Tandenpoetsen op één been, heb je dat weleens geprobeerd? Ik wel. En dat is niet zo eenvoudig.

(Foto: Kasper Hijne)

Volledig transcript:

Dit is de podcast 'Evenwicht, je leven'. De podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord. Je luistert naar Paula Hijne, auteur van het boek 'Evenwicht, in uitvoering', hoe ons evenwicht werkt. In het boek gaat het over ons fysieke evenwicht, over ons hele evenwichtssysteem en dat is fascinerend als je weet hoe dat werkt. En ik wil daar nog veel meer over vertellen. Het paste niet allemaal in het boek, dus vandaar dat ik deze podcast 'Evenwicht, je leven', maak. Dan gaat het ook af en toe over het psychische evenwicht, want ja, dat is evenwicht in de breedste zin van het woord. Maar deze aflevering gaat weer heel specifiek even over ons fysieke evenwicht. Dit is seizoen 8, aflevering 12: Op één been.

Een tijd geleden kreeg ik de tip om, als je je evenwicht wil versterken, dat je dat dan eigenlijk dagelijks kan doen. Bijvoorbeeld tijdens het tandenpoetsen. Dat je dan op één been gaat staan en dan gaat tandenpoetsen. Dat ben ik gaan proberen. Ik dacht, ik wil eens even weten of dat wel lukt. En ik proberen dus, één been, tandenpoetsen en ik kreeg in de gaten dat me dat helemaal niet lukte! Ik had elke keer houvast nodig aan de wastafel, daar leunde ik dan al bijna tegenaan, want alleen maar op één been staan en tegelijkertijd tandenpoetsen dat lukte niet. En ik kwam tot de ontdekking dat ik beide doe; ik let op mijn evenwicht en ik let op hoe ik mijn tanden poets. Toen kreeg ik de tip van iemand, focus je alleen op het tandenpoetsen, want op het moment dat je alleen met tandenpoetsen bezig bent, alleen de aandacht daarvoor hebt, dan lukt het heel makkelijk om gewoon op één been te staan. Dus oké, ook dat ben ik gaan proberen. Dus op één been gaan staan en alleen maar letten op het tandenpoetsen. Dat doe ik sowieso altijd wel als ik tandenpoets en op twee benen sta, dan ben ik met aandacht aan het kijken hoe ik mijn tanden poets. En dan ben ik ook met mijn hoofd dus bezig met tandenpoetsen, dus ik weet ook wel hoe dat werkt. Maar nu op één been staan en dan ook weer op die manier focussen. En toen kwam ik erachter; dat lukt mij niet!

En dat is eigenlijk ook logisch, want omdat het evenwicht bij mij niet goed werkt, wil dat zeggen dat als ik op één been sta, dat ik daar m'n volledige aandacht voor nodig heb, om goed op één been te blijven staan zonder dat ik omval. En de ene dag gaat het beter dan de andere keer, dan de andere dag, maar als ik dus op één been sta, dan is het dus heel moeilijk om tegelijkertijd iets anders te doen. Laat staan dat ik me focus op heel iets anders. Dat lukt gewoon niet, want al die aandacht die heb ik nodig om op één been te blijven staan! En ik denk dat als je evenwicht heel goed werkt, dat dat dan bijna automatisch gaat dat het makkelijk lukt, dat je makkelijk op één been kan staan!

Ik weet dat niet meer, want dat is voor mij heel lang geleden dat mijn evenwicht nog heel goed werkte. Dus dan zou ik dat eigenlijk aan jou moeten vragen, als jouw evenwicht goed werkt, is het zo dat als jij dan op één been staat en jij gaat dan je tandenpoetsen en je focust je op het tandenpoetsen dat dan dat hele staan op één been gewoon veel makkelijker gaat. Zou ik wel eens willen weten, want voor mij werkt dat dus niet.

Het is hetzelfde eigenlijk ook als ik op een bosebal -dat is zo'n halve bal op de sportschool. Een halve bal, de onderkant is gewoon helemaal plat, maar de bovenkant is bol, daar kan je op staan- als ik daar op twee benen op ga staan, dan is het altijd natuurlijk balanceren en hoe vaker je dat doet hoe makkelijker dat gaat. Maar als ik dan de opdracht krijg om dan met een bal te gooien en te vangen, dan komt daar ook weer dat probleem bij. Dat alleen maar dat balanceren op die bal dat lukt, want daar gaat al mijn aandacht naar toe. Dan met een bal gooien tijdens dat ik sta op die bosebal, dat lukt nog wel. Want dat heb ik zelf onder controle, ik weet gewoon wanneer en hoe ver ik mijn hand kan doen om die bal te gooien. Maar het vangen is dan heel erg moeilijk. Want dat vangen is afhankelijk van wie natuurlijk de bal naar mij toe gooit. En met wat voor een snelheid dat gaat en waar die dan terecht komt, of hij rechts of links of vlak voor me of boven me. En dan moet je altijd reiken, je moet altijd uit balans om die bal dan goed op te vangen. En dan merk ik weer dat de combinatie van én het balanceren én ook nog eens een keer op die bal letten die naar me toekomt, dat dat heel moeilijk is. Dat zijn twee dingen tegelijk die -in mijn geval door dat evenwicht- dat dat niet samengaat.

Sta ik gewoon op de grond en heb ik een goeie dag dan is er eigenlijk niets aan de hand, dan gaat het gooien en vangen veel makkelijker. Ben ik in beweging, ben ik aan het lopen, dan wordt het alweer lastiger om dan een bal te vangen. Gooien gaat dan wel, maar vangen wordt dan ook weer veel moeilijker. Dan ook weer, als ik op één been ga staan, niet eens op de bosebal maar alleen maar op één been, op één been en dan een bal gooien en vangen, dan zit ik met datzelfde probleem, als wat ik heb met dat tandenpoetsen: het gooien gaat dan wel, maar het vangen wordt dan moeilijker. En dan zou je denken, ja tandenpoetsen heb je ook zelf in de hand, want die controle heb je, je hebt zelf de tandenborstel in je hand, die beweeg je zelf in je mond dus, dat heb je zelf allemaal onder controle. Maar omdat je bij tandenpoetsen natuurlijk meer heen en weer moet gaan, op en neer, ..ehm.. het trilt ook nog eens -ik heb een elektrische tandenborstel- dus het trilt aan alle kanten als je dat tegen je tanden aanhoudt, dan trilt je hele lijf een beetje mee, of tenminste je gezicht in ieder geval en dat maakt het ook zo moeilijk. Ik zou het nog wel eens kunnen proberen met een gewone tandenborstel. Misschien dat een gewone tandenborstel makkelijker is dan een elektrische tandenborstel, omdat ik dat trillen dan niet zo heb. Dat bedenk ik nu ineens: dat zou best een idee kunnen zijn. Maar in ieder geval, op één been staan en dan dus iets doen, gooien, vangen ..ehm.. een bal om me heen draaien, dan wordt dat allemaal al toch wat moeilijker.

Laat staan dat ik, als ik op één been sta en dan mijn ogen dicht doe, dat is niet te doen! Op het moment dat ik op één been sta en ik doe mijn ogen dicht, dan val ik eigenlijk al letterlijk om! Moet ik al meteen mijn voet erbij zetten, mijn andere voet erbij zetten, omdat het op één been écht niet lukt en dat wil dan weer zeggen dat mijn ogen dus súper belangrijk zijn om in evenwicht te blijven. Ik gebruik juist mijn ogen om mij letterlijk staande te houden. Juist omdat de input die ik krijg van de evenwichtsorganen, dat die minder goed werken, dus ik heb die ogen heel erg nodig om me dan op één been staande te houden.

De functie van het evenwicht ‘posturale controle’ heeft er namelijk alles mee te maken. Posturale controle is de functie, ja die doe je eigenlijk de hele dag door. Door je te verplaatsen, op welke manier dan ook, en dat kan ook dan dus op één been zijn, dan maak je gebruik van de posturale controle dus van je lichaam. Het is dan één van de 5 functies van het evenwicht. Het is dan ook het vermogen van je lichaam om zich aan te passen tijdens elke beweging die je doet. En daardoor ja, kun je dan in balans blijven of ervoor zorgen dat je weer in balans terugkomt. Posturale controle bestaat ook uit twee verschillende dingen.

Je hebt de posturale oriëntatie en dat wil zeggen: dat tijdens een beweging dat je je ledematen en je hoofd die kun je zo positioneren ten opzichte van de aarde en de omgeving, dat de beweging goed en gecoördineerd uitgevoerd wordt.

En posturale stabiliteit -dat is de andere vorm van de posturale controle- bij posturale stabiliteit: bij een verstoring van het evenwicht kun je je lichaamszwaartepunt verplaatsen zodat je weer rechtop kunt komen en kunt blijven staan.

Een verstoring van het evenwicht is natuurlijk als je op één been staat, dan is er eigenlijk al een soort verstoring en op het moment dat jij dus je standbeen hebt waar je op staat, dan ben je al je lichaamszwaartepunt aan het verplaatsen. Ja, je zorgt er dan voor dat je toch nog steeds rechtop kunt blijven staan. Eigenlijk je houdingsevenwicht. Ik probeer het namelijk nu ook al te doen, misschien dat je het al hoort (ha) ik val ook alweer bijna om dan, want ik ben tegelijkertijd nu ook aan het praten en me aan het concentreren aan wat ik aan het zeggen ben. En daar merk ik dan weer aan hoe moeilijk het is om die combinatie van op één been staan én ook me focussen op iets anders, dat dat heel moeilijk is, dat het lastig is.

Nou is het zo dat lopen, wandelen, dat is eigenlijk ook elke keer je lichaamszwaartepunt verplaatsen, veranderen. Bij lopen sta je eigenlijk steeds even op één been, om je andere been weer voor je te zetten, traplopen precies hetzelfde, maar bij gewoon lopen is het ook zo, dat je elke keer weer even op één been staat en je lichaamszwaartepunt steeds verandert.

En nou merk ik al op dat als ik alleen loop, dan loop ik best wel snel. Dan wandel ik wel snel. In een, nou ja, wat hoger ritme. En dat komt omdat langzaam stappen, dat is voor mij veel lastiger. Als ik heel langzaam ga lopen, dan gaat er nog veel meer aandacht naar het lopen zelf toe, om me dus in evenwicht te houden. En als ik juist ..ehm.. een beetje meer dóór loop, meer in een ritme loop, wat sneller, dan heb ik daar minder last van. Dan wordt het makkelijker om te lopen. Dat klinkt misschien heel gek, maar ik heb juist een beetje de snelheid nodig om mezelf ‘staande’ te houden. Nou merk ik wel dat als ik echt zo'n wiebeldag heb, die dus af en toe er nog wel is, bij zo'n wiebeldag dan is dat snel lopen ook moeilijk. Dan ga ik écht wel langzamer lopen, maar dan is ook wel natuurlijk het hele lopen met nóg meer aandacht. Dan kan ik écht alleen maar lopen, daarop focussen en niet bezig zijn met mijn omgeving. Ik kan dan geen gesprek aan. Ik kan al helemaal niet op de telefoon kijken. Dan wordt het ook moeilijker om het verkeer goed in de gaten te houden, moet ik eigenlijk eerst stilstaan, goed kijken, goed om me heen kijken en dan pas weer mijn weg vervolgen.

Ik heb het ook gemerkt dat als ik 's avonds heel moe ben, en dat heb ik zelfs ook wel eens in huis, dan wordt het ook al een beetje donker natuurlijk, dan ben ik heel moe en dan merk ik ook hoe moeilijk het is om gewoon makkelijk te lopen! Ook dan wordt het gewone lopen, wordt dan met aandacht lopen. Dat is dan écht een opdracht die ik mezelf geef om goed recht te lopen, om dus niet me te verstappen en niet ergens tegenaan te botsen, goed blijven kijken, ook al is het donker. En dan merk ik ook dat de moeheid ervoor zorgt dat de aandacht voor het lopen dus nog moeilijker wordt.

En wat sowieso ja, heb ik het misschien wel eens vaker over gehad, als ik in m'n eentje buiten aan het wandelen ben, dan kan ik zo maximaal een half uur alleen lopen. Maar gaan we met zijn tweeën lopen, met mijn man samen, dan lopen we eigenlijk altijd hand in hand en dan lukt het ook om één uur achter elkaar te lopen. Dat is ongeveer zo'n 5 kilometer. Dan kan ik zo'n 5 kilometer achter elkaar lopen. Dan moet ik daarna weer even stilstaan, rusten, om me heen kijken -ik hoef net eens per se te zitten- maar in ieder geval niet meer even de aandacht naar het lopen en dan kan ik daarna best nog wel weer een tijd door lopen. Maar het kan maar ongeveer één uur achter elkaar. Nou denk ik, dat als ik dat zou gaan oefenen, elke dag een uur gaan lopen, dat dat op een gegeven moment meer gewoonte gaat worden en dat je dan dat wel kan uitbouwen. Dan zou ik dat wel naar een uur en een kwartier, anderhalf uur, en het zou zelfs kunnen zijn als ik dat écht ga trainen, dat ik dan ook makkelijk twee uur achter elkaar kan lopen. Dat zou kunnen. Maar het kan ook zijn dat daar een grens aan zit, dat er elke keer na... helemaal op een nieuwe weg, op een ongemakkelijke weg ..ehm.. een beetje hobbelige weg, dat ik dan toch meer pauzes moet nemen, even stil staan, even meer om me heen kijken, om dan mijn weg weer te vervolgen. Dat zou kunnen.

Maar het is wel de moeite waard en ik wil het eigenlijk ook wel gaan proberen om meer te gaan lopen, gewoon wandelen, en dan niet altijd met zijn tweeën, maar misschien is het ook goed dat ik als ik in mijn eentje loop, dat ik dan toch meer oefen in ja, met aandacht lopen, maar dan ook wel dat ik om me heen kan blijven kijken. En ik heb daar ooit een keer iets over geschreven en pasgeleden kwam ik het tegen en toevallig heb ik het hier nog laten liggen. Het gaat namelijk over wandelen en dat wil ik ook nog even met je delen dan.

Wandelen, de ene voet zetten voor de andere.

In ritme lopen, stap voor stap,

Links, rechts, links, rechts

Voor je kijken, en af en toe naast je kijken,

Kijken naar de grond

Waar zet je je voeten neer?

Wat zie je voor je voeten?

Hoe voelt de grond, waarop je loopt?

Is dat hard of zacht?

Is dat glibberig of stroef?

Oneffen. Is het egaal?

En wat hoor je als je loopt?

Hoor je je eigen voetstappen?

Of verplaats je je stil of worden je eigen voetstappen overstemd door jezelf omdat je aan het praten bent of zingen? Of door het schuren van de kleding?

Of door buitenaf. Door het verkeer, de wind. Andere pratende mensen om je heen. Dat er muziek is. Of dat er machines zijn die aan het werk zijn.

Het is immers nooit helemaal stil om je heen. Hoe zachtjes je zelf ook loopt.

Dit is een stukje tekst, en ik denk dat ik dat geschreven heb in, nou misschien 2013 of zo, ik heb er geen datum bij gezet, maar dus al van jaren geleden, maar dat geldt natuurlijk nog steeds! Stap voor stap, links, rechts. Met aandacht lopen en dan ook ja, als het lukt, ook meer meekrijgen van je omgeving. Dat je meer in de gaten hebt waar je loopt, op wat voor ondergrond je loopt, dat is zó heerlijk om dat bewust te doen!

En lopen is dan ook steeds weer op één been even staan. Ook al is het kort, je bent steeds op één been aan het lopen, want anders kun je dus niet lopen.

Dit was seizoen 8, aflevering 12: Op één been! Van de podcast 'Evenwicht, je leven'. Je hebt geluisterd naar Paula Hijne. Dank je wel voor het luisteren en tot de volgende keer!