Wat is goede akoestiek in een ruimte en wat zijn de voordelen ervan? En wat doet slechte akoestiek met je? Waar wordt op gelet bij het bepalen van de optimale, prettige akoestiek?
Er wordt nog veel te weinig rekening gehouden met de akoestiek bij de inrichting van een ruimte.
(Foto: Robert Weij)
Volledig transcript:
Welkom, bij de podcast 'Evenwicht, je leven', de podcast van Paula Hijne en ik vertel heel graag over ons evenwicht in de breedste zin van het woord. En dit is seizoen 4, aflevering 17: Wat is goede akoestiek?
Pas geleden heb ik een proefopname gedaan bij mensen die mij gaan helpen met het inlezen van het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. En ik wilde even weten hoe hun stemmen klinken op het moment dat je die opneemt. En in een huis, ik heb het bij hun in huis gedaan, daar was ja heel veel galm. Het waren harde stenen muren, er waren veel ramen, veel uitzicht naar buiten, een plavuizen vloer, de deur is van glas in metalen setting, een hoog plafond. Nou hadden ze wel bij het bankstel, een stoffen bankstel, met een kleed op de vloer. En ze hadden toch om die echo en die galm een beetje te breken, hadden ze stof aan de muur, een deel met latjes daar ook tegenaan, houten latjes. Een klein deel aan de wand. En verder hadden ze luxaflex bij de ramen, zodat ze dat ook dicht kunnen doen met te veel zon en zo. Maar wel hard materiaal ook.
Dus het was niet zo raar dat het, ja, veel met galm klonk. Nu heb ik een nascholingsdag gehad, toevallig, die ging over akoestiek. En daarin heb ik geleerd dat je de galmtijd, die kun je meten. Elke ruimte heeft een soort ideale galmtijd. En die ideale galmtijd is een soort basisgalm, is 0,7 seconden. En op het moment dat je in een ruimte staat en je gaat in je handen klappen (klapklap) dan kan dat heel lang blijven hangen, er kan een echo zijn of dat het heel snel wegvalt.
Die galmtijd die meten ze normaal met een alarmpistool in je huis, in die ruimte, en dan weten ze ook hoeveel seconden dat blijft hangen. En dat is tuurlijk wel heel weinig; 0,7 seconden, dat zit onder de 1 seconde, alleen als dat hoger is, is dat helemaal niet prettig. Dan krijg je écht die galm, dan blijft het hangen! En dan hebben ze ook die basis-galmtijd, van 0,7 seconden, stellen ze iets bij voor mensen als ze echt slechthorend zijn, dan gaan ze naar 0,6 of 0,5 seconden.
Alleen als je dan nog lager zou gaan zitten, bij heel weinig galm, bij 0,3 seconden, dat is ook helemaal niet prettig. Dan kun je de ander nauwelijks verstaan, want dan valt het geluid weg. Dan kun je elkaar op een bepaalde afstand helemaal niet meer goed verstaan. En in zo'n ruimte dan -of het is een kleine ruimte- maar het kan ook dus zijn dat daar een zachte wand is, dat er allemaal zachte materialen zijn, dat er ...ehm... dus het gaat echt om de inrichting van de ruimte, dat er kleden op de grond liggen of misschien helemaal vloerbedekking, dat er veel boeken staan, zware gordijnen, veel spullen in zo'n ruimte die zorgen ervoor dat die galmtijd veel lager wordt. En dat is ook helemaal niet prettig. Je hebt toch iets van galm nodig om daar ja, dat je je... dat dat fijner is.
Het gaat dan om de mate van de geluidsreflectie ten opzichte van de geluidsabsorptie. Want een harde wand die reflecteert het geluid heel hard, heel snel, heel veel. Harde wanden, als je daar tegenaan spreekt, dan komt het ook zo weer terug. En als je een zachte wand hebt, een stoffen wand en je gaat daar tegenaan praten, dan is er absorptie. Dan wordt het geluid geabsorbeerd door die wand, in plaats van dat het terugkaatst. Dan is er geen of weinig geluidsreflectie. En het gaat om die twee ten opzichte van elkaar wat past in een ruimte.
Bij veel galm in zo’n ruimte, waar dus veel harde muren zijn en veel geluidsreflectie, daar is dan best dikke absorptie nodig en dat kan op de wand zijn of op het plafond. Je moet het alleen niet onder de tafel leggen. Je kunt dan niet volstaan met een tapijt onder de tafel want, ja dat gaat niet werken hè! Dat geluid dat zit bóven die tafel en onder de tafel, daar heb je helemaal niks aan. Dus alleen een tapijt onder een tafel zou niet helpen.
En nou is akoestiek overal! In elke ruimte heb je te maken met akoestiek. Ik weet nu al dat als ik ergens een presentatie ga geven dat ik me afvraag: wat is daar de akoestiek? Als ik de ruimte niet ken, weet ik dat nog niet. Dan weet ik dus ook niet of het een prettige ruimte is om in te zijn met een hele grote groep mensen of als het een kleinere groep mensen is, is dan een grote ruimte dan nog wel zo prettig? Dan kan het best zijn dat de akoestiek alweer heel anders klinkt met weinig mensen in een grote ruimte, dan met veel mensen in die grote ruimte.
Maar ja, waar werkt nou een goede akoestiek dan voor? Wat is nou een prettige akoestiek? Ja die zorgt dus voor, als die er is, dat je nou, je lekker kunt concentreren als je aan het werk bent. Bij een prettige akoestiek, dat is ook een rustige omgeving om nou ja, fijn in te kunnen praten! Om te communiceren. Dan is er ook een goede verstaanbaarheid. En ja, een prettige akoestiek, het woord zegt het zelf al: prettig, voelt comfortabel! En er is ook onderzoek gedaan naar mensen die bij ziekte, die ziek zijn, en die dan in een ruimte zijn waar de akoestiek prettig is, dan is er kans op een sneller herstel! Dat klinkt heel vreemd en toch ja, ik kan me het ook wel voorstellen. Dus dat betekent eigenlijk in allerlei ziekenhuisruimtes en zo, waar je aan het herstellen bent, dat daar ook die akoestiek heel belangrijk is.
En wat ook helpt is, dat je minder last hebt van apparatuur die in die ruimte ook is. Als, tijdens het koken, als de waterkoker aan staat of de afwasmachine of tijdens het afwassen, of een printer die gaat, of de stofzuiger die door het huis gehaald wordt, dat kan dan heel onaangenaam zijn in een ruimte waar de akoestiek slecht is. Dus waar veel galm is of echo, dat is helemaal niet prettig! Is die akoestiek prettig, dan kun je eerder met die apparatuur ja, mee omgaan. Dan moet ik zeggen, als ik de stofzuiger aandoe, dan zet ik mijn hoortoestellen altijd uit, want ik vind het gewoon te veel lawaai. Ik vind het écht te veel geluid. Dan heeft het niet eens direct met de akoestiek te maken, maar met het apparaat zelf wat gewoon heel veel geluid maakt.
Nou ja, dan is het eigenlijk logisch dat je dan snapt wat er bij een slechte akoestiek gebeurt, want dan is er dus een slechtere verstaanbaarheid, je kunt elkaar minder goed verstaan omdat er dus galm is en als er andere mensen praten. Overal is galm, dan is het galm op galm, dat is écht niet fijn! Je raakt ook eerder vermoeid door. Als je dus wilt luisteren, dan moet je enorm inspannen. Helemaal mensen die dus dan slechthorend zijn. Je hebt dan ook eerder last van allerlei ongewenste bijgeluiden. Bij geluiden die van buiten komen, verkeer, ...ehm... geluid en die op de gang gebeuren, noem maar op.
Dus ook mindere concentratie, als je in een ruimte werkt waar de akoestiek niet prettig is. Dan kun je niet goed focussen op datgene waar je mee aan het werk bent, wat je aan het doen bent. En uiteindelijk kan het natuurlijk allemaal tot stress en irritatie leiden, als je lang in een ruimte bent met een minder fijne akoestiek.
En het gekke is dat een goede akoestiek, dat wordt helemaal onderschat tijdens de inrichting en voor het inrichten van een woning of van een ruimte. Het wordt niet eens meegenomen vaak in de architectuur, in de bouw van een gebouw. Dat zou al tijdens het tekenen en daarna ook tijdens, van hoe je de indeling wil gaan doen, daar zou al over nagedacht moeten worden. En er wordt vaak helemaal niet over nagedacht. En dan merk je het pas, op het moment dat alles helemaal klaar is. Dus je hebt een geweldig mooie woning gekocht, je gaat er allemaal spullen in zetten, je houdt geen rekening met dat er een fijne akoestiek moet zijn en dan merk je ineens dat er veel te veel galm is! Dat er op bepaalde plekken zelfs allerlei echo ontstaat! Ja en dan is het nog maar de vraag: is er dan nog budget om een betere akoestiek te realiseren? Want als je dat achteraf moet doen, dan ben je waarschijnlijk veel meer geld kwijt dan wanneer je daar in het begin, bij het inrichten, al over nagedacht had.
Ja, dat heb ik zelf natuurlijk... maak ik dat heel vaak mee in een restaurant, dan kom je in een restaurant, ziet er hartstikke leuk uit, leuk ingericht. Daar is dan muziek, er zijn veel mensen, allemaal die een beetje op een kluitje zitten bij elkaar, er zijn allerlei buitengeluiden bij dat restaurant, dan is er een groot koffiezetapparaat wat af en toe aan gaat voor mensen die koffie nemen -ik zelf dan bijvoorbeeld- en dan is het me daar een lawaai! Ik noem het dan écht lawaai hè! Zó veel geluid! Ik vind dat zo onaangenaam. Meestal vraag ik dan al of de muziek zachter mag. Je kunt niet helemaal vragen of de muziek uit kan. Ik kijk ook heel vaak: waar kan ik het beste gaan zitten? Niet midden in die ruimte, maar het liefst ergens bij de muur, maar ja, daar heb je die geluidsreflectie, is dat dan wel een handige plek? Dat is vaak dan even zoeken, waar ik het prettig vind om te gaan zitten en dan kies ik meestal voor waar het licht ook goed op valt, op het gezicht van degene met wie ik dan in het restaurant ga eten, zodat ik in ieder geval het spraakafzien nog goed kan blijven doen. Dus let ik meer op het licht, want het lukt niet altijd om de juiste plek te vinden in zo'n ruimte.
En wat ik ook pasgeleden nog weer meemaakte, was in het gemeentehuis. In het gemeentehuis, misschien is het wel in elk gemeentehuis in Nederland, daar was een... buiten de raadszaal een mooie ruimte waar je dan... een soort bar, waar je eten, wat lekkers kon halen en wat drinken. En dat is ja, in een ruimte waar ook het trappenhuis vlakbij is, waar je weer naar beneden en naar boven gaat. Allemaal steen, metaal, dus allemaal op de vloer ook, het is allemaal hard! Harde muren, ...ehm... een ja, nog niet eens zo'n heel hoog plafond, maar weinig demping of eigenlijk helemaal geen demping. Er stonden een paar mensen bij die bar wat te drinken en ik kom daar dan ook aan. Ik kwam uit een andere ruimte; nou.... ik had echt zo van: dit is écht onaangenaam! Ik kan hier niet lang in blijven.
Ik sta er ook verbaasd van dat er zoveel mensen dat kunnen handelen! Al is het wel zo, als ik mijn hoortoestellen uit zou doen, zou ik er waarschijnlijk al minder last van hebben. Alleen ja dat doe je daar niet, want je wilt juist in gesprek met mensen. En toch heb ik ervoor gekozen, toen het daar echt onaangenaam was, te veel geluid, heb ik aangegeven van: ik wil met jou heel graag nog in gesprek, maar dat doe ik liever op een ander moment, op een andere plek en niet hier, ik ga nu naar huis toe. Het was ook nog eens een keer op de avond, dan heb je al de hele dag... ben je aan het werk geweest, de hele dag, ik was gaan sporten op die dag, dus ik had al genoeg gedaan! En dan is zo'n avond voor mij nou best nog wel zwaar om dingen te doen, dus het was en-en. En toch denk ik dat, als ik daar 's ochtends was geweest, dat ook die akoestiek voor mij opgevallen was, dat het heel onaangenaam zou zijn. Dat het veel te veel galm gaf daar.
En ja ik merk het zelf ook, als ik in de badkamer alle handdoeken heb weggehaald en die heb ik in de wasmand gedaan, in de wasmachine. Ik heb het verschil gemerkt dat ik, ik had dat gedaan, alle handdoeken eruit, en ik liep toen nog zonder mijn hoortoestellen in -het was 's morgens vroeg, dan heb ik mijn hoortoestellen nog niet ingedaan- later kwam ik boven, had ik mijn hoortoestellen in, en kwam ik die badkamer in waar geen handdoeken hingen, nou! En ook dat verschil zeg! Dan is het ook zóveel galm! En het rare is, dan hang ik weer de handdoeken weer allemaal op, schone handdoeken, dat dat zo'n groot verschil maakt! Dat zou ik zelf niet direct bedenken, maar dat is dus wel zo! En dat is écht nou ja, dat je dat met een paar handdoeken in zo'n ruimte al kan oplossen is natuurlijk al heel fijn! En gelukkig hoef ik natuurlijk niet heel lang te werken in de badkamer, waar altijd toch wel een beetje meer galm is dan in een andere ruimte.
Want, nou ja, ik vertelde al, dit heb ik dus gehoord tijdens een nascholingsdag van de Hoorcoaches notabene (haha!) logisch ook wel, als Hoorcoaches willen we ons steeds verder bekwamen en het was eigenlijk heel mooi dat het nu ook over akoestiek ging. En de informatie erover werd gedeeld door een man die bij een bedrijf werkt die akoestische oplossingen biedt. En ja, toen heeft hij ook verteld over het bepalen van de ruimte wat een betere akoestiek zou moeten zijn. Dan wordt er gekeken, of eigenlijk geluisterd, naar ja -gekeken is dan een raar woord hè- er wordt geluisterd naar de galmtijd. En dan wordt er ook geluisterd naar de... welke lage tonen er zijn, midden tonen en hoge tonen en hoe die klinken in de ruimte. Ze kijken ook waar de geluidsbronnen zijn. Waar staat de tafel waar vaak pratende mensen aan zijn? Waar is de keukenapparatuur? De muziekinstallatie, waar staan de boxen? Waar staat de tv en hoe staan die boxen gericht? Waar zitten de mensen op de bank? En dan wordt er wel gekeken naar welke materialen de ruimte... waaruit die bestaat.
Dus wat is er allemaal in die ruimte? Wat voor een banken, meubels, apparatuur? Hoogte van het plafond! Het is ook, als je een laag plafond hebt of een hoog plafond, dat is een groot verschil. En natuurlijk ook de hele oppervlakte, hoe groot is de ruimte waar het om gaat en dan ook wat zijn de wensen van de bewoners? De gebruikers van die ruimte. En helemaal in het begin vertelde ik al dat een prettige akoestiek is voor mensen die slechthorend zijn, mag die galmtijd lager zijn dan de basisgalm eigenlijk is. Maar dat is ook echt wat de wens is, wat de mensen zelf willen. En dit wordt allemaal meegenomen en berekend en dan komt er uit hoeveel absorptie er nodig is en waar die dan het beste geplaatst kan worden. En dan die absorptie, die zijn dan in de vorm van panelen en die panelen hebben een bepaalde dikte, dat kan zijn van 6 cm, dat is een behoorlijke dikte tot 8 cm. En dan gaat het dus om hoe groot die panelen moeten zijn en waar dus aan de wand of aan het plafond? En het zou zelfs kunnen zijn dat je dus rijdende panelen hebt waar wieltjes onder zitten, dan kan je er ook nog mee schuiven.
Ja, en dan vertelde deze man van die... van dat akoestiek-bedrijf, dat zelfs in een ruimte waar heel veel ramen zijn, is het zelfs mogelijk tegenwoordig om akoestische gordijnen op te hangen, want niet in elke ruimte kun je plafonddelen, iets aan het plafond hangen. Doordat het plafond al te laag is of omdat daar veel te veel verlichting is waar dat niet handig is en dan kun je dus werken met akoestische gordijnen. Die zijn tegenwoordig ook te koop, het kost dan wel wat, maar je kunt daardoor al een hele hoop oplossen. Want alleen een kleedje bij de bank en wat planten en dunne vitrage, ja daar lukt het echt niet mee om die akoestiek te verbeteren.
Dus ik denk dat ik bij die mensen waar ik ben geweest, voor die proefopname van de podcast, dat ik dan dat kaartje ga geven van deze meneer en misschien, er zijn denk ik ook wel andere bedrijven, hoewel dit bedrijf wel weer ja, aangeeft dat zij alles op maat maken. Zij komen ook echt inmeten, wat is er nodig en je krijgt ook precies datgene wat het meest optimaal is in jouw ruimte. Dus ik denk dat ik het kaartje wel door ga geven.
En dan ga ik ook eens kijken hoe het in mijn eigen huis is. Hoe is de akoestiek hier zo in alle ruimten in ons huis? In de woonkamer. Ik heb al gemerkt dat ik hier op de plek waar ik de podcast opneem, dat ik de akoestiek heel fijn vind. En als ik dan kijk dat ik hier vlakbij het grote raam sta, is dat best wel weer gek! Want zoveel galm is hier helemaal niet en dat zou je misschien wel verwachten, maar misschien komt dat ook wel door de... er ligt hier toch wel een kleedje op de grond, een stoffen bank, een kast, allerlei spulletjes hier om me heen, ja dat zal ook... En ik denk dat de muren hier niet heel hard zijn, het is een beetje een dunne muur, beetje gips-achtig, misschien dat dat ook scheelt, dat ik op de plek waar ik sta, dat het ook de meest ideale plek is in deze ruimte.
Dat is hier een goede akoestiek, dus hoe zit dat bij jou thuis? Ga dat eens kijken! Dus ja, over de akoestiek dit keer! Dat was de podcast 'Evenwicht, je leven', dank je wel voor het luisteren en tot de volgende keer!