Interview over het boek Evenwicht in uitvoering.

Vlak na de uitgave van het boek Evenwicht in uitvoering, in september 2020, was ik te gast in het radioprogramma 

Goud voor Oud, bij de Lokale Omroep Zeewolde. Dit was een uitzending van een uur. Dit heb ik laten bewerken tot een podcast van iets meer dan een half uur. 

Het is het verhaal over hoe het boek is ontstaan, wat mijn missie is en waarom ik het zintuig evenwicht op de kaart wil zetten. 

Ben je nieuwsgierig naar het boek? Het is te bestellen via de website Evenwicht in uitvoering.

https://evenwichtinuitvoering.nl/

(eigen foto van de banner)

Volledig transcript:

Evenwicht, je leven' podcast, ervaringen en informatie over ons zintuig 'evenwicht', waar zit het, hoe werkt het en wat gebeurt als het niet goed meer werkt?

Paula Hijne is auteur van het boek 'Evenwicht, in uitvoering'. Zij neemt je mee in de wondere wereld van ons evenwicht. Dit is Goud voor Oud een programma voor, door en met ouderen. Presentatie Henk van Bentum.

Henk: Welkom luisteraars op deze laatste dag van september, laatste maandag van september en we hebben uitzending 88 van Goud Voor Oud. Fijn dat u weer afgestemd heeft en u er weer bent en weer luistert en vandaag hebben we iets heel bijzonders. We hebben een collega medewerkster, omroepster, schrijfster, ze doet veel dingen. Carla ...ehm... Paula Hijne. Paula welkom. We gaan het hebben over een boek dat jij geschreven hebt. Daar gaan we deze uitzending aandacht aan besteden. Maar ter voorbereiding ben ik gaan lezen in kranten en ik kwam jouw naam tegen. Ik ga wat voorlezen, niet gaan blozen, dat ziet toch niemand.

Van de kno-arts evenwichtsdeskundige dokter Raymond van de Berg, verbonden aan het Maastrichts UMC. Hij zegt over jouw boek: deze diepgaande studie is een super compleet, helder en begrijpelijk overzicht van alles wat met evenwicht te maken heeft.

Vele soms piepkleine zintuigen beoefenen invloed uit op jouw vermogen om rechtop te staan en bewegen. Paula Hijne weet dit ingewikkelde verhaal, waar je haast duizelig van zou worden, duidelijk en overzichtelijk uit te leggen. Zo ontdek je dankzij de boeiende mix van tekst en beeld in het boek, haast spelenderwijs, hoe ingenieus het evenwichtssysteem in elkaar zit en hoe problematisch het kan zijn als het even niet meer goed werkt. Nou dat is wel een heel mooi begin voor een uitzending en voor een boek.

Paula:Nou zeker, jaaa, ha over dit bijzondere zintuig.

Henk:Eerste vraag is natuurlijk, hoe ben je ertoe gekomen om dit boek te gaan schrijven? Want je hebt al eerder een boek geschreven, maar dit het 2e boek van jou 'Evenwicht, in uitvoering', onlangs gepubliceerd, hoe ben je erbij gekomen?

Paula: Sowieso is het mijn eigen ervaring dat met het evenwicht spelen, dat vond ik vroeger altijd geweldig. Dus allerlei dingen met het evenwicht, rolschaatsen vroeger als kind al, koppeltjeduikelen, al die dingen, ik vond het héérlijk. In de achtbaan over de kop, geweldig vond ik dat! In een zweefmolen, dat gevoel in die zweefmolen, aah dat vond ik allemaal hele fijne sensaties. En in 2006 is dat even helemaal omgekeerd, want toen kreeg ik aanvallen van draaiduizeligheid. En met dat ik meer aanvallen kreeg, bleef er op een gegeven moment een soort instabiliteit over en na nóg meer van die aanvallen van draaiduizeligheid, hield ik echt evenwichtsbeperkingen. Dus bepaalde dingen kon ik écht niet meer.

Henk: Hoe uitte zich dat dan? Viel je dan gewoon om, of zo, of hoe moet ik me dat voorstellen?

Paula: Nou, een aanval van draaiduizeligheid is echt dat je, dan weet ik niet meer wat boven of onder is. Dus dan voel ik gewoon niet meer waar de aarde is. Dus ik weet het wel, maar ik vóel het niet meer. En ik kan niet meer lopen. Op het moment dat ik dan overeind wil komen, val ik eigenlijk vanzelf alweer om, want ik kan mezelf dan niet omhoog krijgen omdat... je bent het gevoel van die controle over je spieren en zo je bent het gewoon kwijt. En dan ...ehm... zo'n aanval van draaiduizeligheid kan bij Ménière, kan het tussen de 20 minuten duren en 12 uur. En bij mij was het zo dat ik de heftige aanvallen had van 12 uur. En elke keer, dus dan lig je op bed, want dat was het enige wat dan wel kon en op het moment dat ik dan naar de wc moest, dan hebben ze me... hielpen ze me met zijn 2-en bijna, om dus naar de wc te komen en dan daar vast houden, zodat ik niet van de wc zou vallen en dan weer terug naar bed. Nou, een hele weg altijd. En na 12 uur dan heb je voor je gevoel 'oh ik kan nu weer wel een beetje overeind komen' en heel langzaamaan gaat dat dan weer wat beter. Maar bij die eerste aanvallen, die heel frequent kwamen, was tussendoor steeds die instabiliteit en dan is het lopen met steun. Dus dan moet je je echt overal aan vast houden en nou... Dat dus! Haha! Maar toen hield ik op een gegeven moment die evenwichtsbeperkingen en mijn werk kon ik niet meer doen, alles viel weg. Sociale leven, alle vrijwilligerswerk, ik kon even een heleboel maanden niets. Dus letterlijk en figuurlijk was ik écht mijn evenwicht helemaal kwijt. En toen ik weer langzaamaan stapje voor stapje opkrabbelde, ben ik uiteindelijk zelf aan nieuw werk gekomen. Ik ben gaan coachen en in dat hele coach-project kwam ik erachter dat het omgaan met de ziekte van Ménière, dat is een heel proces. En dat ben ik toen gaan opschrijven en daar is het eerste boek ontstaan.

Henk: Voor de duidelijkheid die coaching, dat is coaching op... Waar je coach je mensen in?

Paula: In het begin was het echt mensen die allemaal ziek waren en weer terug moesten naar werk. En op een gegeven moment heb ik de doelgroep gekozen: mensen met Ménière, mensen met gehoorverlies, met oorsuizen, die combinatie. Dus die ben ik heel specifiek gaan coachen.

((muziek ♬))

Henk: En vandaag speciaal aandacht voor een nieuw boek. Boek 'Evenwicht, in uitvoering' geschreven door Paula Hijne. Paula, je hebt net al het een en ander verteld hoe je tot dingen bent gekomen. Maar hoe ben je tot dit boek gekomen?

Paula: Dat is dus vanuit het boek 'Ménière in balans'. Mijn eerste boek wat ik geschreven heb, daar gaat een deel ook over het evenwicht, want de ziekte van Ménière heeft dus echt die evenwichtscomponent in zich. En in dat hoofdstuk dat ik daarmee aan het schrijven was, had ik echt zo van: hier zit nog veel meer achter, dit is veel uitgebreider dan wat ik nu hierin kan schrijven. En toen ben ik meteen op zoek gegaan naar de informatie erover en dan blijkt dat er helemaal geen Nederlands boek verder bestaat over het evenwicht. En ik ben toch op zoek gegaan naar wat er misgaat met mijn evenwicht, van hoe zit dat dan en waarom? Maar dan moet je eerst weten hoe het werkt, zoals het hoort te werken en aangezien ik die informatie niet kon vinden, had ik écht zoiets van: ja, als het nu nog niet bestaat ben ik degene die nu dit boek gaat schrijven en zodoende ben ik het écht gaan schrijven. En dan ben ik dus... 2016 is het andere boek uitgekomen, in het najaar 2016 ben ik met dit boek begonnen.

Henk: Maar met het boek beginnen; je gaat niet aan tafel zitten of achter een machine en begint te typen, je moet eerst onderzoek doen.

Paula: Ja, ik heb ook door de uitgever toen van het vorige boek, die heeft daar vragen ook over gesteld, en die had echt zo van: ja maar als er nu helemaal geen boek over is, is er dan wel belangstelling voor? Toen had ik echt zo van: ja is er belangstelling voor? Dat weet ik dus eigenlijk ook niet, alleen als je niet weet dat je een evenwicht hebt, ga je ook niet op zoek naar informatie over het evenwicht. En het blijkt dan... toen ben ik dus onderzoek gaan doen, dat heel veel mensen ook niets weten over het evenwicht. Dat evenwicht een zintuig is, wist jij dat?

Henk: Ja.

Paula: Heel veel mensen weten dat gewoon niet en als je dat dus al aangeeft 'evenwicht is een zintuig', oh ja? Dan weet je al dat die kennis er dus niet is en dat is bij heel veel mensen zo en dan als ze het wel weten, waar zit het dan precies? Hebben ze echt: aah geen idee ...ehm... hier, noemen ze het ergens boven hun hoofd of ...ehm... ergens bij hun hart in de buurt. Ze weten het écht niet. En die informatie dacht ik van: dat is toch belangrijk om dat te gaan delen met de wereld en niet alleen maar bij volwassenen, maar juist eigenlijk al bij de kinderen. Ik wil dat kinderen het al gaan leren. Op de middelbare school blijkt dat ze ook, op de middelbare school, ik heb het niet geleerd, heb ik gezien in mijn havo-boek dus en nog steeds niet, nog steeds wordt het niet geleerd over het evenwichtsorgaan.

Henk: Dan hebben ze het weggehaald, ik ben iets ouder misschien, we hebben het vroeger met biologielessen wel gehad over dat je een aambeeld en al die dingen in je oor had zitten en een evenwichtsorgaan met haartjes en dat die allemaal regelde van hoe jij je voelde. Dat was toch wel meer als 40 jaar geleden. ((door elkaar))

Paula: Ja, maar dat was zo summier, want ik heb een paar van die hele oude biologieboeken. Het is zó summier dat hoe het hele systeem zit. We hebben niet alleen die evenwichtsorganen, we hebben écht een evenwichtssysteem, daar wordt helemaal nergens over gerept. Het blijkt ook dat heel veel mensen, die dus evenwichtsstoornissen krijgen, dat het heel lang duurt voordat ze weten dat er iets met het evenwicht is. Mensen herkennen het niet.

Henk: Nee.

Paula: Mensen herkennen het niet en dan komen ze bij de arts met hun klachten en dan de arts weet het ook niet hè. Heel veel artsen hebben ook heel weinig kennis over het evenwicht, en zodoende dat het dus mis loopt en dan duurt het járen voordat iemand de juiste diagnose krijgt. Dus dat is, ja, ik had zo van: dat wil ik gaan opschrijven. Ik wil het zo gaan schrijven dat heel veel mensen het begrijpen, want wetenschappelijke Engelse teksten die zijn er dan dus wel te vinden, maar het is zó moeilijk, het is zó'n ingewikkeld systeem, dat geef je niet zomaar aan de gewone Nederlander om dat even te lezen. Dat lukt niet.

Henk: Maar waar ben je dan mee begonnen? Ben je zelf die medische terminologie eigen gaan maken neem ik aan? Medische stukken gaan lezen, heb je ook mensen gesproken? KNO-artsen of wat dan ook, heb je daar ook onderzoek naar gedaan?

Paula: Ja, ik heb sowieso natuurlijk die Engelse teksten, waar ik aan kon komen via een universiteit, dat je al die medische biologie, evenwichtsstukken ook kreeg. En ...ehm... de kno-arts, je hebt hem net al aangehaald, die dus, Raymond van de Berg, die het stukje heeft geschreven, het voorwoord in het boek heeft geschreven, die heeft alles medisch meegelezen, maar daar heb ik natuurlijk ook heel veel informatie van gekregen. Dit is dé evenwichtsexpert van Nederland, met name met zijn collega Josine Widdershoven, dat zijn dé evenwichtsexperts. Die zitten in Maastricht en daar is een hele evenwichtsafdeling en daar doen ze dus heel veel wetenschappelijk onderzoek op evenwicht.

Henk: En hebben zij je ook een beetje aan de hand meegenomen van met het schrijven, gaat het die of die kant op of heb je dat zelf uit moeten vinden?

Paula: De hele vorm van het boek heb ik helemaal zelf uitgevonden. En daarom ook dat het zo lang heeft geduurd, het heeft wel jaren geduurd vooral juist ...ehm... de vorm van hoe ga ik dit nu neerzetten? Wat in welke volgorde? En dat is een heel proces geweest. Op het moment dat het er stond, die teksten, ben ik het terug gaan geven aan die kno-arts van lees mee! En heb ik af en toe, heb ik het teruggekregen van uhuh, dat klopt niet hè. Dat zit zo en zo, ga daar en daar zoeken en onder die en die termen. En dan kwam ik weer een stukje verder. Dus ze hebben me wel echt op weg geholpen, om de juiste informatie te kunnen delen. Ja want het is echt ingewikkeld.

Henk: Ja, ik ben leek, ik weet helemaal nergens van, ik ga zo'n boek lezen dan neem je me aan de hand van dit boek heel mooi mee door het lichaam van het mens, met hele mooie voorbeelden en waar tover je die vandaan?

Paula: Ja, dat is echt vanuit de ervaring van mij en natuurlijk ook van een heleboel andere mensen die ik geïnterviewd heb. Ik heb heel veel mensen geïnterviewd waarbij ik kleine ervaringsverhalen in het boek ook gedeeld heb. Het eerste deel gaat ook echt over dat evenwichtssysteem en dat zijn nagenoeg ervaringen die iedereen kent. Het zijn allemaal ...ehm... verhalen van herkenbaarheid, van ja, dat heb ik ook, of dat heb ik ook wel eens gehad. En in het theede deel, wanneer het stagneert, en ook daar zijn een aantal bekende ervaringen in, maar ook een paar ervaringen waar je helemaal geen idee van hebt dat het bestaat. En dat zijn dus ook de ervaringen, als het ook echt uitvalt, want dan merk je weer andere dingen, dan voel je weer andere dingen en daar zijn niet zo heel veel mensen van die dat kunnen beschrijven.

((muziek ♬))

Henk: Ik blijf je boek geweldig vinden, 'Evenwicht, in uitvoering'. Hoe kom je erop?

Paula: Haha!

Henk: Ik heb het boek stiekem zitten lezen. Niet helemaal gelezen, maar eens door zitten lezen, maar wat opvalt is de keurige taal, dat wil zeggen de eenvoudige taal, duidelijke taal waarin je het schrijft.

Paula: Nou, dank je wel.

Henk: Niet medisch, ja het is wel medisch onderlegd natuurlijk, maar het is voor iedereen te lezen.

Paula: Ja, dat was ook echt mijn bedoeling, want dat maakt dat medische boeken niet gauw gelezen worden, omdat dat gewoon te moeilijk is, dan moet je eigenlijk heel hooggeschoold zijn en ik wil dat het evenwicht bereikbaar wordt voor iedereen! Juist ook voor jongere mensen, eigenlijk ja, iedereen in Nederland moet het kunnen lezen.

Henk: Wat mij ook opvalt is dat het heel mooi geïllustreerd is, hoe heb je dat voor elkaar gekregen?

Paula: Dat is ook, ja een heel proces. Helemaal omdat ik het boek zelf ben gaan uitgeven, wel onder leiding van S2uitgevers, die in de gaten houdt dat je overal aan denkt, maar ik heb zelf alle keuzes kunnen maken voor afbeeldingen en ik heb voor de medische afbeeldingen een vormgever gevraagd, die dus die medische plaatjes heeft gemaakt en dan écht zo de tekeningen, zoals ik het wilde hebben. Want je hebt wel genoeg afbeeldingen op internet, die te vinden zijn, maar dan zit dat erbij wat ik er niet bij wil en dat staat zo en dan wil ik het zo. Dus nu heb ik het zo kunnen laten maken, precies zoals ik nodig vond, wat in het boek opbouwend is, maar ja wat dus ...ehm... ook helemaal klopt. Want dat was natuurlijk ook heel belangrijk, dat het klopt met het... dat het er goed uit ziet. Dat hebben die kno-artsen ook goed bekeken. Dus de medische afbeeldingen door een vormgever, de andere afbeeldingen: een deel zijn foto's door een fotograaf gemaakt, een deel zijn een paar tekeningen die ik zelf heb gemaakt en sowieso Erik Wallenburg heeft er tekeningen in gemaakt, maar dat is het humoristische stukje wat erin zit, en een heleboel stockfoto's die je dus op internet kunt vinden en die je mag gebruiken. En een paar afbeeldingen waar ik heel erg voor auteursrecht opgelet heb: van waar komt het vandaan? Die mensen dus aangeschreven: mag ik dat gebruiken, ik wil het zo en zo gebruiken en eerst gewacht op akkoord voordat ik ze geplaatst heb. Dus ik ben heel erg bezig geweest dat het auteursrechtelijk helemaal klopt. En mijn eigen medische afbeeldingen, die kan ik dus helemaal zelf gebruiken, vrij en in het groot en bij presentaties, dat was mijn bedoeling ook.

Henk: Ja. Het is een heel mooi boek geworden. Het ziet er heel mooi uit. Het heeft een harde kaft, wat opvalt -toen de muziek er was hebben we het er even over gehad- als je het boek neerlegt, je kunt het neerleggen en dan kun je het gewoon lezen hè? Je hoeft het niet beet te houden.

Paula: Ja, daarom is het een hardcover boek met name voor mensen die dus zelf evenwichtsproblemen hebben, hebben ook gauw schouder- en nekklachten. De nek is een hele belangrijke schakel voor het evenwicht en als dat dus niet goed werkt, is een boek vasthouden best zwaar. Helemaal als je het wilt omkeren, omslaan, en om dat te voorkomen heb ik gekozen juist voor een hardcover. Dan kun je het boek open leggen, het blijft gewoon liggen en kun je het rustig lezen. Er zit ook écht… Haha!

Henk: Er is goed over nagedacht.

Paula: Goed over nagedacht, ja!

Henk: Dat blijkt wel ja. En wat ook opvalt, dat valt mij onmiddellijk op, dat je een mooi groot lettertype gebruikt hebt om goed te kunnen lezen en het leest ook echt prettig, echt wel.

Paula: Dank je ja. Dat was ook de bedoeling.

Henk: Het geeft rust in de ogen, het leest heel rustig en ja... Maar als je nou zo'n hele tekst geschreven hebt, want je herschrijft dingen, maar je schrijft ook dingen, neem ik aan, vanuit jezelf. Zoals je het zelf beleeft, want het is een kunst om dat goed te krijgen. Of gaat je dat voor je gevoel wel lekker af?

Paula: Dat vind ik zelf heel fijn om te doen. Dat heb ik gemerkt in het boek 'Ménière in balans', dat mensen dat heel fijn vinden, hoe ik dat beschreven heb. Het grootste compliment vind ik dan als mensen het lezen, dat ze dan zeggen: ik hoor het je zeggen. Nou is spreektaal en schrijftaal toch wel anders, maar ze herkennen mijn taalgebruik in wat ik schrijf. En dat zal met dit boek ook net zo zijn, en het leuke is dat ik van de week ook echt iemand kreeg die dat zei, van: 'ik hoor het je zeggen'. Dan denk ik: yes alweer! Haha! Ben ik heel blij mee.

Henk: Je hebt al... er liggen al heel veel boeken in de winkel overal, gaat het wel hard met de verkoop? Is er een verkoopmeter? Zien we je binnenkort op televisie?

Paula: Nou, ze hebben wel al mijn gegevens doorgegeven en zo aan bij Jinek en weet ik veel wat, Haha! Dat is best heel hoog gegrepen hoor, daar ga ik zelf niet vanuit. Het zou wel geweldig zijn als ik in zo'n medium kan komen of bij Max of weet ik veel wat. Om aan te geven dat het zintuig 'evenwicht', -want het gaat mij niet om de verkoop van het boek dat het per se verkocht móet worden- het is een middel om het evenwicht op de kaart te gaan zetten. Dat zintuig 'evenwicht' dat wil ik zo bekend maken, dat iedereen op een gegeven moment begrijpt dat we het hebben. Dat ze een beetje weten hoe het werkt en waar het zit, zodat op het moment dat je dus er problemen mee krijgt dat ze het herkennen.

Henk: Ja. Wij beginnen het al een beetje te snappen, want je zit bij de Lokale Omroep ...ehm... je hebt ook al in diverse kranten... heb ik stukken zien staan, op internet zie ik ook van alles rondvliegen en draaien.

Paula: Helemaal goed.

Henk: Dus die aanwas voor het boek is er wel, ik neem aan dat je dat wel goed doet.

Paula: Ja, dat is ook actief mee bezig zijn hè en de juiste mensen en dan is het heel fijn dat je ook een netwerk al hebt. Dat er mensen mee gaan denken en mee gaan helpen om het verder te verspreiden. En dat vind ik heel fijn en dat is natuurlijk, ...ehm... ook mijn eigen collega hoorcoaches, die mijn ambassadeurs ook zijn, om het dus ook verder neer te zetten. En ik wilde ook echt gaan spreken. Ik wil écht ...ehm... bij kno-artsen, bij opticiens, bij audiciens, dat ik daar ook een stukje tijd mag gebruiken om dus een presentatie te geven over het evenwicht, zodat ze meer bewuster gaan worden, dat we dat hebben en hoe belangrijk het is dat we het hebben.

Henk: Ik hoop dat er nog heel veel presentaties achterweg komen, met name ook weer door wat we vandaag allemaal hier hebben lopen roepen en wat jij met name vertelt want het gaat over jouw boek.

((muziek ♬))

Henk: Eerst nog een vraag over het boek. Je hebt iets verteld over evenwicht, het horen, het ontdekken dat je een stoornis hebt, dat valt niet altijd mee voor iedereen. Ook huisartsen onderkennen het niet altijd zei je al, maar wat voor klachten ben jij vaak tegengekomen waar mensen eerst mee beginnen dan?

Paula: Dat is wisselend, dat kan echt zijn dat ze dus aanvallen van draaiduizeligheid krijgen of wel duizelig zijn maar niet echt aanvallen. Dat ze dus duizelig zijn en dat ze dat voor een veel langere periode hebben. Er zijn heel veel mensen die duizeligheid, als ze het al kunnen omschrijven hè, want er zijn mensen die een aanval van draaiduizeligheid ooit voor de eerste keer hebben gehad en niet eens weten dat het draaiduizeligheid was, omdat ze het niet kunnen benoemen. Dan geven ze er andere woorden aan, maar dat ze ook duizeligheid niet associëren met het evenwicht. Dat het gewoon twee hele verschillende componenten zijn. Nou is dat niet zo heel raar, want het is ook pas heel laat ontdekt, dat daar een connectie tussen zit bij de wetenschappers. Maar dat al, dus dat duurt al heel lang. En er zijn ook mensen die instabiel lopen. Dus het lopen gaat niet lekker, die hebben het gevoel dat ze een beetje waggelen, hebben wat steun nodig en daar kan ook iets met het evenwicht zijn. Nou wil het niet zeggen dat het altijd de evenwichtsorganen zijn, want het kan ook iets in de hersenen zijn. In de kleine hersenen en de motoriek, dat daar iets fout gaat. Maar daarom noem ik het ook het evenwichtssysteem. Het is veel groter dan alleen de evenwichtsorganen. En daar ergens in die lijn kan het dus mis gaan.

Henk: Ja, is Ménière, mijn medische kennis is natuurlijk ook niet super, maar is dat niet een beetje grote aanduiding dat er toch veel wordt onder weggeschoven, het is dit niet, dat is dat niet, u heeft Ménière of kunnen ze het echt onderzoeken?

Paula: Ja, er zijn heel veel mensen die in het verleden dus de diagnose Ménière hebben gekregen, waarbij dat achteraf geen Ménière was, maar wel een andere evenwichtsaandoening en nu kunnen ze veel beter dus die verschillende evenwichtsaandoeningen een naam geven en dat ze ook weten waar het zit en zo. En dan blijkt het toch geen Ménière te zijn en dat is heel fijn dat het nu kan, dat er veel meer onderscheid wordt gemaakt, ja.

Henk: Ja, want het één hangt met het ander samen natuurlijk, want je evenwichtsorganen geven natuurlijk aan de hersenen door wat er aan de hand is.

Paula: Ja, die evenwichtsorganen registreren alle bewegingen die je doet, zelfs als je slaapt. Want als we slapen dan zijn onze andere zintuigen nagenoeg uit, je ruikt dan niet, je hoeft niet te proeven, je hebt je ogen dicht en je gehoor heb je niet nodig op dat moment. En pas bij luide geluiden of fel licht of een hele sterke geur reageer je. Maar als we slapen, zijn die evenwichtsorganen altijd aan het werk. Net als dat je, je hart klopt en je ademhaling, zijn ook dus je evenwichtsorganen heel hard, gewoon nog aan het werk.

Henk: Die blijven altijd bezig.

Paula: Ja. Die zijn altijd aan.

Henk: Ook zonder dat je het zelf in de gaten hebt eigenlijk.

Paula: Ja, want door de ademhaling beweeg je iets en evenwichtsorganen zijn ontzettend gevoelig. Het is het gevoeligste orgaan, gevoeligste zintuig wat we hebben, wat bij het minste geringste, al knipper je met je ogen en je bent helemaal stil, zelfs dát registreren je evenwichtsorganen. Dat is écht ongelofelijk.

Henk: Voor deze uitzending hebben we elkaar gesproken en toen heb ik je gevraagd: kun je mij een nummer opgeven wat je heel mooi vindt, maar ja wat staat er in jouw boek? Een nummer van Bløf. Dat gaan we nu voor jou draaien. ((Ik denk dat ik ga lopen, door Bløf))

Henk: 'Ik denk dat ik ga lopen' gezongen door Bløf, aansluitend op het onderwerp van vandaag het boek van Paula Hijne.

((muziek ♬))

Henk: En nu, je hoort het al, de presentatie en techniek hangt af van de mensen die het allemaal doen. Han en Frits zoeken altijd de muziek uit voor dit programma. We hebben in dit programma een nummer gedraaid uit het boek van Paula, het boek van evenwicht en we hebben het nog steeds over het evenwichtsboek. We zaten even te bladeren in dit hele mooie boek, want het ziet er prachtig uit. We lieten net iets zien, op de kruising van de Sfinx bij de Coloriet daar op de hoek, daar is wat mee aan de hand als jij er overheen moet hè?

Paula: Ja, ja dat zijn de stenen, die zijn daar zo ongelofelijk mooi neergezet, beetje Escher- effect, dat vind ik heel mooi om te zien. Ik kan er alleen niet overheen fietsen, want op het moment dat ik daar overheen fiets, dan doet dat iets met mijn ogen en mijn evenwichtsorganen die zijn te traag, die reageren gewoon niet goed en dan, als ik dus ga kijken naar de grond, dus ik fiets over die stenen en ik zie die stenen, dan val ik eigenlijk zo maar om. Dan kan ik mijn evenwicht dus niet meer houden.

Henk: Dus je evenwicht, dat blijkt ook, wordt aangestuurd door je ogen?

Paula: Ja! ...ehm... niet, andersom, je evenwichtsorganen sturen je ogen aan.

Henk: Ja.

Paula: Ja, dat is ook echt één functie van het evenwichtssysteem, van het evenwicht. Dat is beeldstabilisatie, dat zorgt ervoor dat de horizon recht blijft, op het moment dat jij beweegt dat dan... dat je elke keer wel een rechte horizon houdt. En dat is ideaal, dat dat evenwicht dat kan, maar het evenwicht sturen dus de oogspieren aan, om dat dus goed voor mekaar te krijgen.

Henk: Maar als ik op de kermis ben en ik zit in de zweef en ik doe mijn ogen dicht en ik slinger in dat bakje alle kanten op, dan voel ik toch écht goed dat ik naar links en rechts en naar boven en naar beneden ga.

Paula: Dat is... jij voelt dat heel goed en bij mij werkt dat minder goed, dus ik voel niet meer of ik omhoogga of naar beneden ga of opzij ga. En ik voel wel dat er een beweging is en dat is ook getest bij zo'n... in het onderzoekscentrum in Maastricht, daar ben ik echt in zo'n stoel gegaan. En ik voel beweging en dan moet je zeggen welke kant op, en dan heb ik écht zo van: geen idee! Ja, wat denk je? En dan komt er ineens een paar... een halve minuut erachter aan: oh, ik ben naar rechts gegaan, want ik voel het aan mijn haren, die zijn die kant op gegaan, of ik voel het omdat mijn schouder dieper in de stoel kwam, of ik ging voorover, dus ik voelde dat ik iets van mijn stoel af kwam en zodoende wist ik welke kant ik op was gegaan, maar mijn gevoel verder, vanuit mijn evenwichtsorganen kon ik het niet registreren.

Henk: Dus dat is heel erg gekoppeld aan je ogen?

Paula: Nee, want ik zat toen in het donker hoor. Ik zat toen helemaal in het donker, dus dan heb je helemaal geen referenties verder, ook je oren, alles is dicht en... dus... nee... ehm...

Henk: Ik maak nu even een hele mooie sprong naar rechts. Iemand die blind is, heeft die dan ook minder contact, minder controle over zijn evenwichtsorganen? Als de ogen er zo'n belangrijke rol bij spelen.

Paula: Ja, in principe kun je dus met je huid, de tast, de spieren en dus de evenwichtsorganen kun je heel goed bewegen. En je zou dus dat zonder ogen en oren kunnen. Alleen ...ehm... ik noem het ook altijd: je ogen en oren zijn een ontzettend goed hulpmiddel om het écht heel strak en goed georganiseerd te hebben in het evenwichtssysteem. Dus ze zijn zeker een belangrijk onderdeel. Maar mensen die blind zijn en wel gewoon in een hele vertrouwde omgeving zijn, kunnen met het evenwichtssysteem wat ze hebben, feilloos overal komen en alles doen. Alleen ja, we leven in een mobiele maatschappij ,dus niet alles blijft stil staan en dat maakt het moeilijk. Maar in een vertrouwde omgeving kunnen zij feilloos hun weg vinden en alles doen.

Henk: Paula, je bent zelf Zeewoldenaar...

Paula: Ja.

Henk: Blijkt ook uit het boek, want er staan heel veel foto's uit Zeewolde in. Ik zag ook nog een muur staan, de muur van... waar is die van?

Paula: Sea Level.

Henk: Sea Level.

Paula: Sea Leven, het kunstwerk jaja.

Henk: Het kunstwerk, doet dat ook nog iets met jou of niet, als je het ziet staan? Ik krijg er wel, als ik langs fiets, dan denk ik oh ja, het loopt zo. Ik moet altijd even nadenken.

Paula: Ja, maar helemaal, het verhaal wat er in staat in het boek gaat over iemand die er op loopt. Officieel mag het niet, maar kinderen doen het wel. Maar het is een verhaal van een kind dat erop loopt en in het begin is het heel laag en de grond is meteen naast de muur en hoe verder je weg komt, hoe meer muur je aan de zijkant krijgt, dus de hoogte tot de grond wordt steeds groter. En dan ineens wordt het eng. En hoe komt het dat het dan ineens eng is? Terwijl de muur dezelfde is en je loopt gewoon, het is een rechte lijn, het is een stevige ondergrond die muur, die staat stevig en tóch is het eng. En hoe zit dat? En dat heeft alles ook met het evenwichtssysteem te maken en dan ook heel duidelijk, je ogen zijn daar dus ook heel erg belangrijk voor. Want die registreren dat en dan blijkt het ineens héél spannend te zijn, daar bovenop die muur, die hoge muur. Haha!

Henk: Die hele hoge muur.

Paula: Ja.

Henk: Zeg Paula, ik vond het heerlijk dat je er was vandaag als gast. Je hebt je boek aardig kunnen uitleggen in ieder geval. Nu moeten we het allemaal gaan lezen natuurlijk, gewoon in de boekhandel allemaal gaan halen.

Paula: Dit was een tipje van de sluier.

Henk: Dit was een tip ja. Dit is ook een beetje om mensen te prikkelen natuurlijk, maar het is ook informatief en educatief. En denk je 'zal ik het wel lezen' voor heel veel mensen: nou neem de moeite en ga toch maar eens lezen.

Paula: Nou dank je wel ja. En dank je wel dat ik mocht komen.

Henk: Heel hartelijk bedankt dat je wilde komen en uitleg wilde geven over je boek. Wij gaan afsluiten deze week met Lia Di Napoli. Bedankt voor het luisteren en tot de volgende keer.

((muziek ♬))