De activiteit van het spinnnen, de beweging en het geluid van het spinnewiel zijn veel voorkomende motieven in de muziek van de negentiende eeuw. Je kunt de vraag stellen hoe succesvol die muziek is als ‘voorstelling’ of ‘uitbeelding’ van het spinnen, en waarom. Maar ook: wat de sociaal-culturele context was waarin deze muzikale interesse is ontstaan. Het spinnen als handwerk, en als vrouwenwerk.
00:00 Intro
00:37 Muziek van zolder
03:27 “Vlijtig, vroom en deugdzaam”: J.A.P. Schulz
10:05 Haydn: “Knurre, schnurre”
12:01 Schuberts Gretchen
17:45 Mendelssohn: spinlied of niet?
20:43 Wagner: “Summ und brumm”
24:37 Beweging en klankkleur
30:41 Van Gretchen tot Louise
Voor een meer uitgebreide behandeling en bronvermelding, zie L. Muns, Purring and Whirring: Music of the Spinning Wheel, https://hcommons.org/deposits/item/hc:52961/
Muziekfragmenten:
00:37 B. Godard, Au rouet op. 85 (piano*)
05:40 J.A.P. Schulz, Spinnerlied (piano*)
08:31 J.A.P. Schulz, Die Spinnerin (piano*)
10:41 J. Haydn, Knurre, schnurre, Rädchen, schnurre, uit Die Jahreszeiten (Norrington, Oelze, RIAS Kammerchor, Chamber Orchestra of Europe) Hänssler PH07076
12:12, 15:15 F. Schubert, arr. F. Liszt, Gretchen am Spinnrade (piano*)
13:33 F. Schubert, Gretchen am Spinnrade (Auger, Olbertz) Berlin Classics
17:57 F. Mendelssohn, Lied ohne Worte op. 67 nr. 4 (piano*)
20:08 F. Mendelssohn, Lied ohne Worte op. 67 nr. 4 (Rachmaninoff, 1920) Victor
21:54 R. Wagner, Summ und brumm, du gutes Rädchen, uit Der fliegende Holländer (Barenboim, Chor der Berliner Staatsoper, Staatskapelle Berlin) Teldec
22:57 R. Wagner, arr. F. Liszt, Spinnerlied aus Der fliegende Holländer (piano*)
26:28 Collage: F. Mendelssohn, Lied ohne Worte op. 67 nr. 4 – 27:10 A. Jungmann, Schnurre, Rädchen, schnurre! op. 294 – 27:39 R. Joseffy, Spinnlied – 28:02 H. Litolff, Zweites Spinnlied op. 104 – 28:32 F. Spindler, Le chant de la fileuse op. 164 – 28:40 H. Ketten, Marguérite au rouet op. 12 – 28:49 B. Godard, Au rouet op. 85 – 29:13 J. Raff, La fileuse op. 157 No. 2 (piano*)
32:31 G. Charpentier, Interlude uit Louise, Acte II (Prêtre, New Philharmonia Orchestra) Sony S3K 46429
34:28 M. Moessorgskij, Sjveja (De naaister) (piano*)
*Lodewijk Muns, piano
