We hebben op Texel heel veel vogels gezien en gehoord. Hoe kan ik vogels goed zien en horen, want zonder hulpmiddelen lukt mij dat echt niet.

(foto: Roel Hijne- met telescoop-slobeend)

Volledig transcript 

Welkom bij de podcast 'Evenwicht, je leven'. De podcast over ons zintuig 'evenwicht' en over ons evenwicht in de breedste zin van het woord. Je luistert naar Paula Hijne, ik ben auteur van het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. En er valt nog veel meer te vertellen over ons evenwicht en alles wat daarbij komt kijken. Dit is seizoen 8, aflevering 18: Waargenomen.

We zijn een hele week op Texel geweest en we hebben daar met ons hele gezin, hebben we 83 verschillende vogelsoorten gezien. En volgens mij heb ik al een keer eerder een podcast opgenomen over dat ik vogels kijken heel erg leuk vind. Maar nu wil ik het hebben over dat zien, of dat eigenlijk dat waarnemen, van 83 verschillende vogelsoorten.

En dan begin ik met het zien. Zonder bril is dat voor mij niet mogelijk om al die vogels te kunnen zien. Om ze waar te nemen. Ik heb een bril écht nodig om goed te kunnen kijken. Eerst had ik een bril alleen voor het lezen. En toen was ik nog verziend, toen kon ik ver nog eigenlijk alles goed zien. Maar op een gegeven moment is dat veranderd, zijn mijn ogen veranderd en toen kreeg ik ook voor het vérzien daar sterkte bij op mijn bril, wat nodig is. Dus, die bril heb ik écht nodig om goed te kunnen kijken. En dan kan ik zonder bril al die vogels niet herkennen, maar met bril dus wel! En dat is heel fijn!

Want dan kan ik zelf gewoon rondkijken en dan herken ik al heel veel. Ik ken namelijk al heel wat vogels. Maar wat beter is, is dan met een verrekijker kijken. Ik heb, toen ik 60 werd, een hele mooie verrekijker gekregen en daar ben ik nog steeds heel blij mee. Die neem ik ook graag mee. En als ik daar doorheen kijk, dan haal ik alles net even wat dichterbij. Ik kijk eerst met mijn ogen, gewoon met mijn bril. En dan wat wil ik zien, dan pak ik de verrekijker en dan ga ik met de verrekijker die vogel dichterbij halen en dat is ja, heel prettig, want dan kun je veel meer zien. Dan kun je de kleur van de poten zien, de kleur van de snavel, veel meer het verenkleed hoe dat eruitziet. Je haalt het dichterbij dus je ziet het beter.

We hebben ook sinds kort een telescoop en dan haal je het helemáál dichtbij! Als je eenmaal met de verrekijker een mooi beeld hebt gevonden van vogels, dan kun je met de telescoop daarop richten en dan haal je het nóg dichterbij en dan zie je echt veel meer nog, veel meer nuances, veel meer details van die vogels. Ja, het is heerlijk om het op die manier te zien! Zonder bril zou het niet mogelijk zijn, maar met bril en verrekijker én telescoop kunnen wij echt heel veel verschillende soorten vogels dus herkennen.

Dan kun je ook vogels horen. Want heel veel vogels maken geluid. Zonder hoortoestellen zou ik al die vogels helemaal niet horen. Zou dat heel lastig zijn. En gelukkig heb ik tegenwoordig hoortoestellen en dat is écht een groot verschil met toen ik nog geen hoortoestellen droeg. Want toen hoorde ik heel veel vogels niet en dan moest mijn man zeggen dat hij een bepaalde vogel had gehoord en dan ja, dat nam ik maar voor 'waar' aan, want ik wist niet hoe het moest klinken. Maar nu, met hoortoestellen, kan ik toch veel meer vogelgeluiden opvangen. Dat heb ik vorig jaar al gemerkt. Toen waren we in de meivakantie op een camping en daar was het één kakofonie van geluiden, van vogelgeluiden, het was echt heel vol 's ochtends en toen heb ik ook het verschil gemerkt: zonder hoortoestellen, want zo hoorde ik het 's morgens heel vroeg, had ik ze nog niet in. Toen had mijn man het opgenomen, en later met het terugluisteren, met mijn hoortoestellen in, kon ik veel meer vogels onderscheiden. Kon ik veel meer horen. Dus het is veel beter met hoortoestellen om dus de verschillende vogelsoorten te herkennen.

Maar om al die geluiden uit elkaar te houden -helemaal als er een heleboel vogels tegelijk te horen zijn- daar is tegenwoordig een app voor en die app heet Merlin. En met die Merlin kun je dan al die vogelgeluiden, je kunt het aanzetten en dan herkent ie die vogelgeluiden. En dan kun je ook zien van, hé dat geluid hoor ik, dat is die vogel en dat is die vogel en dan kun je veel beter die geluiden uit elkaar houden. Helemaal als je even alleen maar dat geluid hoort, en je ziet dan ook in de app, het is die vogel, dan leer je op een gegeven moment ook die vogelgeluiden uit elkaar te halen.

En dan op Texel, het is een heel mooi eiland en alles is op de fiets te doen. Tijdens het fietsen kan ik ook heel goed om me heen kijken. Alleen, zonder trapondersteuning zou dat niet lukken. Als ik op de fiets zit en ik zou geen elektrische fiets hebben, dan wordt het al veel moeilijker om om me heen te kijken. En ik kijk graag om me heen! Ik wil zien waar ik ben en ik wil in de weilanden kijken, in de duinen kijken, in de bossen kijken of ik dan ook weer speciale vogels zie. Het gaat dus veel beter als ik trapondersteuning heb. En ik heb het er ook al eerder over gehad: ik heb ook spiegeltjes op mijn fiets, ik heb een helm op, daardoor wordt het fietsen veel veiliger en durf ik ook meer om me heen te kijken. Ook dan op de fiets komen we van alles tegen. Dan heb je ineens dat je ergens fietst en dan zie je in het weiland naast je weer, ook weer een bepaalde roofvogel. Hadden we op de eerste dag al, dat we op Texel waren. Toen zijn we echt stil gaan staan, een beetje voorzichtig, want anders zou die roofvogel misschien weer meteen wegvliegen, maar hij bleef bij ons in de buurt en we konden hem van dichtbij zó mooi bekijken! En volgens mij was dat dus een blauwe kiekendief, die bij ons in de buurt bleef, die we dus heel mooi konden bekijken. Zonder verrekijker, maar dus wel met mijn bril.

We hebben ook heel veel gewandeld op Texel. En tijdens het wandelen dan is het moeilijk om goed... ik kan om me heen kijken, maar om goed dan een vogel te herkennen, daar moet ik écht bij stil staan. En dan ga ik ook stil staan en dan goed kijken en dan kan ik ook met verrekijker kijken. Ik kan ook niet al lopend met de verrekijker lopen, dat is gewoon helemaal niet prettig. En ook het luisteren lukt veel beter als ik stil sta. Ik hoor wel een heleboel vogels dan tijdens het lopen, maar als ik dan stil sta, dan kan ik me veel beter concentreren op alleen het luisteren. Want anders ben ik veel meer gericht op het lopen. En vooral het wandelen daar in de duinen -we hebben heel veel in de duinen gewandeld- het zijn kleine paden, het zijn zandpaadjes, beetje kronkelige weggetjes, daar zitten boomstronken, dat gaat een beetje ongelijk en zo, nou dan heb ik écht mijn concentratie nodig om goed te lopen! Dus ja, ik heb te maken met beperkingen, maar gelukkig kan ik die beperkingen heel goed ..ehm.. mee om gaan, door dus daar de juiste hulpmiddelen bij te gebruiken én ook het geduld te hebben om dan rustig stil te staan. En tijdens het stil staan, om dan om me heen te kijken en ook heel goed te luisteren.

Het grappige op Texel, dat is ook een beetje een vogelparadijs. Er gaan heel veel vogelaars daar altijd naar toe. We zijn ook écht heel veel mensen tegengekomen met verrekijkers, met grote toeters, van die telescopen ook. En ja, ik wil het dan toch even vertellen: we waren bij de Slufter en daar hebben we -naast een heleboel andere vogels- hebben we ook de zwarte ruiter gezien en dat blijkt dan toch een bijzondere vogel te zijn, die niet zo vaak voorkomt.

We zijn daarna ook doorgefietst naar de Noordkop, dat is helemaal daar voorbij De Cocksdorp, waar de vuurtoren staat. De Noordkop, dat zijn de Eierlandsche Duinen en daar hebben we een stuk gewandeld en toen kwamen we de tapuit tegen. En ook heel veel kneutjes en die je ook goed kon zien, want ze gingen af en toe stil zitten en dan kon je ze goed bekijken met de verrekijker. Maar we hebben daar ook de beflijster gezien, dat zijn -zowel de tapuit als de beflijster- zijn wel bijzondere vogels om te zien. Die zie je niet altijd. Je moet ze natuurlijk eerst herkennen, maar als je ze dan herkent dan is het, ja -vind ik- een feestje om dat dan ook te zien, om ze écht zelf te zien en niet alleen te horen.

We zijn ook in Utopia geweest. Utopia en de Schorren, dat ligt weer aan de kant van de Waddenzee. Daar hebben we de gele kwikstaart gezien en die is ook best zeldzaam. De witte kwikstaart die komen we best vaak tegen, maar de gele kwikstaart veel minder. En die kwamen we daar dus wel tegen, die zitten daar een beetje in de dijk en die zitten daar op het gras en zo en allemaal tussen de schapen ook in. En bij de Schorren kwamen we ook de rosse grutto tegen. Die zou ik zelf niet direct herkennen, maar we hadden een gids bij ons en die gids kon dat vertellen, van kijk, daar zit de rosse grutto. En dan met een telescoop kan je het ook dichter bij halen en kon je het ook echt van dichtbij bekijken!

We zijn ook een dag geweest naar de Mokbaai. Dat is helemaal aan de zuidpunt, dat is vlakbij waar de boot aankomt. Bij de Mokbaai zelf daar was niet zo heel veel te zien, want we zijn er een paar keer geweest, maar toen was het steeds eb. We zijn wel bij de Horsmeertjes geweest, dat is aan de, net aan de andere kant dan van de Mokbaai. En bij de Horsmeertjes daar heb je mooie uitzichtpunten ook en daar hebben we de blauwborst gezien en de geoorde fuut. Dat zijn ook weer van die bijzondere vogels die je normaal niet zo heel gauw tegenkomt.

We hebben daar ook een hele lange wandeling gemaakt en daar, op een gegeven moment, met die Merlin-app die gaf aan dat er een tuinfluiter was en een nachtegaal. Ooh en vooral die nachtegaal, die zingt zo ontzettend mooi! Die hebben we dus ook, ja, alleen gehoord, niet gezien. De nachtegaal is een heel klein vogeltje, klein bruin vogeltje, die valt niet op in de begroeiing. Maar de tuinfluiter hebben we wel gezien en ook de rietzanger hebben we daar meerdere keren gezien, want die gaat dan elke keer bovenop een takje zitten en dan kun je hem ook echt bekijken en dan... het is zo mooi om dat met een verrekijker te bekijken, want dan zie je veel meer de kleuren. Vooral van die rietzanger ook, maar dan ook dat dat ..ehm.. snaveltje steeds op en neer gaat, je ziet gewoon dat ie het geluid maakt! En dan zie je...en hoor je dus, tegelijkertijd zo'n klein vogeltje wat een ongelofelijk veel geluid daaruit kan komen! Dat vind ik ook van een nachtegaal, juist omdat het zo'n klein vogeltje is, dat die zo'n helder geluid heeft. En dan ben ik heel blij met mijn hoortoestellen, dat ik dat dan dus toch kan opvangen. Zonder hoortoestellen zou ik dat dus niet kunnen horen of anders heel dof en ver weg en dan kan ik het helemaal niet onderscheiden.

Zo zijn we dus op verschillende plekken geweest, zo op Texel, en elke keer alert van wat zien we? Wat zien we in onze omgeving met name aan vogels? Het leuke is dat we ook meerdere keren hazen hebben gezien. En ik vind dat heel leuk om hazen te zien, want die zie je niet zo vaak. Konijnen kom je heel vaak wel tegen, maar juist hazen al veel minder in het veld. En ja, ik vind het altijd heel leuk om die te zien rennen en huppelen. En het verschil tussen een haas en een konijn is dat hazen, die hebben dus hun oren recht overeind staan en daar zitten zwarte puntjes bovenin. En sinds ik dat weet kan ik ook beter het onderscheid maken tussen een haas en een konijn. En zo leer ik elke keer weer bij!

Zo nemen we van alles waar als we naar buiten gaan. Als we ja, bewust om ons heen gaan kijken. Het leuke is, ik was met mijn hele gezin, ja, m'n twee zoons zijn biologen. Die zien niet alleen de vogels, maar die zien ook allerlei insecten en die zien allerlei planten. En die gaan het dan ook opzoeken van hé dat is die plant, hoe zit het daarmee en dan komen ze erachter dat het een hele bijzondere plant is, dat ie alleen maar daar voorkomt, op Texel en verder in het land heel weinig. Nou, dat zijn ook hele leuke dingen om dat dus te zien! Dat hoef ik niet met een verrekijker te bekijken, want zo'n plant kan ik van dichtbij zien, kan ik zelfs aanraken, kan ik voelen. Weer een andere manier van waarnemen. En een plant, ja, die hoor je verder natuurlijk niet. Dus daar heb je helemaal je gehoor niet bij nodig.

Maar ook het zien dus van al die planten en dat voelen, het ruiken wel... ook, andere waarneming, ik vind het geweldig! En ik vind het dus geweldig om met mijn gezin op pad te zijn en om zo veel waar te nemen wat er om ons heen allemaal gebeurt. Dus ik hoop dat we dat nog vaker gaan doen. Met ons hele gezin samen. Misschien weer op Texel en misschien wel op een hele andere plek in Nederland. Maar waar we dan ook weer van alles kunnen gaan bekijken. Bekijken, zeg ik weer, alleen kijken, maar ook horen, ruiken, voelen, alles!

Dit was seizoen 8, aflevering 18: Waargenomen.

En je hebt geluisterd naar Paula Hijne en de podcast 'Evenwicht, je leven'. Dank voor het luisteren en tot de volgende keer!