Het is wonderlijk om te ontdekken dat studie over onderscheidingsvermogen heel oud is en in alle geestelijke stromingen aandachtig wordt onderzocht. Hier volgen een paar korte aanhalingen uit de Griekse en de Romeinse tijd en uit de geestelijke richting van de Advaita (Hindoeïsme) en uit de yoga soetra’s van Patanjali.

Uit: Encheiridion van Epitectus handboekje: Over Onderscheidingsvermogen

1. Van al het bestaande hebben wij sommige dingen in onze macht. Andere niet. In onze macht hebben wij onze meningen, ons streven, onze begeerte en afkeer. Al deze dingen kunnen wij zelf bewerkstelligen. Oefen u daarom van het begin af aan bij ieder onaangenaam verschijnsel te zeggen: “Het is slechts een verbeelding en helemaal niet de zaak zelf.” Onderzoek dit verschijnsel vervolgens en maak onderscheid met de maatstaven die ge hebt en waarvan de eerste en belangrijkste is: of het iets is wat behoort tot de dingen die in onze macht liggen of niet. En als het iets is wat niet in onze macht ligt, laat dan het antwoord vanzelfsprekend zijn: “Voor mij heeft het geen betekenis”.

Uit: Overpeinzingen van Marcus Aurelius over Onderscheidingsvermogen

(Hègemonikon is letterlijk “gids” of “het leidende principe”)

Boek twee

1. “Zeg tot uzelf bij het aanbreken van de dag: Vandaag zal ik allerlei mensen ontmoeten, de bemoeial, de ondankbare, de onmatige, de bedrieger, de afgunstige, de eenzelvige… Ze werden zo omdat zij Goed niet van Kwaad kunnen onderscheiden. Maar ik heb de natuur van Goed en Kwaad doorgrond en gezien dat het ene vol schoonheid is en het andere afschuwwekkend. Bovendien heb ik de natuur van de zondaar doorgrond en ontdekt dat wij verwant zijn, niet omdat wij van hetzelfde bloed of hetzelfde zaad zijn, maar omdat wij deel hebben aan de geest en de goddelijke vonk. Ik kan door geen van hen gekwetst worden, want wat lelijk is, bindt mij niet. Ik kan niet boos worden op mijn naaste of hem haten, want wij zijn tot bestaan gekomen om samen te werken, zoals de voeten, de handen, de oogleden en de boven- en ondertanden. Daarom is het in strijd met de Natuur om elkaar tegen te werken, en dat doen wij door ons aan elkaar te ergeren en afkeer van elkaar te hebben.”

Uit: Shankara: Vivekachudamani ‘Kroonjuweel van Onderscheidingsvermogen’.

Commentaar van Philip Renard

Over Bevrijding en het Ware Onderscheid

De titel Viveka Chūdāmani heb ik vertaald als ‘Het ware onderscheid – het juweel waar alles om draait’. Wat wordt in de tekst bedoeld met ‘het ware onderscheid?’ In het Sanskriet betekent viveka gewoon ‘onderscheid’, en in de Viveka Chūdāmani wordt het ware onderscheid toegelicht als het onderscheid tussen het ‘Zelf’ en het ‘niet-Zelf’.

Uit: Yoga Sootras van Patanjali (II-26)

VIVAYKaKHYAATIR AVIPLAVAA HAANOPAAYAH

Letterlijk: Onderscheidend vermogen tussen het Onnoembare en menselijke stilte – voortdurend – loslaten – binding - methode

Onophoudelijke onderscheidingsvermogen is de methode tot verlossing en het loslaten van binding / hechting.