De gehele nieuwsbrief over woordlezen:
Wat doe jij aan woordlezen in je klas?
Ik hoor het zo vaak van leerkrachten die mij om hulp vragen. 'Hoe krijg ik mijn collega's van het woordrij-lezen af?' Het is iets hardnekkigs dat wij in het onderwijs slecht los kunnen laten. Daarom wil ik je in deze mail uitleggen waarom je deze woordrijen echt los mag laten als je lesgeeft aan kinderen die hoger lezen dan AVI-M4 behaald.
Even terug naar de basis: Lezen! Kinderen moeten leren lezen. Dat begint bij plaatjes en daarna bij letters. Die letters vormen woorden, de woorden vormen zinnen en die zinnen vormen weer teksten. Dat is de basis van het hele leesonderwijs.
Als je dat weet, dan weet je ook dat het einddoel teksten lezen en begrijpen is. En daar wil je naartoe.
Hoe kun je kinderen nu helpen om de teksten goed te lezen? Om te beginnen door ze in groep 3 een hele fijne basis mee te geven. En eigenlijk begint het al in groep 1/2 waarbij de kinderen in juni groep 2 al 12 letters herkennen en benoemen. In groep 3 ga je daar op door en bied je alle letters aan en je leert kinderen die letters schrijven van A tot Z, het hele alfabet. Uiteraard in een andere volgorde omdat methodemakers daarover nagedacht hebben. En vervolgens kunnen kinderen die letters, tot woorden en daarna die woorden tot zinnen en vervolgens die zinnen tot teksten achter elkaar plakken zodat ze echt woorden, zinnen en uiteindelijk teksten kunnen lezen.
Hier zijn toetsen bij bedacht. We moeten immers weten hoe kinderen het doen... De AVI-toets en de DMT-toets in dit geval. Bij de AVI-toets wordt gekeken of een kind een tekst kan lezen binnen een daarvoor gestelde tijd. Bij de DMT-toets wordt gekeken of kinderen losse woorden lezen binnen een bepaalde tijd.
Deze toetsen zijn een hulpmiddel bij het signaleren. Het helpt leerkrachten signaleren wat kinderen wel/niet kunnen. Helaas zijn jaren geleden, eigenlijk in het hele onderwijs, de toetsen een doel op zich geworden. Daar mogen we inmiddels alweer vanaf. De inspectie kijkt niet meer op die manier naar het onderwijs en de DMT-toets, dus waarom zouden wij dat blijven doen? Als school mag jij aantonen wat de kinderen kunnen, de vorm daarin is redelijk vrij.
Dus hebben deze toetsen echt als enige doel het signaleren wat kinderen wel/niet kunnen. Wij als leerkracht kunnen daarmee de juiste interventies verwerken in ons leesonderwijs, zodat we de kinderen het juiste leesonderwijs kunnen bieden.
Helaas zijn we nog volop aan het oefenen met woorden lezen, voor o.a. de DMT-toets. Denk aan de Pravoo-map, de Timboektoe-woordrijen, etc. Dit zijn hartstikke fijne materialen als je wilt oefenen voor de manier van toetsen, als je de kinderen wilt leren hoe lang 1 minuut duurt en hoeveel woordjes zij in die ene minuut kunnen lezen. Helaas leren we kinderen hierdoor ook race-lezen, terwijl ik van mening ben dat correct lezen en vloeiend lezen zoveel waardevoller is, maar dat is een discussie voor een andere keer. Voor nu beperk ik mij tot het nut van woordrijen lezen vanaf AVI-M4.
Het enige doel van de toets moet zijn: wat kan een kind binnen bepaalde tijd?
Nu willen we allemaal dat de kinderen binnen een bepaalde tijd op een toetsmoment net even wat meer kunnen dan ze normaal in de klas laten zien. Maar om daarvoor specifiek te oefenen met woorden lezen? Dat is absoluut niet nodig.
Uit wetenschappelijk onderzoek is namelijk gebleken dat woordrijen oefenen alleen nut heeft op korte termijn, zeker niet op langere termijn. Ook is gebleken dat kinderen die oefenen met teksten lezen zowel teksten als woorden beter lezen op de langere termijn. En uit onderzoek is geleken dat kinderen woorden uit een tekst beter aan een context kunnen koppelen en daardoor de woorden beter in hun geheugen beklijven.
Daaruit kun je dus concluderen dat oefenen met woorden geen nut heeft, tenzij je als doel hebt dat je:
1. in groep 3 kinderen van letters woorden wilt laten vormen.
2. wilt oefenen met DMT-toetsen.
Verder wil ik je adviseren om volle bak in te zetten op tekst lezen. En dan bedoel ik tekst lezen in de breedste zin van het woord. Met leesboeken, informatieboeken, poëziebundels, receptenboeken, nieuwsberichten, etc. Hierbij staan teksten centraal en je praat met kinderen over alle gelezen teksten.
Praten over teksten doen we bij Kinderboekenjuf altijd al, daarom promoot ik mini leeslessen. Ik ben hier een groot fan van en ook deze mini leeslessen zijn wetenschappelijk onderbouwd.
Als je een mini leesles geeft, praat je enkele minuten over een boek gekoppeld aan een doel uit de leerlijn literatuur en lezen. Hier volgen wat voorbeelden bij het thema carnaval. Volgende week is het namelijk carnaval. Stel de kinderen in je klas eens een leesvraag rondom dit thema (doel: genre/thema/onderwerp).
Denk aan:
- Welk carnavalskostuum zou je hoofdpersoon aantrekken? (Doel: personages/verteller)
- Waar speelt je verhaal zich af? Vieren ze daar wel/geen carnaval? (Doel: plaats/ruimte)
- Wil je in de bovenbouw met een boek rondom carnaval aan de slag? Pak De Bieb-bende deel 2 Duister carnaval van Michael Reefs erbij en geef deze mini leeslessen:
• Lees bladzijde 131 ‘Beseffen jullie eigenlijk…‘ t/m bladzijde 132 ‘…het niets voorstelde.’ voor. Hier wordt kort beschreven wat het Holi-festival is. Daarnaast wordt in het boek ook een carnavalsoptocht gehouden. Leesvraag: Welke feesten worden er gevierd in jouw boek?
• Lees bladzijde 156 ‘Iedereen had zijn kostuum…‘ t/m ‘…plaats genoeg heeft.’ voor. De leden van de Bieb-bende dragen verschillende carnavalskostuums. Leesvraag: Wat voor carnavalsoutfit past er het best bij jouw hoofdpersoon?
Vervolgens lezen de kinderen in hun eigen boek en terwijl ze lezen, denken ze na over de door jou gestelde leesvraag. Na het stillezen (minimaal 20 minuten) bespreken jullie de leesvraag na. Welke antwoorden hebben de kinderen gevonden of bedacht? Praat hier heerlijk over na en ervaar wat deze onderlinge boekpromotie doet in jouw klas. Je zult verbaasd zijn, kinderen zijn namelijk meestal dolenthousiast.
Wat ik je met deze leespiratie-mail dus mee wil geven is: laat de woordrijen los. Zeker vanaf groep 5! Focus op tekst lezen en praat over gelezen teksten door mini leeslessen te geven.
Wil je verder lezen over woordrijen? Kijk dan naar de blogs Geletterdheid en Schoolsucces van Anneke Smits en Erna van Koeven. Ook dit en dit blog kan ik je aanraden.
Bronnen
Timboektoe leeskaarten: https://onderwijsdatabank.nl/catalogus?q=timboektoe
Verder lezen: http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2014/05/voortgezet-lezen-losse-woorden-oefenen.html
http://geletterdheidenschoolsucces.blogspot.com/2019/10/kritisch-omgaan-met-de-dmt.html
De kinderboekentip mét mini leesles:
Finn en Femke vinden de lente, Martin Klein, Kerstin Meyer, Charlotte Bakker (1e druk, 20158, uitgeverij Bontekoe, 9789463521208
Contact:
- Schrijf je in voor de leespiratie-nieuwsbrief: https://www.kinderboekenjuf.nl/inschrijven-leespiratie/
- Volg me op instagram: https://www.instagram.com/kinderboekenjuf.nl/
- Neus rond op mijn website: https://www.kinderboekenjuf.nl/
- Mail me al je vragen of opmerkingen: info@kinderboekenjuf.nl
- Volg mijn podcast door via het luisterplatform naar De podcast vol leespiratie te gaan en klik vervolgens op ‘volgen’. Stel de meldingen in, zodat je als eerste op de hoogte blijft als een nieuwe aflevering online komt. Bij spotify kun je dit doen door het alarmbelletje aan te klikken.
- Geef mijn podcast een beoordeling of like zodat anderen weten dat mijn podcast de moeite waard is om te beluisteren en deel de link naar de podcast gerust met collega’s of andere geïnteresseerden.