Eind juni 2023 las ik het laatste blog van Reina Janssen. In dit interview spreek ik met Reina over haar laatste blog met als titel: afscheid van het leven. Wat betekent dat voor haar? Hoe gaat ze ermee om? Praten over de dood doen we niet zo vaak. Reina kan en doet dat wel. Een bijzonder en troostrijk gesprek over de sprong naar het einde.

Mocht je naar aanleiding van dit interview willen reageren, dan kun je contact opnemen met Reina (ze is er nog) of met mij. 

(Foto: Reina Janssen)

Volledig transcript: 

Welkom bij de podcast 'Evenwicht, je leven', de podcast over ons evenwicht in de breedste zin van het woord....

Zowel fysiek als psychisch. En ik denk dat deze aflevering ja, zowel psychisch als fysiek kan zijn. Je gaat het vanzelf horen als jij blijft luisteren naar deze aflevering. Dit is seizoen 4, aflevering 12: En hij heet: 'De sprong naar het einde'.

En dan vraag je je waarschijnlijk meteen af 'De sprong naar het einde' waar zou dat over gaan? Nou dat ga ik bespreken met Reina Janssen, want ik heb een gast, ik ga haar interviewen dus welkom Reina Janssen.

Reina: Ja dank je wel Paula, fijn om hier te zijn, samen met jou.

Paula: En ik ben bij jou in huis. Ik ben speciaal naar jou toegekomen en het had écht een aanleiding en die aanleiding is al nou, dat is al langer geleden, want jij hebt een blog geschreven. Een laatste blog.

Reina: Een laatste blog.

Paula: Nou is een laatste blog... kan altijd. Iemand die met pensioen gaat, iemand die stopt met werken, iemand die zijn bedrijf niet meer verder wil voorzetten. Alleen, er stond nog een titel bij...

Reina: Ja, ter afscheid van het leven, stond daarbij.

Paula: En dat is dan ineens schrikken.

Reina: Dat klopt.

Paula:Dat was voor mij schrikken dat ik ook meteen had: hè Reina, wat ga je vertellen?

Reina: Ja.

Paula: Naar aanleiding van dat blog ben ik bij jou geweest en heb ik met jou ook even gesproken en toen dacht ik van: Reina, wil jij nu, jouw verhaal, ook niet alleen in woorden op papier zetten, maar dus je stem laten horen...

Reina: Ja. Vond ik een hele bijzondere uitnodiging en ik neem hem met heel veel plezier aan. Vandaar dat we hier nu zitten samen...

Paula: Daarom.

Reina: Ja!

Paula: En dan heb ik jou net ook gevraagd: wil jij die brief die je hebt geschreven, die laatste blog, wil je die gaan voorlezen want... ja... het heeft enorm veel indruk -in ieder geval op mij- gemaakt en ik denk ook bij veel andere mensen. Dus wil je dat met ons delen?

Reina: Ja dat wil ik. Dan ga ik hem nu voorlezen.

Paula: Ja goed.

Reina:

“Dit wordt mijn laatste blog… Je gaat waarschijnlijk schrikken van de reden... Ik ben namelijk ongeneeslijk ziek en de prognose is slecht. Qua levensverwachting moet ik denken in termen van weken of maanden. Alles overwegende heb ik – samen met Walter (mijn man) – onlangs besloten af te zien van chemotherapie, zodat ik nog wat leven kan toevoegen aan de dagen. Ja, dat is schrikken, ik weet het. Misschien troost de gedachte dat ik inmiddels zelf heb geaccepteerd dat ik doodga. Ik haal troost uit de liefdevolle aandacht van mijn gezin en van heel veel andere lieve mensen in mijn leven. Verder haal ik troost uit muziek, samen met Walter fietsen op onze mountainbike tandem, en boeken lezen.

Uit het prachtige boek Vertroostingen van Dirk de Wachter, heb ik het inzicht verkregen dat ik ook troost kan halen uit het feit dat ik invulling heb kunnen geven aan mijn roeping in het leven. Tijdens het schrijfproces van mijn boek Spring! heeft mijn roeping zich ontvouwd en heb ik deze vorm kunnen geven in mijn loopbaanpraktijk. Ik heb met loopbaancoaching veel mensen kunnen bemoedigen en bekrachtigen de afgelopen jaren, en hierin veel dankbaarheid mogen ontmoeten. Het is gezien. Mijn leven is niet voor niets geweest. En dan nu invulling geven aan het laatste stukje van mijn leven. In het boek Als ik er niet meer ben van Manu Keirse lees ik:

Leven en dood kunnen tegenover elkaar staan, maar dat geldt niet voor leven en sterven, want wat is sterven anders dan ‘het laatste deel van je leven leven’? De dood accepteren betekent niet je leven opgeven.

Prachtig. En dat is precies waar ik nu bewust mee bezig ben: het laatste deel van mijn leven léven. Door nog zoveel mogelijk dingen te ondernemen met mijn gezin en andere mensen die me dierbaar zijn, nog uit te spreken dat mensen veel voor me hebben betekend, ze te bedanken. Mijn laatste stuk is intens en in zijn intensheid ook weer heel mooi.

Dank voor je interesse in mijn blogs de afgelopen tijd, misschien wel jaren. Ik hoop dat je er veel inspiratie uit hebt gehaald. Ik wens je alle goeds!”

En dan heb ik tussenhaakjes toegevoegd: Mocht je reageren, dan vind ik dat natuurlijk fijn, maar verwacht niet persé een reactie.

Paula: Dank je wel Reina. Dit was dus ...ehm... ja die brief die heel veel mensen gelezen hebben, want wat is daarna gebeurd?

Reina: Ik heb meer dan 400 reacties ontvangen. Ik heb écht van mensen van langer geleden die ik ken, van korter geleden, van mensen die ik helemaal niet ken, nooit heb ontmoet. Het heeft écht heel veel teweeggebracht. En dat had ik gewoon helemaal niet zien aankomen.

Paula: Dat had je niet verwacht?

Reina: Nee, nee nee nee! Zo veel reacties had ik niet verwacht, had ik niet verwacht.

Paula: En welke reacties kreeg je dan?

Reina: Nou ja, natuurlijk van mensen die me kennen, dat ze enorm geschrokken waren, ...ehm... ja het is, weet je, het kwam zo uit het niks voor mezelf ook, maar ook voor mensen die mij kennen en ook als mensen me een beetje volgden via Facebook of zo, ik was altijd nog aan het fietsen en aan het werken en ja... dat dit mij zou gebeuren, ja dat is een schok. Niet alleen voor mij, maar ook voor heel veel andere mensen die me kennen en die me na zijn, zeg maar. Dus dat. Maar ook reacties als: goh, wat dapper en wat moedig en ook reacties dat ik mensen aan het nadenken heb gezet van: goh, als mij dit nou zou gaan gebeuren zeg maar, ...ehm... zou ik dan ook zo'n keuze durven of willen maken? En ik had zelfs een reactie van iemand die zei: nou begrijp ik mijn moeder pas. Die was boos geweest op zijn moeder, omdat die eigenlijk voor hetzelfde had gekozen, dus ook af had gezien van behandeling en hij was daar boos over geweest. En hij mailde mij dus dat hij nu dus eigenlijk pas dat beter begreep, waarom iemand zo'n keus kan maken.

En ik heb zelf ook de zin van Manu Keirse, dat die zegt van: 'de dood accepteren betekent niet je leven opgeven', dat vond ik ook zelf zo'n fijne zin om te lezen. Omdat ik eigenlijk zelf vrij snel kon accepteren dat ik doodging, maar dat voelde tegelijkertijd dat ik dacht: ja maar mag dat wel, klopt dat wel? Want het lijkt dan haast alsof je er iets anders voor staat dan degene die je heel erg na staan, die willen je namelijk zo lang mogelijk bij je houden. Het lijkt net alsof ik accepteer dat ik doodga, alsof ik dat niet zou willen, weet je, dat voelde bijna... Toen dacht ik maar mag dat wel, kan dat wel? Toen las ik zie zin van Manu Keirse en die vond ik zó fijn om te lezen. De dood accepteren betekent niet je leven opgeven. Toen dacht ik nee precies, nee precies dat is het. Ik kan het accepteren, maar tegelijkertijd geef ik mijn leven nog niet op!

Paula: Nee want zolang je er nog bent, ha blijf je ook nog wel actief. Blijf je wel dingen doen, voor zover dat mogelijk is. Want hoe gaat het op dit moment met jou?

Reina: Nou het gaat eigenlijk nog wel aardig goed moet ik zeggen. Ik heb in maart, eind maart de diagnose gekregen: uitzaaiingen in mijn buik en het zag er niet goed uit. Ik heb 2,5 maand onderzoek doorlopen in ziekenhuizen.

Paula: Vanaf maart dus geweest tot en met juni of zo?

Reina: Ja tot juni inderdaad, ...ehm... en uiteindelijk werd de diagnose werd dus, zeg maar, agressieve kankercellen, uitzaaiingen in een vergevorderd stadium, niet te genezen. In deze ziekte, kanker, heet dat fase 4. Ja, nou ja.

Paula: En is dat de laatste fase?

Reina: Dat is eigenlijk de meest vergaande fase. Dus de prognose was ook slecht, dus ik moest inderdaad wat ik ook in mijn blog schreef, ik moest dus denken of ik moet denken in termen van weken of maanden als het gaat om levensverwachting. Ja, dus daar moet je eerst eventjes van terugveren.

Paula: Dat was voor jou op dat moment ook schrikken...

Reina: Ja.

Paula: Eerst die diagnose natuurlijk, is ook enorm geweest! Wel impact.

Reina: Absoluut! Absoluut! Ik zag het zó niet aankomen! En dan al gelijk deze slechte prognose ook zeg maar, dus ook niet te genezen... Nou ja, toen bleek ook uit alle onderzoeken: de bron is nooit gevonden. Dat schijnt vaker voor te komen, maar dat maakt het lastiger om een behandelplan zeg maar, dan willen ze eigenlijk weten waar de bron zit.

Paula: Om toch te kunnen behandelen?

Reina: Om toch te kunnen behandelen, te weten welke behandeling het beste aan zou gaan sluiten. Want iedere kanker vraagt eigenlijk weer een eigen behandeling. Alleen mijn prognose vanwege dat die zo slecht was, en ook ...ehm... de kans dat het aan zou slaan was 40 tot 50 % en als het zou aanslaan, dan zou het levensverlengend zijn met enkele maanden. Heeft mij eigenlijk vrij snel doen besluiten dat ik geen behandeling in wil gaan. Eerlijk gezegd, ik heb de oncoloog aangehoord anderhalf uur, ze heeft heel veel tijd voor ons genomen, ik ben haar heel dankbaar voor. Ik heb haar ook een kaart gestuurd en haar daarvoor bedankt, dat ze eerlijk is geweest. Maar ik had intuïtief het besluit al genomen: ik ga dit niet doen.

Paula: Voor jezelf?

Reina: Voor mezelf, ja voor mezelf wist ik het al.

Paula: En je was samen met jouw man op dat gesprek. Wanneer heb jij dat tegen die oncoloog gezegd?

Reina: Nou eigenlijk al tijdens het gesprek dat ik... dat al wel bij mij speelde, zeg maar deze gedachte. Ik heb hier ook gevraagd: wat zou u doen in mijn situatie? Dat vond ze natuurlijk een hele moeilijke vraag en ze zei: 'als arts wil je eigenlijk altijd maar één ding en dat is genezen! Dus, je staat eigenlijk gelijk in de stand van: we moeten behandelen.' Ja, dat vond ik ook wel heel mooi dat ze dat zo eerlijk zei, maar ja, ze zei: 'als ik er wat langer over nadenk, kan ik het me ook wel weer voorstellen dat je toch zo'n besluit neemt' zoals wij dat nu hebben genomen. En dat voelt heel goed, Paula! Klinkt misschien raar, maar het voelt écht als een goed besluit. Sindsdien hebben we als gezin zijnde en ook met vrienden en met familie, we hebben alweer zó veel dingen ondernomen. Wat ik niet meer had kunnen ondernemen, dat weet ik zeker, als ik chemotherapie was gestart.

Paula: Want daar word je dan ziek van?

Reina: Ja, ik word daar ziek van. Ik behoor helaas tot 5 % van de mensen die niet tegen een bepaald stofje kunnen in chemo, dus ik had eigenlijk wel de garantie dat ik ziek zou worden van de chemo. Plus dat natuurlijk chemotherapie ook veel dingen kapot maakt in je lijf en al mijn organen zijn nog schoon. M'n bloedwaardes waren goed, dat weet je dus, ja het waren de uitzaaiingen die me de das omdoen, die zijn ze ver zeg maar.

Paula: En zou die chemo ok wel geholpen kunnen hebben?

Reina: Nou die kans was dus 40 tot 50 %.

Paula: Heel weinig dus?

Reina: Nou ja, je zou kunnen zeggen: fifty-fifty, zou je kunnen zeggen. Haha!

Paula: Maar dan wel dus, dat je daar dus behoorlijk ziek van kon worden. En jij hebt ervoor gekozen om níet op die manier ziek te worden door die chemo, maar dus het leven, de dagen te leven.

Reina: Leven toe te voegen aan de dagen. Dat klopt ja. Dat klopt ja. Want we zijn soms zo geneigd... ik lees nu natuurlijk veel boeken over palliatieve zorg en ook mensen die ...ehm... daar een soort missie weer in hebben om mensen hier meer bewust over te laten nadenken...

Paula: Nu zeg jij 'natuurlijk', ik vind het niet natuurlijk.

Reina: Nee

Paula: Het is bijzonder dat je dat doet, vind ik... Ja.

Reina: Nee dat is ook zo, weet je, want we staan natuurlijk allemaal in de stand van: je wilt zo lang mogelijk aan het leven en dus zo veel mogelijk aangrijpen om als het even kan zo lang mogelijk te leven, zeg maar. Maar als dat leven natuurlijk, ja, als dat dan eigenlijk direct in het teken staat van je nog meer ziek voelen dan dat je wellicht al bent en daardoor misschien heel weinig meer kunnen ondernemen. Het is goed om even stil te staan en die afweging te maken.

Paula: En zodoende ben jij er over gaan lezen omdat je het voor jezelf ook weer wilde begrijpen, hoe dan... die sprong naar het einde, hoe dat dan zou gaan?

Reina: Dat klopt, dat klopt. Want eigenlijk met dat je besluit... want je kunt met zo'n diagnose zeg maar, en dan sta je dus... kom je op het punt uit: ga je wel of niet behandelen, en dan kun je dus de afslag, het curatieve pad nemen laten we maar zeggen of het palliatieve pad. Dus je hebt er een keus te maken en ik heb dus gekozen voor het palliatieve pad en niet voor het curatieve pad.

Paula: Kun je het verschil daartussen uitleggen?

Reina: Ja, nou ja het curatieve pad is dat je dus eigenlijk het behandelpad in slaat. Dat je dus zo veel mogelijk wilt kijken wat behandelingen je kunnen brengen om de ziekte te verminderen, dan in mijn geval, want beter worden ging al niet meer, om wellicht langer te leven. Dat zou het curatieve pad zijn. Het palliatieve pad is het pad dat je zegt: nou ik ga me niet laten behandelen, niet anders dan bijvoorbeeld dat je met de huisarts wilt afspreken wanneer je wél behandeld wil worden. Bijvoorbeeld wat ik al wel met de huisarts heb besproken, ik wil geen pijn lijden. Dus wij gaan bijvoorbeeld wel aan pijnbestrijding doen, weet je, dat wel. ...ehm...

Paula: En dat is er ook? Die mogelijkheid is er, er zijn allerlei manieren om pijn te bestrijden? Verschillende middelen?

Reina: Klopt, klopt. Je hoeft -als ik het zo lees in de boeken over palliatieve zorg- je hoeft eigenlijk geen pijn te lijden. Dat hoeft eigenlijk niet! Nee. Weet je, het begint natuurlijk met de lichtere pijnstillers, de antibiotica, morfine, maar er is ook weer een grens aan morfine, dat dat juist ellendiger wordt dan dat het je er beter van wordt. En dan heb je uiteindelijk natuurlijk nog de weg van sedatie, ...ehm... waar ze in de zorg mee kunnen ja... spelen zou ik bijna willen zeggen. Dat ze je bewustzijn zo kunnen terugbrengen dat je geen pijn hoeft te ervaren en bijvoorbeeld dat je een betere nachtrust hebt en dan zou op de dag je bewustzijn er weer bij ...ehm...... Dus daar zijn eigenlijk -dat lees ik nu pas hè, dat wist ik ook allemaal niet hè- Paula, ik zit het je nu te vertellen alsof ik heel lang weet maar dat is niet zo Haha!

Paula: Nee je bent er juist ingedoken, de boeken ingedoken om hierachter te komen...

Reina: Dat klopt!

Paula: Van wat zijn nou wel de mogelijkheden en daar kan ik dan een keuze uit maken.

Reina: Exact! Exact! En dat is heel fijn, om er nu kennis van te nemen. En er zijn mensen, artsen, die ook hier in hun missie van hebben gemaakt, dat mensen hier meer bewust, ook als je nog gezond bent, eigenlijk al meer bewust bij stil staat. Van wat zou je eigenlijk willen? Dat je een soort zorgplan hebt, want ook in het geval, dat schrijven die artsen ook, weet je, je rijdt tegen een boom en je raakt in coma bij wijzen van spreken, wat had je gewild met je leven? Wat had je gewild?

Paula: En als het dan nergens staat en niemand weet dat...

Reina: Nee, dan ontstaat er strijd! Aan het bed hè, tussen familie. Zo van: ik vind dat de machines moeten blijven draaien en de ander zegt ja maar dit is geen leven meer en, maar wat had je zelf gewild? Ja.

Paula: En dat is goed om eigenlijk over na te denken, alleen dan vraag ik me ook af: vóór het schrijven van dat blog, eigenlijk zelfs voor de diagnose, heb jij toen al over de dood gedacht? Heb jij toen al, wel daar, zeg je, erbij stil stond, stel dat het mij overkomt?

Reina: Ja, klinkt misschien heel raar, maar ik ben al veel langer bezig met de dood. En ...ehm... aan de ene kant dat ik daar een soort van interesse in had. Ik heb ook een aantal jaren in de palliatieve zorg zeg maar, zelf gewerkt als vrijwilliger.

Paula: Veel meegemaakt daar ook in?

Reina: Ja, dus daarin ook gezien zeg maar, wat mensen dan doorleven qua proces. Ik ben ook uitvaartverzorger. Dus daar zit ook al iets van een soort associatie. Ik heb altijd wel gevoeld: hoe dichterbij de dood, hoe dichterbij het échte leven. Dat heb ik altijd gevoeld! En daar ben ik graag! Ik wil natuurlijk niet het lijntje over, dus begrijp me niet verkeerd, ik wil niet dood. Maar hoe dichter er tegenaan, hoe dichterbij het echte leven, dat is wat ik altijd heb gevoeld en ik ben héél graag bij daar waar het écht is! En daar dan dus tegenaan schuren, dus ik denk ook van daar ook mijn interesse in, ja in zeg maar, ook een beetje de vakken en beroepen die daar omheen cirkelen.

Paula: En wanneer was het dan dat jij in die palliatieve zorg werkte? Is dat lang geleden?

Reina: Ja dat is al even geleden hoor. Dat is ...ehm... ja, wanneer was dat? Jeetje, ik denk ergens rond 2010 of 2009, wel een poosje geleden.

Paula: Dat was nog voor dat jij het boek 'Spring!' hebt geschreven.

Reina: Ja ja.

Paula: En uitvaartverzorger zijn dan ...ehm...?

Reina: Ja, die opleiding heb ik in 2010 gedaan. Die heb ik in 2011 afgerond. Ik heb keurig stage gelopen bij Goetzee Dela in Rotterdam en een kleine uitvaartonderneming van drie vrouwen in Utrecht. Heb ik ook écht verschil mogen ervaren tussen een grote uitvaartonderneming en de kleintjes zeg maar. Ja. En het grappige was, Paula, ik was nét aan die opleiding begonnen en toen kwam er een eerste vraag op mijn pad of ik in outplacement iets wilde betekenen. En outplacement houdt in, mensen die met gedwongen ontslag worden geconfronteerd dat je ze zeg maar, begeleid weer naar nieuw werk. Ik had tot dan toe nog nooit iets met outplacement gedaan, ik vond het een hele mooie vraag, ik heb 'ja' gezegd. Heel snel dacht ik van: wow, wat vind ik dit mooi werk om te doen zeg! En vrij snel zag ik het verband tussen uitvaart en outplacement. Ja, heel grappig, in beide situaties is eigenlijk sprake van een ingrijpende gebeurtenis in een mensenleven. De dood is ingrijpend, maar gedwongen ontslag is eigenlijk net zo ingrijpend. En in beide situaties is er sprake van verlies. En in die omstandigheid iets betekenen voor mensen, kwam ik toen achter vind ik dus heel mooi om te doen.

Paula: En jij bent toen zelf wel in het diepe gesprongen om dus dan die outplacement te gaan doen, terwijl je daar nooit in gewerkt hebt, geen opleiding niks.

Reina: Klopt, klopt. En dat is eigenlijk waar ik het pad... ben gaan bewandelen vanaf daar. En vanaf daar uiteindelijk dus in het schrijfproces van mijn boek ben uitgekomen en vanaf daar weer ben gaan vormgeven aan mijn eigen loopbaanpraktijk en mijn oude vak, HR-vak, los te laten.

Paula: Want daar kwam je oorspronkelijk...

Reina: Daar kwam ik oorspronkelijk vandaan, wat ik alweer dan 20 jaar deed. Dus het uitvaartvak heb ik me wél in laten opleiden, maar ik ben daar nooit echt in aan het werk gegaan. Ik zei altijd een beetje grappig zo: het vak met de langste adem, dat kan ik altijd nog gaan doen, zei ik altijd al als een grapje, maar (haha!) maar ik ben het nooit gaan doen. Want pas nadat ik dat pad was ingeslagen, zag ik wat ik écht had te doen. En dat had dus te maken met het vak wat ik nu doe. Ja.

Paula: Want op een gegeven moment is dat coachingswerk ook op jouw pad gekomen. Outplacement dat is nog een groot begrip, maar dat kun je op een coachende manier doen. Hoe ben je daar toen mee in aanraking gekomen om dat als coach te gaan doen?

Reina: Ja, dat zijn... in kleine stapjes. Dus ik ben zeg maar, ...ehm... toen ik die uitvaartopleiding had afgerond en in dat proces dus eigenlijk zag wat ik écht had te doen, toen ben ik een opleiding loopbaanbegeleiding gaan doen. Dus toen ben ik me gaan bekwamen in dat andere vak, loopbaanbegeleider, die ben ik vrij snel gestart en toen ben ik concrete stapjes gaan zetten om me meer te gaan bekwamen in dat vak. Meters maken hè, dat moet je altijd weer in nieuwe vakken. ...ehm... om daarna weer, toen ik mijn boek had geschreven en ik met heel veel levensverhalen heb gewerkt, om me te gaan specialiseren om methodes te kunnen gaan werken met de biografie. Dus dat is nu wat ik het allerliefste doe; loopbaancoaching en dan dus...

Paula: Met een stukje biografie?

Reina: Met een biografie werken, ja.

Paula: Dat biografisch werk wat je dan doet, dat heb je zelf natuurlijk toen ook ervaren, want dat heb je zelf moeten invullen, zelf meegemaakt. Stel dat je dat nu nog een keer zelf zou invullen, dat je dat zelf nog een keer gaat doen, zou dat dan een ander verhaal worden of is het eigenlijk hetzelfde verhaal wat je ook eerder al hebt ontdekt bij jezelf?

Reina: Even kijken.

Paula: Of komt daar nu een stukje bij dus? Als je zelf biografisch werk, als je dat op jezelf toepast? En je gaat het voor jezelf doen?

Reina: Ja, nou ja, ik heb zeg maar in dat schrijfproces van mijn boek, hier heeft inzicht in mijn eigen leven zich ontvouwt. En onderdeel van dit schrijfproces was dat ik toen een coaching... ben ik mezelf laten opleiden om met die methode te kunnen werken, ...ehm... en toen ben ik zelf gecoacht met die methode, zeg maar met mijn eigen opleider. En in dat gesprek zag ik wat ik aan het doen was en waar het mee te maken had. Dus toen viel voor mij, vielen voor mij de dingen zeg maar, op zijn plek. En het klinkt heel raar, maar in een soort momentum begrijp je dan je leven. En ik begreep waar ik mee bezig was. Waar dat mee te maken had en hoe dat mijn eigen levensthema raakte. En dat is eigenlijk iets, je leven begrijpen, dat doe je volgens mij maar één keer. En dat gebeurde in dit proces. En zodra je je leven begrijpt, dan ben je een mens met een missie geworden. Een mensen met een missie, dus dan sta je eigenlijk weer aan het begin van een nieuw pad. En toen had ik dat nieuwe pad weer vorm te geven en dat...

Paula: En welk nieuw pad was dat toen geworden?

Reina: Dat was dus het vormgeven van mijn loopbaanpraktijk. En ervaring opdoen met het werken met de biografie, want dat is natuurlijk onwijs spannend. Je bent gewoon wel opgeleid, maar je bent nog niet ervaren.

Paula: Dat weet je pas als je dat met heel veel mensen dus gedaan hebt.

Reina: Exact, dan moet je meters maken. Je staat iedere keer weer aan het begin van een nieuw pad en dat stond ik nu ook weer!

Paula: Dus als je nu voor jezelf dat biografisch werk voor jezelf gaat invullen, dat verhaal, dan komt er een stukje bij?

Reina: Ja, er komt nu een soort eindevaluatie van mijn leven bij. Nou ik deze diagnose heb gekregen. Ja, daar heb je gelijk in.

Paula: Dus er komt nog een stukje aan vast en dat is dan na die laatste spong?

Reina: Dat klopt. Dat klopt. Dat is leuk dat je dat zegt, want in dit boek beschrijf ik eigenlijk, het Springmodel is het hart van mijn boek en dat gaat over loslaten. En ik beschrijf hierin eigenlijk hoe loslaten... wat de functie van loslaten is in ons leven, namelijk dat je steeds dichterbij je eigen kern komt. Steeds dichterbij je eigen zélf. En in dit hele proces, ...ehm... beschrijf ik hoe ik 5x in het leven heb losgelaten om, en het laatste loslaten, zat in het proces zélf. Dus het vak wat ik al meer dan 25 jaar deed en ook de manier waarop ik werkte, ik heb dat heel zwaar en moeilijk gevonden, maar ik denk zelf, dat is mijn theorie, doordat ik deze 5x in het leven heb kunnen loslaten, dat ik wellicht ook nu, om die reden, het leven zélf ook wat makkelijker kan loslaten. Want dat is natuurlijk waar ik nu voor sta.

Paula: Is dat dan dus de laatste sprong?

Reina: Dat is de laatste sprong ja, de finale.

Paula: Vanuit jouw eigen model al gezien is dat de laatste sprong die je nu gaat maken.

Reina: Ja, dit is eigenlijk de finale sprong. Dat is eerder, is het binnen het leven loslaten en nu is het het loslaten van het leven zélf. Bijna het ultieme loslaten! En het rare is, nou het is niet raar, ik heb, zeg maar, eerder dat loslaten ervaren als dat je je eigenlijk overgeeft aan het leven, zonder dat je weet wat er daarna gebeurt. Dat maakt het ook zo spannend, omdat je niet weet wat daarna...

Paula: En toch doe je het. Of laat je los en je gaat in dat niet-weten verder.

Reina: Ja. Klopt, klopt. Dat is eigenlijk het springen en dat vraagt dus onwijs veel moed, juist omdat je het niet wéét, wil de angst je eigenlijk terugtrekken om te gaan springen. Maar als je het dan tóch doet, dan ga je daarna ervaren, je gaat én nieuwe inzichten opdoen en dat het je juist goed doet zeg maar. Alleen dat moet je wel ervaren. Als je door de angst laat terughouden, ga ik het nooit voelen. En ga je het ook nooit ervaren. Dus dat is hoe ik loslaten, die 5x in het leven heb ervaren, je geeft je over aan het leven, zonder te weten wat daarna, en onbewust weet je dat het goed is. Ja, dat kan je haast... onbewust weet je het. Je onderbewustzijn weet het wel. En deze finale-sprong gaat niet langer over overgeven aan het leven, maar overgeven aan de dood. Dat is eigenlijk je finale-sprong te maken. Ik heb mij nu over te geven aan de dood. En met dat ik die dood kan accepteren, voel ik ook dat ik me kan overgeven aan de dood, zonder te weten wat daarna en eigenlijk ook wel onbewust wetend dat het wel weer goed komt.

Paula: Ook dat weer hè? Ja. Dus vertrouwen in hebben dat komt goed.

Reina: Ja.

Paula: Wat er ook daarna komt.

Reina: Exact.

Paula: En dat weten we ook echt niet.

Reina: Weten we echt niet. Nee. Nee. Ik heb nog nooit iemand ontmoet zeg maar die me dat kon vertellen. Haha!

Paula: Nee.

Reina: Soms willen we het wel graag weten of een invulling aangeven, als dat je houvast kan geven dan moet je dat ook zéker doen, zeg maar we weten het natuurlijk niet écht! Nee haha!

Paula: Wat je dan pas op dat moment weet, als je zover bent.

Reina: Exact, exact.

Paula: Daar ben je nu nog niet...

Reina: Nee daar ben ik nog niet nee! Haha!

Paula: Want dat was ook wel bijzonder ook in het verhaal dat, ik heb jou een brief geschreven naar aanleiding van jouw blog, waar we begin van deze aflevering mee begonnen, en toen heb jij mij gemaild zo van: maar ik ben er nog! Kom je een kop koffiedrinken?

Reina: Ja.

Paula: Dus dat al van: ik ben er nog!

Reina: Ja.

Paula: En dat gaf al zoveel aan zo van: oh maar je wilt nog steeds wel contact met mensen, je wil dat nog wel. (klokken-geklingel) We wachten even op de klok.

Reina: Ja Haha! Dat is mijn beppe. Die doet ook altijd even mee. Haha!

Paula: En we zitten ook gewoon in jouw huis dus het mag.

Reina: Haha!

Paula: Maar toen dacht ik van: dat grijp ik aan en ik kom bij jou koffiedrinken, en ...ehm... vandaar ook dat we nu hier zitten dus. Want dat vond ik nog wel weer toch wel spannend, om jou te vragen. Durf je je stem te laten horen om dit verhaal te vertellen? Dat heb jij, dit heb jij verteld met mij gewoon aan het kopje koffie met zijn tweeën, veilige setting in de huiskamer. Durf jij dit naar buiten te brengen?

Reina: Ja ja, ik heb je uitnodiging heel graag aangegrepen, ja omdat dat ik de inspiratie heel graag wil vertellen. En het is mijn kijk op de zaak hè. Iedereen ervaart het misschien anders hè, dus voel je vrij om hier weer compleet anders over te denken. Maar zo is hoe ik het heb ervaren. Ehm... en waar ik me dus in loopbaancoaching mensen er ook toe uitdaag om dat loslaten, die kleine stapjes, om die in het leven al te nemen. En die groei zeg maar in, die ja, dat. Die helpt, die helpt.

Paula: Ja want dan zeg je ook: we hebben deze aflevering genoemd: 'De sprong naar het einde'. Een sprong, een sprong is best groots. Nou denk ik dat het niet over één grote sprong gaat, het is niet van het één op het ander. Er zijn mensen waarbij dat wel overkomt hè? Die van het ene moment op het andere moment ook letterlijk dood neervallen. Voor jou... heb jij tijd om hiermee bezig te zijn, maar dan zijn het eigenlijk sprongetjes die je gaat maken. Binnen die grote sprong heb je kleine stapjes te zetten.

Reina: Ja dat klopt. Dat klopt, het is eigenlijk voortdurend schakelen tussen die grote sprong die nog wat verder in de tijd ligt, zonder dat ik weet waar ie precies ligt. Dat weet natuurlijk niemand. Weet je, maar als je zo'n diagnose hebt gekregen, dan weet je eigenlijk wel dat die dichterbij ligt dan gemiddeld zeg maar, je zou aannemen. Dus daar ben je mee bezig, maar tegelijkertijd is het ook iedere dag weer schakelen, tussen morgen gewoon. Ook gewoon morgen! Ik word iedere ochtend nu wakker en dan denk ik van: ...ehm... welke afslag neem ik? Ga ik nu wachten tot de pijn komt en tot ik doodga? Of neem ik de afslag: wacht even, ik leef nog en wat ga ik doen met mijn leven? Tot nu toe neem ik nog iedere keer de tweede afslag, maar het is nu wel anders leven. En ook, hoe ga ik daar nou invulling aangeven, als… Bijvoorbeeld, mijn werk is eigenlijk hè dat was vijf maanden lang weggevallen. ...ehm... en met het besef wat je gebeurt, dat doet natuurlijk enorm veel, niet alleen met mij, maar ook met mijn gezin. En welke keuzes maken we nu als gezin? Wat vinden we nu samen ook belangrijk? Wat willen we nog ondernemen? Dat zijn allemaal dingen die veel meer vooraan nu komen te liggen en waar we dus nu ook keuzes in maken.

Paula: En ook andere dingen die je dus dan, je hebt al gezegd: je eigen praktijk die heb je stopgezet.

Reina: Ja, ik durf geen commerciële trajecten meer te doen, want ik weet niet meer wat ik nog kan waarmaken.

Paula: Dus daar heb je eigenlijk al afstand van genomen en zo zijn er natuurlijk verschillende dingen waar je afscheid van neemt. Dingen die je niet meer wilt doen, niet meer hoeft je doen.

Reina: Zeker, zeker ja! Dat is, dat is eigenlijk... je voelt heel snel wat ertoe doet en wie ertoe doet. En wat er niet meer toe doet, dat valt over het randje en daarin investeer je ook niet meer in. En dat selecteert zich heel snel op de een of andere gekke manier. Dus ...ehm... contacten met mijn zussen is ineens geïntensiveerd zeg maar, ...ehm... maar ook met hele goede vrienden zeg maar ...ehm... ja, waar we nu ineens veel meer dingen mee ondernemen. Het heeft bij heel veel mensen een soort bewustwordingseffect gehad, zo van jeetje zeg! Dit kan zo maar hè! Ik hoor zo veel mensen die een bakje koffie bij me komen doen zeg maar, en dan zeggen: ja we hebben het vaak over je, zeggen ze: jeetje, het kan ook zomaar anders hè? Dus het brengt ook een soort bewustwording bij heel veel mensen teweeg, zo van: hoe leef ik nu mijn leven en maak ik nu eigenlijk wel de goede keuzes? Of zou ik het misschien ook anders willen?

Paula: Je zet mensen ertoe aan om erover na te denken. Van ...ehm... stel dat het gebeurt, wat is er dan nog belangrijk en denk er eens over na, wat zou jij op dit moment, als je daar over nadenkt, wat zou je willen? Dat weet je natuurlijk niet als je ervoor staat, dat weet jij nu, maar op het moment dat er zo'n diagnose is, weten we niet hoe we gaan reageren. Maar je kunt er wel over nadenken en dat is eigenlijk jouw pleidooi ook om dat wel te doen. En ...ehm... ja, toen ik hiernaar toe kwam had ik al zo van: ja wat voor een titel gaan we doen? Je hteb een hele mooie gevonden, maar ik had ook de titel van: tussen nu en morgen... Dat is naar aanleiding van een quote van Goethe, heel oud, oud, oude quote dus: tussen nu en morgen ligt nog een hele tijd.

Reina: Ja. Haha!

Paula: En ik weet dat ik hem in de vakantie gelezen heb en dat ik dan ook echt, daar ging ik op 'aan'. Want ik had echt zo van: daar gebeurt dus iets tussen nu en morgen, er ligt nog een hele tijd. Je kunt nu al iets ja, doen omdat je, er is nog tijd dus gebruik die tijd....

Reina: Klopt.

Paula:.... ook tot morgen, ook al is het kort, want morgen is kort. En… er ligt nog wel tijd.

Reina: Klopt, klopt. En dat is schakelen zeg maar, tussen aan de ene kant de dingetjes laten ontstaan op de dag zelf, want soms begint mijn dag, zonder dat ik daar heel veel activiteiten in gepland heb of iets dergelijks. En dan op de dag zélf, ontstaat er iets waar ik enthousiast van word en dat kan heel iets simpels zijn, door iets te gaan kopen bij de Action of zo... weet je wel oh die... en als ik daar wat batterijtjes in doe, heb dan kan ik dit even... Daar kan ik daar al... Of gewoon een uurtje onkruid plukken met mijn buurvrouw in de tuin met een muziekje erbij en... Ik, ja daar kan ik gewoon echt van genieten. Dus tussen nu en morgen, de dingen ontstaan en die zien en daar aandacht voor hebben en die doorleven en voelen hoe dat voelt. En sommige dingen zet je wel weer in de planning zoals het kopje koffie met mensen, zoals deze podcast, en nu ik dus ook om 4 uur zo meteen weer een afspraak heb met mijn werk, want ik ben ook 4 dagen in dienst bij de sociale verzekeringsbank als loopbaancoach om toch weer te kijken of dat ik één dag in de week... (Haha!)

Paula: Want je hebt je ziekgemeld?

Reina: Ja

Paula: Je bent dus gewoon in de ziektewet.

Reina: Ja, ik ben in de ziektewet.

Paula: Oké, ja. Om toch iets te gaan betekenen voor je werk. Dus...

Reina: Nou ja eigenlijk om mezelf een plezier te doen om mijn tijd nog zingevend in te vullen en daarmee tegelijkertijd om van waarde te zijn voor de medewerkers van de SVB. Dat is de volgorde hè. Dat is écht de volgorde.

Paula: Haha!

Reina: Ja, en dat zou eigenlijk altijd je volgorde moeten zijn. Ja.

Paula: Dat is waar jij in jouw boek 'Spring!' sowieso al voor pleit hè?

Reina: Absoluut.

Paula: Datgene doen waar je zelf blij van wordt en dan alle werkzaamheden...overal zit wel iets in wat niet leuk is, maar over het algemeen is het heel fijn als je werk hebt waar je dus blij van wordt en waar je naar uit kan kijken, dat je echt iets hebt van 'ik beteken hier iets in'.

Reina: Of zoals Kahlil Gibran het zegt: waar liefde in woont.

Paula: Haha! Dat sowieso.

Reina: Dat is het allermooiste. Want als erin zit, dan ben je vanuit die gevoelde liefde, want die voelt die ander namelijk, ben je van daaruit van betekenis voor die ander.

Paula: Ja. Ja.

Reina: Ja. En dat is een zoektocht. Haha! Voor iedereen en daar help ik dan altijd graag bij. Haha!

Paula: En dat heb je al met dat boek 'Spring!' gedaan, daar heb je het over kantelen in dat werk en zo hè? En dan zeg je kantelen, dan wil je zeggen dat je ook echt iets anders kunt gaan doen. Iets totaal anders!

Reina: Het wezenlijke van kantelen is, is dat je je niet langer laat leven of laat leiden vanuit de verwachtingen van anderen, maar dat je de beweging maakt, dat je onderzoekt waar je zélf nou blij van wordt en waar jouw kwaliteiten zitten en jouw energie zeg maar, en dat je van dááruit keuzes maakt. Dus niet vanuit de verwachtingen van anderen, maar vanuit je eigen binnenkant geïnspireerd. Maar dat vraagt dus dat je zelfonderzoek doet.

Paula: Moet je eerst weten wat je zelf wil, sowieso.

Reina: Exact.

Paula: Sowieso. Er zijn heel veel mensen die niet eens zelf weten dus dat is dan ook al heel belangrijk. Ja. Ja.

Reina: En daar kun je mee bezig zijn tot aan je dood overigens. Haha!

Paula: Daar ben hij het levende bewijs van. Haha!

Reina: Daar ben ik het levende bewijs van! Haha! Haha! Weet je hoeveel grapjes er in de uitvaartbranche zijn die allemaal ‘de dood’ erin hebben en zo. Ja. Je moet er ook... je moet ook wel een beetje ermee... Ja...

Paula: De humor moet je blijven zien, wil je dan ook de dag door kunnen komen hè? Dus sowieso heel belangrijk!

Reina: Ja. Haha!

Paula: Even kijken hoor, ...ehm... ja, want wat mij ook opviel in jouw boek 'Spring!' had je... ergens helemaal op het eind, staat dan dat -ook een soort missie van jou- ik wil dat er meer eigenliefde en gelijkwaardigheid is op de wereld, omdat ik heb geleefd.

Reina: Exact.

Paula: En toen had iemand gezegd (verleden tijd hè), ik heb geleefd en toen zei iemand tegen jou: nou dan ben je klaar.

Reina: Ja.

Paula: En toen reageerde jij nee, nu heb ik wat te doen.

Reina: Klopt.

Paula: Als je het nu nog een keer leest, ik wil dat er meer eigenliefde en gelijkwaardigheid is op de wereld, omdat ik heb geleefd, dan lig dat nu heel dichtbij dat het verleden tijd is.

Reina: Ja. Nou weet je en dat was precies waar... wil ik even het sprongetje maken naar het boek van Dirk De Wachter, 'Vertroostingen', een heel mooi boek. Dirk De Wachter zit overigens in dezelfde diagnose als ik, die is ook zeg maar, of althans die heeft darmkanker dan, ook fase 4. Hij heeft dit boek begin dit jaar uitgebracht en Dirk De Wachter zegt: je kunt ook troost halen uit de gedachte dat je vorm hebt kunnen geven aan je roeping. En dat noemt hij dan zo mooi en dan haalt ie ,god hoe heet ie nou, onze Nederlandse boekenman die het... oh nou schiet het me zo gauw niet te binnen. Dat is ook verfilmd en daarin zegt diegene dan: het is gezien. Het is gezien ...ehm... dat zeg maar ...ehm... je invulling hebt kunnen geven aan de roeping in het leven en dat dat door de mensen om je heen, dat het is ervaren zeg maar, door de wereld eigenlijk. En dat is precies waar dit over gaat. Dus in het schrijfproces van mijn eigen boek, ben ik gaan zien wat mijn roeping is. En weet je: als je pijn kunt transformeren in kracht, want daar gaat het eigenlijk over. Je eigen pijn transformeren in kracht, dat is ook waar schrijfproces over ging, ...ehm... en je dus invulling kunt geven aan je roeping. En je roeping is eigenlijk: wat is je hoger doel? Dus loopbaancoaching is de vorm geworden voor mij, om bij de dragen aan meer eigenliefde en gelijkwaardigheid in de wereld. Want juist door die coaching til ik mensen een beetje op. En gaan mensen zich weer bekrachtigd voelen om juist dat kleine stapje te zetten wat ze zo onwijs spannend vinden en om die reden bijna niet durven nemen. En ze net dat zetje geven om het wél te nemen. Nou dat. Ja.

Paula: Ja. En dat heb je voor heel veel mensen gedaan dus en dat is ook gezien, wat je zelf al zegt hè? Het is gezien.

Reina: Klopt ja.

Paula: Dus dan is het leven klaar.

Reina: Ja eigenlijk wel ja!

Paula: Je missie is volbracht.

Reina: Dat klopt ja, mijn leven is ook rond en zo voelt dat ook en daar heeft Dirk De Wachter me wel toe kunnen inspireren, om een soort eindevaluatie van mijn eigen leven op te maken. Want dat inzicht gaf hij mij weer in zijn boek. Oh, daar kan ik ook troost uit halen, ik heb inderdaad vorm kunnen geven aan mijn roeping in het leven en het is gezien!

Paula: Heel mooi.

Reina: Dus het is rond. Dat wil nog niet zeggen dat ik weg wil, want ik dacht ja het is ook wel een beetje zuur, ik heb er zo hard voor gewerkt om hier te komen, waar ik nu zelf ben als mens zijnde en ik had nog zó lang meer hè... waarde willen toevoegen op deze manier aan de wereld, maar dat lijkt me nou niet gegeven.

Paula: Nee en dat heb je niet in de hand.

Reina: Dat heb je niet in de hand nee.

Paula: Dan is het wel mooi dat je voelt dat het leven rond is, want we hebben dat niet in de hand wanneer we wel of niet doodgaan en jij hebt het nu eigenlijk wel een beetje in de hand omdat je weet: er is nog tijd tussen nu en morgen. Er is nog tijd dat je, ja een soort laatste invulling kunt doen. Je kunt het op jouw manier vormgeven. Hoe mooi is het dat dat kan?

Reina: Ja. Dat is mooi. Dat is mooi. En dat is... ik voel het nu iedere dag, het is heel van een hele diepgang en intensiteit nu. En alles wat ik doe, is wezenlijk, nu. Ook de koffietjes die ik hier doe met mensen hè! Alles is wezenlijk en dat komt, omdat die dood om me heen cirkelt, heeft ieder gesprek bijna wel iets van een existentiële inhoud. En dat was ook precies waar ik zo graag was hè? Weet je nog? Haha!

Paula: Daar zijn we mee begonnen.

Reina: En nu ben ik er bijna automatisch. Nou ja.

Paula: Heel bijzonder.

Reina: Ja.

Paula: We hebben een hele tijd al gesproken, het is echt...

Reina: Ja.

Paula: Met een hele bijzondere inhoud, 'De sprong naar het einde'. Dat gaat ook in sprongetjes daar zijn we achter gekomen. Het is wel ook...

Reina: Gerard Reve was het trouwens, nou schiet die te binnen. Goed.

Paula: Ja. Haha!

Reina: We gaan weer terug naar jou. Haha! Ja.

Paula: Dit is jouw podcast. Haha!

Reina: Ja maar je was al in een soort afrondende zin. Ja.

Paula: Ja, nou in ieder geval, op dit moment ronden we het af. Het zou kunnen zijn dat jij op een gegeven moment zegt: ik wil nog wel een keer daar iets over delen en ik kan dat en dat nog vertellen. ...ehm... zo lang dat nog mogelijk is...

Reina: Be my guest...

Paula: Ja.

Reina: Haha! Ik ben er nog!

Paula: Ja! Dank je wel voor dit hele mooie gesprek! Over...

Reina: Graag gedaan.

Paula:.... over de dood gesproken dus... Waar jij dus toch ...ehm... op jouw manier naar kijkt en ook omdat het zo dichtbij is ook heel intens ervaart, die periode naar dat einde toe. En die intensiteit, als je dat beleeft en daar volledig bij bent en aanwezig in bent, dat dat ook een heel mooi proces kan zijn en dat is waar jij nu voor jezelf op dit moment zeker zo voelt.

Reina: Ja, absoluut! Ja.

Paula: Nou dank je wel Reina Janssen...

Reina: Jij ook.

Paula:... dank voor dit mooie gesprek. En dan ...ehm... wie weet heeft het nog een gevolg en.. haha!

Reina: Ja. You never know... Ik ben heel erg benieuwd als mensen reacties geven of dat een aanknopingspunt kan zijn.

Paula: Ja, heel goed. Dank je wel dat je dit zo hebt willen delen en kunnen delen.

Reina: Ja.

Paula: En jouw stem blijft bewaard.

Reina: Ja mooi.

Paula: Dank je wel Reina en dank je wel voor het luisteren naar deze aflevering 12: 'De sprong naar het einde', van de podcast 'Evenwicht, je leven'.

Dank voor het luisteren!