Dit is een spannende aflevering voor mijzelf, over het verleden en het nu, maar vooral de toekomst. We hebben geen idee hoe de toekomst zal gaan. We kunnen plannen maken en ons verzekeren tegen van alles en nog wat, toch weten we niet hoe de dag van morgen eruit zal zien. Dat is dan ook het unieke van de mens, ons voorstellingsvermogen.

(eigen foto)

Volledig transcript:

Welkom bij de podcast 'Evenwicht, je leven'. De podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord... Je luistert naar Paula Hijne. Dit is seizoen 7, aflevering 2: Heden en verleden.

Heden en verleden, deze twee woorden passen niet echt bij elkaar! Zelfs niet als een tegenstelling, behalve dat het iets over de tijd zegt. En toch kom je het heel vaak tegen: heden en verleden, zoek het naar eens op op internet. Dus het wordt wel heel vaak gebruikt. Maar ja, ik heb dan wel eens met dat soort uitspraken, dan gaan mijn gedachten een beetje, ja op de loop ermee en (ha) en dat wil ik met jou gaan delen. Over heden en verleden. Want heden, dat is nu. En daar heb ik een hele mooie uitspraak voor, die heb ik ooit gelezen en ik weet eigenlijk niet van wie die is: 'Dit moment is het enige moment dat we hebben. Het vraagt aandacht om het niet te missen.'

En dan dit moment is natuurlijk het 'nu' hè! 'Nu' is het enige moment. En het heden is dus tegenwoordige tijd! Het is een aaneenschakeling van momenten van 'nu'. Het is een beetje de mindfulness-gedachte ook hè? In het moment leven. Eigenlijk zijn het een soort ja -tussen aanhalingstekens- ‘punten’. Elke keer weer! En het verleden, dat is geweest. Zelfs alle minuten hiervoor en voordat ik net begonnen ben met de podcast, dat is al verleden geworden. Dat is helemaal geen moment, dat zijn geen 'punten' meer. Het is een heel lang iets, waar we nu niets meer aan kunnen veranderen. Het is een aaneenschakeling van gebeurtenissen, van activiteiten, en dat gaat maar door en dat gaat maar door en die zitten allemaal aan elkaar vast. We kunnen wel fouten of onhandigheden... kunnen we goed maken, nu of in de toekomst. Want als we er iets van geleerd hebben en het nu dan anders gaan aanpakken of anders gaan uitspreken of opruimen, dat noemen we dan: in de toekomst. Of ‘nu’ natuurlijk.

Maar de toekomst is dus eigenlijk wél de tegenstelling van het verleden. En hoelang die toekomst duurt, dat is onbekend. Ik weet wel, mijn verleden, ik weet wanneer ik ontstaan ben. Dus als ik het heb over mijn eigen verleden weet ik precies wanneer dat begonnen is en weet ik ook een heleboel wat daar dus in dat verleden gebeurd is. Maar de toekomst, hoelang die nog duurt? Dat is onbekend. En daar kunnen we wel voorbereidingen voor treffen. We kunnen plannen maken, ...ehm... afspraken, wat we op een gegeven moment, en niet nu maar later, kunnen uitvoeren.

Die uitvoering... op het moment dat je het doet, dat doe je weer in het 'nu'. En dan heb ik een beetje een beeld voor ogen van... en ik probeer dat wel te gaan tekenen op het moment dat ik de podcast ga plaatsen, dat... het is een vaststaand streepje waar het verleden begint voor mij en dan is het een hele lange lijn en dan heb je een soort dwarsstreepje met het 'nu' en daarachter een soort stippellijn, omdat we niet weten hoe lang dat nog duurt. En dat 'nu' dat verschuift natuurlijk voortdurend. Dat kan ik natuurlijk niet tekenen, maar daarom noem ik dat 'nu'. Dat 'nu' verschuift, elk moment, elke seconde en daarbij wordt het verleden steeds groter, groter, die lijn wordt steeds langer en de toekomst wordt steeds kleiner. Maar het is onbekend hoe lang. En vandaar die stippellijn hè, of eigenlijk zouden het allemaal puntjes moeten zijn, want het zijn allemaal toekomstige 'nu'-punten. En het verleden wordt wel groter, maar alle momenten die het waren, die staan stil, die zijn helemaal verstard.

We kunnen daar ook niets meer aan veranderen wat daar in het verleden is gebeurd. Bij het maken van deze podcast kan ik nog zeggen: nou dit vind ik helemaal niks, ik stop ermee, en dan kan ik dat weghalen, dus dan kan ik daar wel dingen aan veranderen. Maar heel veel dingen die al eerder gebeurd zijn, kun je niet zomaar veranderen, ja die kun je dus nu of in de toekomst wel weer veranderen.

En die toekomst dat is eigenlijk een beetje een leegte, want alle afspraken en plannen die zijn in een 'nu'-moment gemaakt en die zijn nog niet uitgevoerd. En we hebben dan ook geen idee of dat gaat gebeuren! We kunnen het ons wel voorstellen en dat voorstellingsvermogen dat maakt ons als mens ook eigenlijk een heel uniek wezen. Want geen enkel dier maakt afspraken, ...ehm... planningen in de toekomst. Dieren hebben wel herinneringen en leven verder helemaal volledig in het 'nu'. En ze hebben ook helemaal geen weet over wat de toekomst kan betekenen en waar ze rekening mee moeten houden. Ze hoeven zich ook nergens voor te verzekeren zoals wij dat doen. Risico's die zijn er wel voor mens en dier en risico's zijn momenten in de toekomst. En hebben wel te maken met dat voorstellingsvermogen. En die risico's die zijn er wel voor de dieren, alleen zijn ze zich daar totaal niet van bewust. Oorzaak, gevolg, die zullen ze ja, heel primitief begrijpen als gevolg van de herinneringen. Ze weten dat als er een koekje of als er een trommel opengaat of weet ik veel wat voor geluid er gemaakt wordt, dat dat eten is, zodat ze naar buiten kunnen of... dus dat begrijpen ze dan wel, maar ze zullen er nooit afspraken over maken.

En nou zijn er wel dieren die in een soort hiërarchie leven, een soort leider met onderdanen, en die daardoor wegblijven bij een andere groep dieren of juist samenblijven als groep ter bescherming voor de dieren die in jouw familie wonen, in jouw groep wonen. Toch, alleen is dat hele ik-begrip is bij dieren natuurlijk heel anders. En ze maken dus niet écht plannen over van ...ehm... we gaan volgende keer daar naartoe. Ze hebben ook geen besef van de tijd!

Dus de toekomst, hoe goed we het kunnen voorstellen, plannen en afspraken maken, het is allemaal heel onzeker hoe die toekomst vorm krijgt. En dat komt omdat wij mensen heel onvoorspelbaar zijn. Het komt ook omdat het weer rare sprongen kan maken. De aarde is helemaal geen stabiele toestand. En we kunnen ons wel wapenen tegen indringers en tegen andere mensen, tegen het water, bacteriën. En dat doen we vanuit ervaringen in het verleden, door daar maatregelen voor of tegen te nemen en die dan in de 'nu'-momenten uit voeren. En hoe goed we dat ook hebben gedaan en nu doen, het geeft dan toch nog steeds geen enkele garantie voor wat er in de toekomst gebeurt. En als er iets gaat precies zoals je iets hebt gepland en hebt voorgesteld en je dat in het 'nu' dus uitvoert en daar dan grandioos van geniet, ja dan is dat schitterend!

Ik heb het af en toe wel bij een vakantie, dat ik me dat helemaal voor kan stellen en ben ik ook op vakantie en dan voelt het ook precies hoe ik het bedacht had. En eigenlijk zou je dat voor iedereen wensen. Dat is wel weer toekomst, wensen, maar we weten en beseffen heel goed dat dat nooit altijd lukt. Omdat er zo veel onzekere factoren meespelen. En met name dus die ongelofelijke onvoorspelbaarheid van de mensen. In het groot en in het klein. Hoe voorspelbaar je ook iemand vindt, van het ene op het andere moment kan er iets veranderen en worden er dan verkeerde beslissingen genomen in het 'nu'. En beslissingen waarvan de uitkomst, de gevolgen, voorspelbaar zijn. Of in een 'split second' ergens op reageren, dan is er nauwelijks een kwestie van kiezen. En het kan wel grote gevolgen hebben. Bijvoorbeeld in het verkeer dat je toch de juiste ...ehm... de verkeerde beweging maakt, want het kan dus een beslissing... dat je een beslissing neemt die zowel positief als negatief kan uitpakken.

Maar hoe kan ik dan dat verleden, 'nu' en toekomst, hoe kan ik het anders in beeld brengen? Het moet dus wel een bewegend 'nu'-moment zijn en toen ik dit begon te vertellen net, minuten geleden, wist ik nog niet precies wat ik nu zou gaan zeggen. Ook al heb ik er een keer over geschreven of ook eerder over nagedacht, maar toen was het nog een beetje een vaag beeld en door er woorden van te maken en dat aaneen te rijgen tot zinnen en elk woord 'nu' in het 'nu'-moment dat ik dat zeg, ja dan creëer ik misschien een duidelijker beeld voor mezelf. Hoewel, ik weet eigenlijk niet precies hoe ik dit nou weer tot een goed eind moet brengen, want wanneer is dat einde? Ergens in de toekomst. Is dat het moment dat de elektriciteit op is, dat mijn laptop het niet meer doet of is dat wanneer ik in slaap val of is het alleen een kwestie van stoppen met praten? 'Nu'.

Ja, een beetje weer zo'n filosofisch verhaal wat ik heb, ik hoop dat je er wat plezier aan hebt (ha) en dat je het een beetje leuk vindt om met mijn hersenspinsels zo'n beetje mee te gaan, mee te denken. Dit was de podcast 'Evenwicht, je leven', seizoen 7, aflevering 2: Heden en verleden. En je hebt geluisterd naar Paula Hijne. Dank je wel voor het luisteren en tot de volgende keer!