargh!

Of iemand die een geurtje op heeft gedaan! En ik heb wel altijd pepermuntjes bij me voor die vieze smaak in mijn mond als ik dan gebraakt heb, neem ik toch even een pepermuntje. Bleh, dat vind ik altijd zo vies! Tegenwoordig gebruik ik wel medicatie tegen wagenziekte. Hadden we vroeger niet toen ik de allereerste keer in de auto stapte dus ja, ik was een jaar of tien, er was nog geen medicatie, dus tegenwoordig is er wel medicatie en die gebruik ik dan. En dan word ik nog wel misselijk, maar ik hoef dan niet meer te braken.

En wat ik meestal probeer als we een lange rit hebben, dan probeer ik voorin te gaan zitten, zodat ik de weg voor me heel goed kan zien. Maar ja, tijdens een rit met heel veel bochten krijg ik toch weer last. En helemaal als er dan onverwachts geremd wordt dat ik dat niet helemaal in de gaten hebben. Bij een rotonde of zo of bij een dijk omhoog of omlaag. Ja dan helpt ook echt die medicatie niet meer hoor, dan ga ik alsnog braken!

En vooral in het buitenland dus waar ik vandaan kom, wij woonden hoog in de bergen, als ik daar nog wel eens naar toe ga nu, in het buitenland zijn er van die onvoorzichtige chauffeurs. Ik moet altijd meerijden want ik rijd natuurlijk zelf niet en dan ben ik de hele reis ben ik dan duizelig en misselijk en na de reis, als ik eenmaal weer uitgestapt ben dan heb ik ontzettend veel zin in veel en zout eten! En dan zorg ik er ook voor dat ik dat dan al bij me heb. En ja, met fietsen heb ik daar eigenlijk nooit last van. Gek hè?

Nou, dit is het verhaal van Jolanda en toen ik haar uitlegde ook, dat op het moment dat je zelf rijdt dat je dan daar geen last van hebt. Ja toen had ze wel zoiets: misschien moet ik wel leren autorijden? Op mijn leeftijd, 53 jaar? Dat vindt ze dan ook wel heel moeilijk.

Met fietsen heeft ze dan geen last. Nou heeft zij ook op hele late leeftijd pas leren fietsen, want ze is van het buitenland naar Nederland gekomen en toen was ze al volwassen. Ze had al kinderen. En ze, wat zal ze zijn geweest 20 of in de 20, misschien wel 30 jaar en pas met 30 jaar heeft ze leren fietsen.

En dat vond ze ook heel moeilijk als het gaat over van hoe je moet sturen, hoe je nou ja, überhaupt je rechtop moet houden op de fiets. Maar naarmate ze dat vaker deed is dat dus ook gelukt en ja daar is ze natuurlijk ook niet ziek van.

Nou zit je op de fiets natuurlijk ook niet in een cabine, je hebt nooit al die luchtjes om je heen die dan in een auto wel zijn. En je hebt natuurlijk dat je zelf alles onder controle hebt. Nou fietst ze ook niet heel hard hoor. Ik zie ook hoe ze opstapt, met hoeveel moeite dat nog wel gaat. Maar ze kan fietsen en ze kan dus zelf overal komen met die fiets. Zo in de omgeving. Dus dat is wel heel prettig.

Ja, en dan dus wagenziekte. Heeft eigenlijk een andere naam, het is bewegingsziekte. En daaronder valt die wagenziekte maar het is ook autoziekte en zeeziekte, is ook een vorm van bewegingsziekte. Luchtziekte. Mensen hebben het in een vliegtuig. Of de algemene vorm: reisziekte, op het moment dat je op reis gaat en dan maakt het niet uit hoe, kan ook in een bus zijn natuurlijk hè! Busziekte heb ik nooit gehoord, maar dat zou het ook kunnen zijn. Bij elkaar ben je op reis en dan ja, is het dus eigenlijk reisziekte.

Maar alle, al die vormen zijn, is eigenlijk bewegingsziekte. En de formele naam is: kinetose.

En eigenlijk is het helemaal geen ziekte, want het is gewoon een bewegingsaandoening. Hoewel jij je wel natuurlijk ontzettend ziek kan voelen als je aan het reizen bent hè. Ha.

En dat komt ook dus bij kinderen dus dat het evenwichtssysteem nog niet helemaal goed aan het functioneren is. Moet gewoon nog heel veel leren, maar het komt dus ook door die gevoeligheid dus van die evenwichtsorganen. En ook dus dat conflict tussen die ogen met wat je allemaal ...ehm... ziet, dat dat niet helemaal klopt met wat je evenwichtsorganen registreren. En op het moment dat je goed naar buiten kijkt en goed weet wat er allemaal gaat gebeuren, welke weg, welke bocht er genomen gaat worden, ...ehm... of de een heuvel op gaat of naar beneden gaat, als je dat allemaal weet, kun je dat zien en dan kun je dan ja, met je hersenen eigenlijk al weet je: dit gaat er komen. Dit gevoel gaat eraan komen. En dan wordt het al makkelijker. Dus ja, de tips die gegeven worden is dan ook: ga zo veel mogelijk voorin zitten. Dat deed Jolanda ook op een gegeven moment dat ze doorhad, als ik voorin ga zitten dan voelt het toch wel heel anders.

En als je voorin zit, ga dan naar buiten kijken, ga niet op je telefoon kijken of scrollen op je telefoon. Dat is ook nog heel wat, dat je gaat scrollen of een filmpje kijken. En het gekke, er zijn ook kinderen die baat hebben bij juist een filmpje kijken, omdat ze dan totaal afgeleid worden met wat er allemaal om hun heen gebeurt. En toch die evenwichtsorganen blijven registreren dat je in beweging bent, dat er een bocht is, dat je omhoog- of omlaaggaat of dat plotseling dat er geremd wordt. En op de een of andere manier werkt het wel voor sommige kinderen.

Ze geven ook als tip tegen wagenziekte dat je van tevoren een lichte maaltijd kunt eten. Dus je moet niet zwaar eten, maar wel dat je iets in je maag hebt en dat zei mijn collega-ondernemer tijdens die lunch had ze het ook over haar dochter dus, die zei ook van: ja kind, je moet van tevoren wel wat eten, dus neem even een paar koekjes of iets nou ja, wat je lekker vindt, dat je dus altijd wel met iets in je maag dat je dan de auto instapt.

En wat je zelf als ...ehm... chauffeur ook kan doen is: zorg dat er een goede ventilatie is. Dat de temperatuur prettig is voor degene die met je meerijden.

En ook ...ehm... ja, precies wat Jolanda deed: als zij in de auto ging, gaat zitten dan gaat ze proberen een praatje aan te knopen met de chauffeur of met de medereiziger en ook dat leidt je dan een beetje af met het zelf... dat je daar ziek van gaat worden.

Het is natuurlijk op een gegeven moment ook een psychisch idee van: ik stap de auto in en we gaan weer lang rijden dus ik ga weer ziek worden. En op het moment dat jij dus dat zegt tegen jezelf, 'ik ga weer ziek worden', dan is die kans ook best heel groot!

Neemt niet weg, jonge kinderen hebben er veel eerder last van. Mensen die al volwassen zijn en nog steeds wagenziek zijn, heeft ook toch te maken met dat overgevoelige evenwichtssysteem. En ja, dan helpt toch misschien die medicatie wel.

Een pilletje tegen reisziekte, tegen wagenziekte. En als dat al heel erg kan helpen, kun je alsnog een hele tijd in de auto zitten. Een ander idee is natuurlijk om geen lange autoritten te houden. Dus ...ehm... of niet te lang achter elkaar. Dat je veel pauzes houdt. Dat kan ook nog!

In ieder geval wens ik iedereen een héle fijne vakantie en ja, het liefst niet met wagenziekte. Alleen, ik heb een paar tips gegeven en er zijn nog heel wat meer tips te vinden, onder andere in de Kampioen in het artikel en anders ook in het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. Mocht je dat nog niet hebben? Daar staan ook allerlei tips in met name ook over zeeziekte. Maar daar ga ik het een andere keer over hebben.

Dank voor het luisteren. Dit was 'Evenwicht, je leven', aflevering 2: wagenziek!