Bijna twee jaar geleden hebben Anne-Marij en Deborah in de podcast kennisgemaakt met Lkol Harold Keldermans, de ‘Ronald McDonald’ van de Landmacht. Hij bracht en brengt ons werkgeluk.

Maar wat hebben we inmiddels bereikt? Wat is er terecht gekomen van al die plannen? Hebben we het werkgeluk gevonden? Welke kant willen we eigenlijk op?

Is Harold inmiddels DE Chief Happiness Officer?  

Een heleboel vragen, maar hoe vinden balans tussen werkgeluk en alle werkzaamheden. Commitment is er wel, maar hoe krijgt werkgeluk de aandacht, wanneer de focus op hoofdtaak 1 ligt. 

Het gaat om de kleine initiatieven die een groot verschil kunnen maken, zoals aandacht voor elkaar. 

Werkgeluk lijkt op softe coaching shizzle, maar dat is het zeker niet. Met werkgeluk maak je echt het verschil voor de mens in de organisatie.

Transcriptie

00:00:00 - 00:00:00

Anne-Marij: Heb jij je klampok al in de aanslag?

00:00:02 - 00:00:02

Deborah: Altijd!

00:00:02 - 00:00:02

Anne-Marij: Juppie de thee.

00:00:02 - 00:00:04

Deborah: Voordeel willen we gaan bespreken.

00:00:04 - 00:00:05

Anne-Marij: Hebben we zoveel?

00:00:05 - 00:00:06

Deborah: Hebben we er ook al een afkorting bij bedacht?

00:00:07 - 00:00:07

Anne-Marij: Hebben we al een gast?

00:00:07 - 00:00:12

Deborah: Koning, keizer, admiraal. Uit de klapmok drinken we allemaal. Ik ben Deborah.

00:00:12 - 00:00:13

Anne-Marij: En ik ben Anne-Marij.

00:00:13 - 00:00:14

Deborah: Luister je mee?

00:00:14 - 00:00:15

Anne-Marij: Naar Klapmok met Thee.

00:00:15 - 00:00:15

Deborah: Hé Debora.

00:00:15 - 00:00:17

Deborah: Hè Anne-Marij.

00:00:17 - 00:00:17

Anne-Marij: Nou, leuk.

00:00:17 - 00:00:23

Deborah: Ja, heel leuk. Ik val maar met de deur in huis, Anne-Marij. Hoe is met jouw hormonen?

00:00:23 - 00:00:24

Anne-Marij: Mijn hormonen?

00:00:24 - 00:00:25

Deborah: Hoe is het met je hormonen?

00:00:25 - 00:00:27

Anne-Marij: Meestal begin ik met een rare vraag.

00:00:27 - 00:00:28

Deborah: Nu ben ik je voor, want deze had ik voorbereid.

00:00:28 - 00:00:33

Anne-Marij: Hormonen. Je bent er weer. De microfoon had even een kleine storing.

00:00:33 - 00:00:40

Deborah: Hoor je dat? Ik was te enthousiast. Ik was helemaal aan het zwiepen tegen de telefoon.

00:00:40 - 00:00:44

Anne-Marij: Ja, dat was het en dan gaat het mis. Ik heb geen idee hoe het met mijn hormonen is. Gewoon normaal, denk ik.

00:00:44 - 00:00:44

Deborah: Ja?

00:00:44 - 00:00:45

Anne-Marij: Ik ben me er niet van bewust vandaag.

00:00:48 - 00:00:52

Deborah: Heb je geen prikkelende knuffelhormonen? Of anderzijds?

00:00:52 - 00:00:53

Anne-Marij: Prikkelende knuffelhormonen.

00:00:53 - 00:00:54

Deborah: Nee, zegt je dit niets?

00:00:54 - 00:00:55

Anne-Marij: Op dit moment even niet. Jij wel?

00:00:55 - 00:01:08

Deborah: Het begint bij mij alweer te komen, want dadelijk hebben we een gast en die gaat helemaal los en prikkelt alles op je knuffelhormonen. Ik denk zelfs dat we een knuffel van hem krijgen.

00:01:08 - 00:01:09

Anne-Marij: Echt waar?

00:01:09 - 00:01:09

Deborah: Ja, dat denk ik.

00:01:09 - 00:01:11

Anne-Marij: Dan ga ik me daar alvast even mentaal op voorbereiden.

00:01:11 - 00:01:12

Deborah: Ja, doet dat maar.

00:01:14 - 00:01:17

Anne-Marij: We zitten met Harold Keldermans.

00:01:17 - 00:01:20

Deborah: Juist. Over werkgeluk.

00:01:21 - 00:01:22

Anne-Marij: Werkgeluk goeroe.

00:01:22 - 00:01:24

Deborah: Goeroe. Onze Chief Happiness Officer.

00:01:24 - 00:01:27

Anne-Marij: De Ronald McDonald van de Landmacht hebben we hem ook wel genoemd.

00:01:27 - 00:01:28

Deborah: Ja, absoluut.

00:01:28 - 00:01:32

Anne-Marij: We hebben bijna twee jaar geleden al een keer eerder een aflevering met hem opgenomen.

00:01:32 - 00:01:48

Deborah: Ja, dat was aflevering 34. Voor degene die denkt: wat een leuke aflevering. Ik zou zeggen: begin met aflevering 34, mocht je dat nog niet gedaan hebben. Dat gaat over werkgeluk. We introduceren werkgeluk: wat is het nu? Dat doen wij niet, want daar hebben we een levensgrote ambassadeur voor.

00:01:49 - 00:01:50

Anne-Marij: Dat was een hele blije aflevering.

00:01:50 - 00:02:05

Deborah: Ja, dat was het zeker. Absoluut. Wie weet wat het vandaag gaat worden. Dat was hartstikke goed. We willen wel eens weten hoe het er nu voorstaat. Hoe gaat het met ons werkgeluk? Of niet?

00:02:05 - 00:02:06

Anne-Marij: Ja, gaan we naar luisteren.

00:02:06 - 00:02:07

Deborah: Daar komt hij.

00:02:07 - 00:02:16

Anne-Marij: Daar zitten we opnieuw met de overste Harold Keldermans, of mens Keldermans zoals ik volgens jouw uniform, denk ik, moet zeggen.

00:02:16 - 00:02:21

Harold Keldermans: Ja, zeker. Ik draag een pin van van mens.

00:02:21 - 00:02:21

Anne-Marij: Je bent een mens?

00:02:21 - 00:02:24

Harold Keldermans: Nou...

00:02:24 - 00:02:26

Anne-Marij: Je twijfelt?

00:02:26 - 00:02:58

Harold Keldermans: De laatste keer dat ik gecheckt heb wel. Dat is zeker. Het is aardig om te melden dat dat een pin is die gaat over een beweging binnen Nederland - Menselijke Revolutie - waarbij bij bedrijven en organisaties veel aandacht wordt gevraagd voor de mensen in de organisatie. Het werkgeluk is iets wat helemaal in mijn straatje past. Ik ben pas geleden bij een heel mooi symposium daarover geweest. Daar was onder andere Rutger Bregman, die kennen jullie ongetwijfeld ook.

00:02:58 - 00:03:00

Anne-Marij: Niet persoonlijk, maar ik weet over wie je het hebt.

00:03:00 - 00:03:53

Harold Keldermans: Dat snap ik. Die heeft een heel mooi boek geschreven en is met een hele mooie beweging gestart: The School for Moral Ambition. Dat gaat over morele ambitie. Hoe kunnen we met z'n allen een bijdrage leveren aan een betere wereld? Hoe kunnen we samen problemen aanpakken? Fantastisch! Er zaten 750 managers vanuit allerlei bedrijven in die zaal in het AFAS theater. Er waren goede sprekers, het was een goed programma en een fantastische beweging. Ik vind dat wij als defensie zouden moeten zeggen: wij willen sponsor of ambassadeur worden van een dergelijke beweging. Ik denk dat we dat nodig hebben binnen onze organisatie en ik denk dat je dan ergens voor gaat staan. Kijk er maar eens naar op de website. Als je menselijke revolutie intypt, krijg je ongetwijfeld direct de website. Super interessant! Daar kun je ook als individu lid van worden. Vandaar dat ik de pin draag, want dan vragen mensen ernaar en kan ik er iets over vertellen.

00:03:54 - 00:04:07

Anne-Marij: Ik heb al van alles gehoord waarvan ik denk: daar moeten we het zo nog even over hebben. We zitten vandaag met jou omdat we het opnieuw gaan hebben over werkgeluk. Werkgeluk deel twee, nadat we in augustus in 2022 al eens bij elkaar hebben gezeten.

00:04:07 - 00:04:07

Deborah: Twee jaar geleden al bijna.

00:04:07 - 00:04:28

Anne-Marij: We zijn benieuwd: zijn er ontwikkelingen in? Wat heb je bereikt? Wat zijn nog je grote uitdagingen? Ik hoor nu al hele mooie en grote dingen. Wat je net noemt is heel groot en niet alleen gericht op werknemers. Dit is meer: waar willen we naartoe met de wereld?

00:04:29 - 00:05:13

Harold Keldermans: Ja, misschien een hole of society idee waar we denk ik het verschil in gaan maken en wat heel erg nodig is. Niet alleen in Nederland, maar ik denk misschien in de hele wereld. Dat klinkt gelijk heel ambitieus - dat snap ik, je moet ergens beginnen - maar ik geloof daarin. Ik geloof in de kracht van de mens, maar ook het samen. We hebben de afgelopen jaren heel veel gezien als het gaat over polarisatie in Nederland en aandacht voor elkaar. Dat is allemaal een beetje minder geworden, denk ik. Zo'n beweging als de Menselijke Revolutie is - denk ik - heel mooi om het tegengeluid te laten horen en een tegenbeweging te creëren met veel mensen op allerlei niveaus.

00:05:15 - 00:05:16

Anne-Marij: Ik vind het super interessant.

00:05:18 - 00:05:32

Deborah: De grote hamvraag, Anne-Marij. We hebben het er twee jaar geleden over gehad: Chief Happiness Officer was een wens. Zitten we hier nu formeel naar de chief happiness officer te kijken?

00:05:32 - 00:05:35

Harold Keldermans: If only.

00:05:35 - 00:05:36

Anne-Marij: Is het nog niet gelukt?

00:05:36 - 00:05:36

Deborah: We zijn er nog niet?

00:05:37 - 00:05:46

Harold Keldermans: Nee, we zijn er nog niet als organisatie, maar daar kan ik zo iets meer over vertellen. Daar heb ik uiteraard stappen in ondernomen.

00:05:46 - 00:05:49

Anne-Marij: Ik dacht: we hebben nu een nieuwe CLAS, dus je hebt het er nu al doorheen gejast.

00:05:49 - 00:06:39

Harold Keldermans: Laat ik gelijk met de spreekwoordelijke deur in huis vallen: ik heb ook met P-CLAS aan tafel gezeten om over dit onderwerp te praten, dus met de generaal Duckus om tafel gezeten. Daar heb ik uit kunnen leggen wat werkgeluk inhoudt en waarvan ik denk dat we daar als Landmacht iets mee zouden kunnen. Leuk en goed gesprek, maar er is nog geen follow up van gekomen. Of dat ervan gaat komen, I don't know. Het zal geen verrassing zijn voor jullie en de luisteraars dat hoofdtaak één - warfighting - heel erg pregnant op de agenda staat op dit moment. Wat ik begrijp en wat prima is, maar ik denk dat werkgeluk zeker daar binnen een rol zou kunnen spelen en daar kunnen we nog dieper induiken.

00:06:39 - 00:06:42

Deborah: Wat is er nodig om die follow up te kunnen maken?

00:06:43 - 00:07:26

Harold Keldermans: Het begint met commitment van de leiding - de CLAS, P-CLAS, directeuren, maar ook ondercommandanten - om hier iets mee te willen. Aardig is dat ik gisteren bij de brigadecommandant van de 43e brigade heb gezeten - generaal Boom - en met twee mensen van extern: professor doctor Meike Bartels die heel erg zit op wellbeing en alles wat er rondom wellbeing gaat bij de universiteit van Amsterdam en met Berend van de Kraats, die in het verleden het programma Boost lanceerde. Daar hebben jullie misschien wel eens van gehoord.

00:07:26 - 00:07:28

Deborah: Hebben we ook wel eens benoemd in de podcast.

00:07:28 - 00:08:31

Harold Keldermans: Dat is wel eens benoemd, inderdaad. Die is inmiddels uit defensie en heeft nu een eigen stichting. Die stichting gaat heel erg over sociale innovatie en over mensen die je binnen hebt, in hun kracht zetten. Daar hebben wij het de vorige keer uitgebreid over gehad. Dat is een belangrijk onderdeel van werkgeluk. Berend en Meike zijn weer bij mij gekomen en ik heb gezegd: misschien moeten we eens gaan praten bij een eenheid waar op dit moment de vulling misschien het grootste probleem is binnen de Landmacht. Er zijn meer brigades, maar bij diverse brigades lopen al initiatieven. Zo ben ik uiteindelijk bij de 43e brigade gekomen en heb ik contact gezocht met generaal Boom. Daar zijn we gisteren geweest en hebben we een goed gesprek gevoerd. Daar is zeker wat enthousiasme, maar er zijn ook wat hobbels. De volgende stap is dat hij erover gaat praten met CLAS om te kijken of we die sociale innovatie daar naar binnen kunnen harken. Dat is 'n manier wat niet direct werkgeluk heet, maar wat wel een ongelooflijke dikke link heeft met werkgeluk.

00:08:32 - 00:08:34

Deborah: Staat zo'n brigadecommandant daarvoor open?

00:08:37 - 00:09:25

Harold Keldermans: Alle brigadecommandanten grijpen op dit moment alles aan om ervoor te zorgen dat ze de toko gevuld krijgen. Bij de 13e brigade is een collega van mij vanuit de directie HR - Clarinda Elshof - bezig op het thema behoud. Die is heel erg praktisch bezig met de mensen. Daar hebben we wat hulp bij van de mensen van PricewaterhouseCoopers. Dat zit allemaal onder de HR-vernieuwing en zo zie je heel veel initiatieven. Zij doet dat ook bij OOCL ze gaat ook bij 11 Luchtmobiele Brigade aan de slag. Zo zie je dat er op heel veel locaties initiatieven zijn om maar te werken aan: hoe gaan we de organisatie gevuld krijgen? Dat is een mega uitdaging, maar dat hoef ik jullie niet uit te leggen.

00:09:27 - 00:09:36

Anne-Marij: Precies. Je hebt de instroom - de organisatie gevuld - krijgen, maar ik denk misschien nog wel belangrijker: die mensen behouden vervolgens.

00:09:36 - 00:09:37

Deborah: Het beperken van de uitstroom.

00:09:38 - 00:10:03

Harold Keldermans: Nogmaals, ik lees heel veel over behoud, ook in bloedstollende one or two pages vanuit het Haagse dek. Volledig terecht, maar ik denk dat de verhouding werving/selectie versus behoud nog ietsje meer door zou mogen slaan richting behoud. En daar daadwerkelijk in investeren.

00:10:03 - 00:10:09

Anne-Marij: We praten er al jaren over dat we behoud nog belangrijker vinden dan instromen. Die instroom is op een gegeven moment gaan lopen.

00:10:10 - 00:10:12

Deborah: Instroom lijkt over het algemeen prima te gaan.

00:10:12 - 00:10:17

Harold Keldermans: Die gaat prima. Ook als ik naar de instroom van de Landmacht kijk en dat wat we opleidingstechnisch aan kunnen.

00:10:17 - 00:10:17

Deborah: Ja, precies. Het probleem zit vaak ergens anders.

00:10:19 - 00:10:21

Harold Keldermans: Het probleem zit ergens anders, dus het gaat niet zo zeer om de voorkant.

00:10:21 - 00:10:32

Anne-Marij: Het begint al in de opleiding. Dat mensen goed door hun opleiding heen komen en uiteindelijk met een certificaat op zak kunnen starten op de eerste functie, maar vervolgens ook mensen binnenhouden in die loopbaan.

00:10:35 - 00:10:54

Harold Keldermans: Exact. Nogmaals, ik heb wel eens tegen jullie gezegd: werkgeluk is niet de zilveren bullet en is niet de oplossing voor alles, maar ik denk dat het een hele belangrijke bouwsteen kan zijn in de omvang. Dus alle elementen die erin zitten die commandanten op alle niveaus gaan helpen een bijdrage te leveren aan het behouden van hun mensen.

00:10:58 - 00:11:28

Deborah: Als je het wil koppelen aan het behoud van mensen, is het nog maar de grote vraag of het niet kunnen behouden van mensen ligt aan het feit dat ze niet met plezier naar hun werk gaan. Vaak zie je dat het een hele andere rol heeft waarom mensen de dienst verlaten. Werkgeluk zou er een tool voor kunnen zijn om te zeggen van: mensen die het niet naar hun zin hebben of niet de zingeving vinden. Het zit ook in andere dingen, denk ik.

00:11:29 - 00:12:16

Harold Keldermans: Ik spreek met veel mensen in het land en wat ik vaak hoor is dat collega's uiteindelijk min of meer teleurgesteld de organisatie verlaten, omdat ze niet in de volle omvang zijn gezien, gehoord, erkend of gewaardeerd. Dat zijn al die thema's waar we het de vorige keer uitgebreid over hebben gehad. Ik denk dat dat misschien het aller gemakkelijkste is, maar tevens het allermoeilijkste. Heel vaak de waan van de dag, geen tijd, ik kom er niet aan toe of mijn team is te groot... Allerlei redenen die zeker valide zijn, maar ik denk dat iedere leidinggevende er gisteren mee kan beginnen om daar iets aan te doen.

00:12:17 - 00:12:41

Deborah: Ik vind het heel lastig. Als je dat zo zegt, denk ik gelijk aan wat je de vorige keer zei. Als je dat zo zegt lijkt het net alsof het hebben van werkgeluk een commandantending is of dat de omgeving dat is. De vorige keer gaf je al aan: 40% zit in jouzelf en moet je er zelf aan doen om dat geluk te ervaren. Ik kan als commandant het bedje spreiden, maar als jij niet wil gaan liggen, moet ik je schoppen en vind je het niet leuk.

00:12:43 - 00:12:44

Anne-Marij: Je moet er zelf wat van maken.

00:12:44 - 00:13:59

Harold Keldermans: Helemaal waar. Een terechte opmerking, Deborah. Het is voor iedereen een individuele verantwoordelijkheid, maar de rol van de leidinggeven - dat is niet de verantwoordelijkheid, maar de rol - is heel cruciaal in dat proces. Dat moet je zien en begrijpen en daarmee aan de slag gaan. We hebben de vorige keer het voorbeeld van Jorge Dimitri genoemd hoe die dat bij het 17e bataljon ooit heeft gedaan en zo zijn er meer goede voorbeelden. Ik zie dat dat effect heeft, dus leiderschap is een hele belangrijke factor in dat thema werkgeluk. Vervolgens moet je als individu zelf die stap naar voren doen. Een stukje eigenaarschap en zelfleiderschap hoort daar in. Het aardige is dat heel veel jonge mensen die ik spreek - en wat ik zelf merk, want ik heb een zoon van 23 - daar ook behoefte aan hebben. Dat stukje zelfleiderschap, eigenaarschap, autonomie en ertoe doen, gezien worden en serieus genomen worden zijn allemaal dingen die in dat thema werkgeluk zitten. Als individu zelf die stap naar voren zette, maar we kunnen daar als organisatie best veel aan doen en dus ook als leiding.

00:13:59 - 00:14:15

Anne-Marij: Wat heb jij nu bereikt als semi Chief Happiness Officer van de afgelopen twee jaar? Laten we je zo noemen, want dat ben je. Of je nu die titel hebt of niet, voor ons ben je dat. Wat heb je bereikt?

00:14:15 - 00:14:15

Deborah: Voor ons wel.

00:14:16 - 00:15:16

Harold Keldermans: Ik denk op veel niveaus binnen onze organisatie het bewustzijn over: wat is werkgeluk? Wat kun je er als individu mee? En wat kun je er als organisatie of leidinggeven mee? Ik zal een aantal voorbeelden noemen, want ik denk dat dat het meest tot de verbeelding spreekt. Ik heb twee keer een college gegeven voor de korte officiersopleiding op de KMA. Twee keer een college van ruim twee uur wat gaat over leiderschap en werkgeluk. Ik heb een stukje theorie gedeeld, maar ook een stukje praktijkervaring wat ik zelf heb ervaren en in de combinatie met leiderschap. Ik ben bij drie directies finance and control en dan zul je zeggen: dat is heel erg grappig, maar die kwamen zelf. Bij de directie FSE DOSCO, de directie FSE van de bestuurstaf en de directie FSE van de CDS heb ik op het podium gestaan. Ik heb bij de mensen die in de directie werken het verhaal gedaan.

00:15:18 - 00:15:19

Anne-Marij: Dat biedt kansen, Deborah.

00:15:20 - 00:15:20

Deborah: Je bedoelt voor mijn volgende stoel?

00:15:20 - 00:15:20

Anne-Marij: Ja.

00:15:20 - 00:15:20

Deborah: Ja, zeker.

00:15:22 - 00:15:32

Harold Keldermans: Waarschijnlijk wordt dit later afgespeeld, maar ik sta aanstaande maandag bij de HDP op het podium over dit thema te praten.

00:15:32 - 00:15:32

Deborah: Hoofddirectie Personeel.

00:15:35 - 00:15:36

Harold Keldermans: Ja, sorry. De Hoofddirectie Personeel.

00:15:40 - 00:15:43

Deborah: Jij bent ook bij DBE - Beleid en Evaluaties - geweest, toch?

00:15:45 - 00:15:45

Harold Keldermans: Ja.

00:15:45 - 00:15:46

Deborah: Ik mocht komen, maar ik kon niet. Anders was ik er zeker bij geweest.

00:15:47 - 00:15:48

Deborah: Heb je hem geskipt?

00:15:49 - 00:15:49

Anne-Marij: Ja, ik kon echt niet.

00:15:50 - 00:15:57

Harold Keldermans: Het is echt jammer dat je dat gemist hebt, want dan had je aan het eind dat boek gekregen waar ik de vorige keer wat over gezegd heb: De knikkers van Qadir.

00:15:58 - 00:15:59

Anne-Marij: Die heb je nu meegenomen, toch?

00:15:59 - 00:17:15

Harold Keldermans: Ik heb wel wat anders voor jullie meegenomen, die hou ik nog even in de achterzak. Daar was Qadir zelf met Leo Bormans die daar een mega inspirerend verhaal hebben gehouden voor de mensen. Heel herkenbaar en zeker voor de mensen die uitgezonden zijn geweest naar Afghanistan. Aan het einde hebben ze allemaal dat boek gekregen 'De knikkers van Qadir'. Daar staat de generaal Wilfred Driedijk bij die vorig jaar dat initiatief heeft gedaan. Die wilde mij daarbij betrekken, maar op het moment dat hij de kick off wilde doen, kon ik niet. Dus ik heb iemand anders uit mijn netwerk naar voren geschoven. Zo zie je dat overal in de organisatie, bijvoorbeeld begin dit jaar bij 39 scorderen in Gilze-Rijen op een kaderdag op het podium gestaan wordt om over dit thema te praten. En ze aan te zetten en zelf er mee aan de slag te laten gaan. Wat ik doe is een stukje bewustwording. Ik zet mensen er op aan, maar het is niet zo dat ik hele grote projecten trek binnen de organisatie, want ik doe dit naast mijn baan als Learning en Development. Dat maakt het wat lastig en het wordt nog niet breed omarmd binnen de organisatie.

00:17:16 - 00:17:18

Anne-Marij: Het is nu vooral de olievlek, omdat jij er heel enthousiast over bent.

00:17:18 - 00:17:52

Harold Keldermans: Ja, en recentelijk zijn er drie HR-collega's begonnen met de opleiding werkgelukdeskundige. Eind deze maand zit ik aan tafel met de directeur HR en zijn plaatsvervanger om te praten om eventueel een pilot te gaan draaien binnen HR van de landmacht. Op die manier probeer hier ik kleine initiatieven op te zetten. Olievlekken, je zegt het al. Op die manier probeer ik mensen bewust te maken en aan te zetten. Dat zie ik om me heen. Het bekende keycord wat jullie kennen.

00:17:52 - 00:17:53

Anne-Marij: Ik wilde er nog wat over zeggen.

00:17:53 - 00:17:56

Harold Keldermans: Die deel ik nog steeds regelmatig uit.

00:17:57 - 00:17:57

Anne-Marij: Deborah heeft hem nog niet.

00:17:57 - 00:18:01

Deborah: Nee, ik heb hem nog niet. We zitten hier een beetje te vissen naar cadeautjes.

00:18:01 - 00:18:48

Deborah: Goed dat je erover begint, want ik had hem al op mijn lijstje staan. Ik heb op een geven moment van jou dat mooie, blije keycord gekregen. Ik moest jou beloven dat ik hem ging dragen in mijn nieuwe functie in Den Haag. Dat doe ik iedere dag heel braaf. Ik krijg letterlijk iedere dag reactie op dat keycord. Ik heb vooral bij de koffieautomaten heel veel gesprekken over werkgeluk omdat mensen zeggen: oh, wat heb jij een vrolijk iets? Vooral bij een uniform, want het is nogal een blij ding. Sommige mensen zeggen oprecht heel enthousiast: hé, wat leuk! Bij heel veel mensen merk je dat ze het heel positief zeggen, maar die bedoelen ermee: wat heb jij nou aan bij je uniform? Ik reageer daar heel enthousiast op: ik straal werkgeluk uit en het betekent 'happy people, better business'.

00:18:48 - 00:19:01

Anne-Marij: Dat het juist heel goed is. We hebben het dan even over werkgeluk. Het leuke eraan is dat in het voorbijgaan of via Teams - want het valt mezelf wel eens op als ik even snel zo mezelf voorbij zie komen - het een beetje lijkt op een Hawaii slinger.

00:19:03 - 00:19:13

Harold Keldermans: Helemaal waar. Het straalt vrolijkheid uit, dat is zo. Even een oprechte vraag: Deborah, ga jij hem dragen als ik hem jou geef?

00:19:13 - 00:19:18

Deborah: Ja, zeker. Hij past helemaal bij mijn zijn.

00:19:18 - 00:19:23

Anne-Marij: De tas wordt nu gepakt. Volgens mij is het gelukt.

00:19:23 - 00:19:27

Harold Keldermans: Jij denkt dat ik daar niet aan gedacht heb, maar daar heb ik wel aan gedacht.

00:19:27 - 00:19:27

Anne-Marij: Kijk eens even!

00:19:28 - 00:19:31

Harold Keldermans: Ik heb voor jou een vers exemplaar, Anne-Marij.

00:19:31 - 00:19:31

Anne-Marij: Oh, een nieuwe.

00:19:31 - 00:19:31

Deborah: Een frisse.

00:19:32 - 00:19:40

Harold Keldermans: Ik heb voor jou, Deborah, ook het exemplaar om met trots te kunnen dragen én het evangelie te blijven verspreiden.

00:19:40 - 00:19:40

Anne-Marij: Dat doen wij sowieso.

00:19:40 - 00:19:40

Deborah: Dat doen wij graag.

00:19:40 - 00:19:42

Harold Keldermans: Dat hebben jullie ook gedaan.

00:19:43 - 00:19:45

Deborah: Hoeveel afleveringen hebben wij jou al niet genoemd?

00:19:46 - 00:20:27

Harold Keldermans: Ik ben trouw luisteraar van de podcast en heb regelmatig mijn naam, Chief Happiness Officer of werkgeluk voorbij horen komen. Super gaaf! Jullie zijn echt ambassadeurs. Jullie stralen dat uit en dat doen jullie ook met de podcast. Dat is: wat kun je je beïnvloeden in je eigen directe omgeving? Hoe kun je daarover praten? Hoe kun je het op de agenda zetten? Dat kan iedereen. Ik denk dat ik er alles bij elkaar in de afgelopen twee jaar - sinds de eerste podcast - inmiddels 40 uitgedeeld heb binnen de organisatie. Je ziet ze nu overal terugkomen bij COMMIT, DOSCO en de Bestuursstaf. Nogmaals, het is maar een klein dingetje.

00:20:27 - 00:20:30

Deborah: Het zijn die kleine dingetjes die helpen.

00:20:30 - 00:20:32

Harold Keldermans: Het gaat om de mindset.

00:20:32 - 00:21:16

Anne-Marij: De formele lijn lijkt wat lastig. Je mist het commitment, of het bewust of onbewust is. Uiteindelijk moeten we overal commitment gaan neerleggen. En wat gaan we kiezen? Dat is een probleem wat we hebben: er is te veel. Je mist toch een beetje die voortzetting en het commitment. Je ziet dat het helpt op het moment dat je gaat olievlekken. Ga maar hier vertellen, ga maar daar vertellen en heb het hier maar over. Heb je keycord om en ga het gesprek aan bij het koffiezetapparaat. Het feit dat je praat over werkgeluk zet mensen aan tot nadenken over werkgeluk. Wat doe ik eraan? Wat kan ik eraan doen? Het zijn niet de concrete dingen, maar het helpt.

00:21:16 - 00:21:35

Harold Keldermans: Ook wel de concrete dingen. Ik noemde net die drie FSE-teams of zo'n 39 Scorderen en zo kan ik er nog veel meer noemen, maar dat maakt niet zoveel uit. Je ziet dat die mensen er enthousiast over worden en er zelf mee aan de slag gaan. Wat kunnen ze zelf binnen hun team of organisatie onderdeel beïnvloeden? Dat is waar het om gaat.

00:21:36 - 00:21:38

Anne-Marij: Krijg je er wel eens over terug wat het heeft opgeleverd?

00:21:38 - 00:22:51

Harold Keldermans: Ja, zeker. Ik zie of spreek regelmatig mensen en zeg: hoe gaat het nu? "Heel leuk." Een heel concreet voorbeeld en ook dat is maar weer klein: ik was bij de directie FSE van DOSCO geweest en die hebben gelijk een lunchwandeling app-groep aangemaakt voor alle collega's. "Ik ga een lunchwandeling doen." We hebben de vorige keer over de gelukshormonen gesproken. Door lekker buiten te wandelen worden gelukshormonen aangemaakt. Die hebben direct zo'n app-groep in het leven en die gaan nu regelmatig een lunchwandeling doen. Dan zet je in de app-groep: ik ga wandelen, wie gaat er mee? Het moet, maar mag. Je moet ook maar kunnen. Dat zijn van die kleine initiatieven. Hoe ga je met elkaar om? Hoe spreek je elkaar aan? Hoe wil je met je mindset elke dag op je werk komen? Dat zijn allemaal kleine dingen, maar ik weet 100% zeker dat dat bijdraagt aan het werkgeluk van mensen. Dat draagt weer bij aan behoud en al die andere dingen die het effect zijn van werkgeluk. Je zegt net: een stukje commitment. Ik krijg nu steeds meer vragen, want ik ga eind van het jaar met FLO.

00:22:51 - 00:22:51

Anne-Marij: Wat?

00:22:51 - 00:22:51

Deborah: Echt?

00:22:51 - 00:23:03

Harold Keldermans: Ja, sorry. Zo oud ben ik al. Ik ga eind van het jaar met FLO en heel veel mensen in mijn omgeving waarbij ik praat over dit soort dingen; zeggen: wie gaat straks dit deel van jou overnemen?

00:23:03 - 00:23:06

Deborah: Ja, precies. Heb je al een opvolger in gedachte?

00:23:06 - 00:23:06

Harold Keldermans: Ik kijk naar jullie.

00:23:07 - 00:23:08

Deborah: Oh, kijk. Daar moeten we maar eens over nadenken, Anne-Marij.

00:23:11 - 00:23:42

Harold Keldermans: Nee, nogmaals, er zijn drie collega's gestart met de opleiding werkgelukdeskundige. Als ik bijvoorbeeld met de directeur HR en zijn plaatsvervanger kan komen tot het uitrollen van een pilot, zit daar voor mij een deeltje opleiding in van een aantal mensen die die opleiding gaan volgen. Het gaat niet om mij. Iedereen is misbaar en dat geldt ook voor mij.

00:23:42 - 00:23:45

Anne-Marij: Ik snap dat als jij weggaat er drie voor in de plaats moeten komen.

00:23:48 - 00:23:50

Harold Keldermans: Je bedoelt qua gewicht en omvang.

00:23:50 - 00:23:51

Anne-Marij: Ik bedoel qua enthousiasme.

00:23:51 - 00:24:11

Harold Keldermans: Qua enthousiasme. Dank je wel, Anne-Marij. Dank voor het compliment. Ik geloof erin. Ik geloof dat een stukje enthousiasme er enorm aan bijdraagt om dat over te brengen. Ik kan me nog herinneren dat wij elkaar na de vorige podcast tegenkwamen op een dag van de vrouw, volgens mij.

00:24:11 - 00:24:16

Deborah: Dat klopt. Zo'n internationale vrouwendag.

00:24:16 - 00:24:16

Harold Keldermans: Waar we dat boek hebben gekregen.

00:24:16 - 00:24:21

Deborah: Daar hebben we de podcast over gemaakt. Over of je als vrouw bij het old boys network hoort.

00:24:25 - 00:24:30

Harold Keldermans: Precies. Dan kom ik jullie tegen en zie ik bij jullie op het gezicht direct één grote glimlach. Daar krijg ik ook weer een grote glimlach van.

00:24:30 - 00:24:37

Deborah: Dat hadden we al toen we hoorden dat je een deel twee met ons wilde opmaken. Dan zit je met zo'n smile die niet van je gezicht af gaat.

00:24:38 - 00:25:01

Harold Keldermans: Het klinkt een beetje als een stukje zelfbevlekking. Daar ben ik oprecht niet van, maar ik zet vaak de stap naar voren - bijvoorbeeld jullie weer benaderen voor een deel twee - omdat ik dit een belangrijk onderwerp vind, enthousiast ben en er graag over praat.

00:25:01 - 00:25:02

Deborah: Het is een belangrijke onderwerp.

00:25:02 - 00:25:24

Harold Keldermans: Na de eerste keer en jullie uitzending van Klapmok met Thee - ik zal niet zeggen dat mijn mailbox ontploft is - zijn er heel veel mensen die mij toen gevonden hebben. Die zeiden: kom er bij ons over praten en heb je tijd? Gelukkig krijg ik van mijn leidinggevende de tijd om daar aandacht aan te besteden.

00:25:24 - 00:25:26

Anne-Marij: Je doet dus ook andere dingen?

00:25:26 - 00:25:26

Deborah: Een echte baan.

00:25:26 - 00:25:50

Harold Keldermans: Ja, ik doe nog ander werk erbij naast werkgeluk. Dit is mijn passie en wat ik erbij doe. Ik werd regelmatig buiten de organisatie gevraagd om hierover te praten. Mensen vinden het super interessant dat iemand van defensie met het thema werkgeluk komt, want het is niet de eerste de beste combinatie die je maakt.

00:25:50 - 00:26:07

Deborah: Wat ik zo interessant vind is dat werkgeluk niet alleen gaat over blij naar je werk gaan gaat, maar er zit een hele gedachte achter. Je zegt: er is een opleiding werkgeluk. Het is echt wat. Het is niet: doe even die Hawaii slinger om en ga eens even blij naar je werk.

00:26:08 - 00:26:09

Anne-Marij: En ik heb er zin in vanochtend.

00:26:09 - 00:26:10

Deborah: Nee, het is veel meer.

00:26:10 - 00:26:55

Harold Keldermans: Sommige mensen - om wederom in jouw woorden te blijven of voor de vergelijk strekking - zeggen: softer coaching shizzle. Neem van mij aan: werkgeluk en de elementen die in werkgeluk zitten, zijn kei en kei hard. Die kun je ook kei en kei hard meetbaar maken. Je moet dat doen. Dat begint met een stukje commitment, je moet erin investeren, de borging en de dagelijkse bedrijfsvoering hebben. We hebben het daar vorige keer over gehad. Het is niet soft. Het wordt vaak door mensen soft ervaren, omdat ze - exact wat jij zegt, Deborah - het idee hebben: ik moet de hele dag als een Ronald McDonald over de gang lopen en alleen maar vrolijk en blij zijn. Nee!

00:26:55 - 00:27:17

Anne-Marij: Het is een beetje omdat er zo'n vleugje wokeness aan zit. Jij benoemde al even: hoofdtaak één is warfighting dat staat nu voorop. Het zijn een beetje de pessimisten die zeggen: dan moeten we ons allemaal bezighouden met gender en werkgeluk.

00:27:17 - 00:27:17

Harold Keldermans: En diversiteit.

00:27:17 - 00:27:22

Anne-Marij: "Laten we eindelijk eens ons echte werk gaan doen." We moeten ook ons werk doen, maar...

00:27:22 - 00:27:22

Harold Keldermans: Dat staat ook voorop.

00:27:23 - 00:27:24

Anne-Marij: Ja, precies.

00:27:24 - 00:27:25

Deborah: Het is niet los.

00:27:26 - 00:27:39

Anne-Marij: Precies, je kan het, denk ik, niet los van elkaar zien. Zoals wij nu in Nederland met elkaar aan het werk zijn en wil je genoeg mensen hebben om dat werk te kunnen doen, wil je dat mensen hun werk goed doen. Hoe doen mensen hun werk goed? Als ze zich gelukkig voelen.

00:27:39 - 00:27:39

Harold Keldermans: Als ze lekker in hun vel zitten.

00:27:40 - 00:27:44

Anne-Marij: En de ruimte hebben om dat werk te doen. Het is onlosmakelijk.

00:27:46 - 00:28:41

Harold Keldermans: Ik praat hier met regelmaat met collega's over. Begrijp me goed, hoofdtaak één snap ik als geen ander. Prioriteit nummer één op dit moment en 100% terecht, dus dat is geen discussie. Ik stel vaak de vraag: hoofdtaak één snap ik en warfighting snap ik ook, maar met welke mensen ga je dat doen? Wij weten allemaal als geen ander dat we nog steeds een uitdaging hebben voor wat betreft de vulling van de organisatie. We willen in 2030 100% gevuld zijn. Nogmaals, werkgeluk kan daar wat mij betreft - zeker als het gaat over het zijn van een aantrekkelijke werkgever, maar ook het behoud van mensen - een hele belangrijke rol in spelen. Nogmaals, niet de oplossing voor alles, maar het gaat zeker een bijdrage leveren. Daar ben ik van overtuigd. Dan gaan we weer langzaam richting een gevulde organisatie waar we met z'n allen prima onze hoofdtaak uit kunnen voeren. Ik geloof daarin.

00:28:42 - 00:29:01

Deborah: Is werkgeluk niet een onderdeel van het 'hoe' we invulling gaan geven aan warfighting en de focus op hoofdtaak één? Ik snap dat dat die focus daar ligt, maar dat sluit niet uit dat we het dus niet over werkgeluk hoeven te hebben. Dat is toch hoe we daar gaan komen? Dat zou toch een onderdeel moeten zijn van het spoor?

00:29:01 - 00:29:08

Harold Keldermans: Het kan naast elkaar bestaan. Het een hoeft het ander niet uit te sluiten.

00:29:08 - 00:29:08

Deborah: Exact.

00:29:09 - 00:29:31

Harold Keldermans: In alle eerlijkheid. Ik merk de afgelopen twee jaar - uiteraard na de inval in Oekraïne - dat die focus voor het oog voor de mens wat naar achter is geschoven in relatie tot hoofdtaak één: warfighting. Wat ik begrijp, maar - nogmaals - voor mij kan het naast elkaar bestaan.

00:29:32 - 00:29:33

Deborah: Het hoeft niet los van elkaar.

00:29:34 - 00:29:46

Anne-Marij: Jij was er net naartoe aan het gaan dat jij heel veel buiten de organisatie werd gevraagd en dit binnen de organisatie al naast andere werkzaamheden moet doen. Hoe heb je dat opgelost?

00:29:50 - 00:31:09

Harold Keldermans: Ik heb een aantal webinars gedaan, ben bij een aantal opleidingen geweest en heb contacten met Saxion Hogeschool. Ik dacht: dat is super leuk. Nadenkend over het feit dat ik dit jaar met FLO dacht ik: wat wil ik laten worden als ik met FLO ben? Ik ga niet achter de geraniums zitten. Dat zou heel slecht zijn voor mij, dus dat ga ik zeker niet doen. Ik dacht: ik wil hier mee verder en serieus in investeren. Als je dat serieus wil nemen en jezelf daarin serieus neemt, moet je gaan nadenken over een eigen bedrijf. Ik heb best veel op het podium gestaan bij externe organisaties voor een warme handdruk en een fles wijn. Dat is op zich prima is, maar in het licht van dat ik straks met FLO ben dacht ik: ik ga een eigen bedrijf starten en er moet betaald worden, want ik voeg waarde toe. Dat is de overtuiging die ik heb, in alle onbescheidenheid. Daar ga je daarover nadenken. Ik zei: ik ga aan de slag. Sinds één maart jongstleden heb ik mijn eigen bedrijf het levenslicht laten zien, inclusief een eigen website en mooie visitekaartjes. Die krijgen jullie straks ook nog een.

00:31:10 - 00:31:10

Deborah: Van harte gefeliciteerd!

00:31:10 - 00:31:51

Harold Keldermans: Ja, dank je. Ik heb het bedrijf Werkgelukstrijder genoemd. Je kunt het vinden op werkgelukstrijder.nl. Behalve nu maak ik daar nog helemaal geen reclame voor, want mensen vinden mij vaak in de mond op mond reclame. "Ik heb hem gezien of gehoord en daar moet je eens wat mee." Ik ben vanmorgen bijvoorbeeld bij de NS geweest en ik binnenkort sta ik bij ze op het podium. Dat zijn allemaal van die dingen die super gaaf zijn om te doen. Ik heb het Werkgelukstrijder genoemd.

00:31:52 - 00:31:53

Deborah: Waarom?

00:31:53 - 00:32:22

Harold Keldermans: Goede vraag, Deborah. Die hebben we niet ingestudeerd, maar hele goede vraag. A: ik ben militair en daar zit van oudsher het element strijder in. En omdat ik merk dat binnen onze organisatie - maar ook wel buiten - niet alles even rooskleurig is. Werkgeluk op de agenda krijgen en als thema serieus nemen binnen de organisatie is soms nog een "strijd".

00:32:22 - 00:32:26

Deborah: Je moet er een beetje activisme tegenover zetten om het de aandacht te geven.

00:32:26 - 00:32:56

Harold Keldermans: Ja, zeker. En met goede argumenten en soms met blauwe argumenten: wat het oplevert onderaan de streep als je daarmee aan de slag gaat. Ik dacht: oh, man. Ik heb de naam zelf bedacht. Ik ben niet zo heel creatief, maar dat heb ik zelf bedacht. Het grappige is als ik er met mensen over praat - met name met mensen die mij kennen binnen de organisatie - dat ze zeggen: that fits you like a glove. Dat klopt. Dat past bij me.

00:32:56 - 00:32:57

Deborah: Je straalt trots uit.

00:32:57 - 00:33:04

Harold Keldermans: Dat is dat stukje activisme wat jullie zeggen en waar ik al twee jaar af en toe mijn hoofd boven het maaiveld uitsteek.

00:33:04 - 00:33:05

Deborah: Heel goed.

00:33:05 - 00:33:07

Anne-Marij: Wat een mooi vooruitzicht voor straks.

00:33:07 - 00:33:08

Harold Keldermans: Ja, zeker.

00:33:08 - 00:33:14

Anne-Marij: Ik ken mensen die kopen een camper en gaan rondreizen of blijven voor zoveel uur hetzelfde doen, maar dan als burger.

00:33:14 - 00:34:24

Harold Keldermans: Dat is ook prima. Wat iedereen past natuurlijk. We hebben het net gehad over de menselijke revolutie. Ik geloof erin dat je - om het heel groots en meeslepend te maken - als mens een bijdrage moet willen leveren aan een betere wereld, ook voor je kinderen en kleinkinderen. Dat klinkt heel groots en ik ben daar maar een minuscuul zandkorreltje in. Dat snap ik, maar ik denk dat je die stap naar voren moet doen als mens. Dat is waar menselijke revolutie over gaat. Dat is ook waar dat morele ambitie van Bregman over gaat: The School for Moral Ambition. Dat vind ik fantastisch. Als ik daar nog een onderdeel van kan zijn en wat waarde in kan toevoegen na mijn tijd bij defensie - waarin ik waarde heb toegevoegd, omdat je militair bent. en wij beschermen wat ons dierbaar is - geloof ik daarin. Ik vind oprecht niet dat ik de luxe heb om achter de geraniums te gaan zitten. Nogmaals, iedereen moet dat voor zichzelf bepalen, maar ik vind dat ik nog wat te doen heb.

00:34:24 - 00:34:26

Anne-Marij: Je hebt een hoger doel.

00:34:27 - 00:35:13

Harold Keldermans: Ja. Mijn 'wij beschermen wat ons dierbaar is' valt weg, want ik ben straks geen militair meer. Een bijdrage leveren aan het verspreiden van - zoals ik het altijd noem - het evangelie van werkgeluk, geloof ik in. Het schiet me nu te binnen. Ik ben in maart naar de World Happiness Summit geweest in Londen. Dat is een beweging wereldwijd die vooral bezig is op het gebied van geluk en werkgeluk. Ik heb me twee dagen lang ondergedompeld met allerlei gelijkgestemden en fantastische sprekers. Echt fantastisch!

00:35:14 - 00:35:14

Anne-Marij: Vanuit de hele wereld?

00:35:14 - 00:35:18

Harold Keldermans: Vanuit de hele wereld. Dat wordt elk jaar georganiseerd.

00:35:18 - 00:35:23

Deborah: Wat inspireert jou op zo'n dag? Wat nemen zij waarvan je zegt: dat is helemaal nieuw.

00:35:26 - 00:36:22

Harold Keldermans: Het zit hem misschien niet eens zozeer in het nieuw, maar vaak in de toepassing hoe andere mensen dat doen en beleven. De allerhoogste medisch officier van het Amerikaanse leger was op het podium en die is heel erg bezig met de jeugd, social media en het effect van social media op jeugd. En ook heel erg met het zien, horen, erkennen, waarderen enzovoorts. Dat is heel veel herkenning. Dit is iemand die aan tafel zit bij de Obama's en de Boutros Boutros-Ghali van deze wereld. Dan denk ik: dat is wel super gaaf. Dat soort onderwerpen op de agenda zetten inspireert mij weer. Ik denk dat als we dat met z'n allen doen en zo'n beweging kunnen creëren - waarin ik, nogmaals, een minuscuul onderdeeltje ben - dat we op weg zijn naar een betere wereld. Ik ben hoopvol gestemd.

00:36:24 - 00:36:26

Anne-Marij: Zijn er landen die hier heel ver in zijn als je daar bent?

00:36:27 - 00:37:26

Harold Keldermans: Bij de Amerikanen is die beweging best groot en zij hebben daar binnen Defensie al best wat aan gedaan, maar daar lopen ze tegen dezelfde uitdagingen als ons als het gaat over een beetje conservatisme in de organisatie, woke en soft. Die kretologie hebben zij ook. Ik weet niet of jullie in Amerika zijn geweest. Ik ben er twee keer geweest. Sommige mensen hebben er helemaal niets mee. Als je binnenkomt: hi, how are you sir? Dan kun je zeggen: dat is allemaal heel erg gemaakt. Het zal voor een deel zo zijn, maar er zit een bepaald gevoel in van: ik wil jou een goed gevoel geven als medemens. Nogmaals, ongetwijfeld zit daar ook iets commercieels achter, maar dat vind ik mooi.

00:37:26 - 00:37:27

Anne-Marij: Het zit er wel in daar.

00:37:27 - 00:37:43

Harold Keldermans: Het zit er in en veel meer. Dat is ook hoe zij tegen hun veteranen aankijken en dat heeft heel veel jaren gekost. Die weg zijn wij ook ingeslagen. Dat zijn van die mooie dingen waar ik heel enthousiast van wordt.

00:37:43 - 00:38:50

Harold Keldermans: De Amerikanen doen daar best veel aan. Er komen een paar grote sprekers vandaan en mensen die er echt mee bezig zijn. Zo kwam ik een Amerikaanse collega in mijn netwerk tegen en die werkt bij een wereldwijd commercieel advertentiebureau. Zij is Chief Hart Officer. Dus geen Chief Happiness Officer, maar Chief Hart Officer. Het is een groot bedrijf en ze rapporteert rechtstreeks aan de CEO en ze valt ook onder de CEO. Zij is hele dagen bezig met mensen spreken en aanzetten. Hoe gaat het met je? Fantastisch! Als ik haar hoort praten zit ik op de stoel te wippen van plezier door dat enthousiasme en de passie die daaruit komt. Ik probeer op mijn manier mensen ook een beetje te besmetten.

00:38:50 - 00:39:04

Anne-Marij: Ja, leuk! Ik kan me zo voorstellen - dat is puur wat ik zo bedenk - dat het in Scandinavische landen ook een ding is. Zij zijn heel ver met: wat doe je bijvoorbeeld met jonge ouders in een werksituatie? Langer verlof?

00:39:06 - 00:39:10

Deborah: Ze staan ook altijd hoog in de gelukkige mensen lijsten.

00:39:10 - 00:40:16

Harold Keldermans: Finland staat al jaren op één. Dan heb je vaak Denemarken en IJsland. Zweden en Noorwegen staan ietsje lager dan Nederland. Nederland staat dit jaar op plek vijf, dus we doen het best goed en dat is prima. Scandinavische landen zijn van oudsher veel bezig met gelijkheid en gendergelijkheid. Ik werd vorige week heel blij toen ik las dat ze al de zoveelste vrouwelijke minister-president hebben in IJsland. Dat maakt het verschil. Als je bijvoorbeeld naar IJsland kijkt waar genderdiversiteit - ik wil niet zeggen niet bestaat, maar - al best heel erg gelijk is getrokken, draagt dat ook bij. In dit geval vrouwen, maar ik wil niet specifiek over vrouwen gaan. Dat vind ik mooi. Die landen staan niet voor niks hoog in die lijst. De overheid is daar in de regel best goed geregeld, net zoals in veel West-Europese landen. We hebben het niet zo slecht in Nederland en dat mogen best eens beseffen met z'n allen.

00:40:17 - 00:40:25

Anne-Marij: Ik moest er nog even aan denken dat ik een heel leuk boek aan het lezen ben. Fictie, dus niet één of andere zelfhulpboek wat jullie allemaal moeten lezen. Het is een roman.

00:40:25 - 00:40:27

Deborah: Welke roman ben je aan het lezen?

00:40:28 - 00:41:12

Anne-Marij: Het gaat in ieder geval over iemand die een burn-out krijgt. Even de link met dit: er komt helemaal aan het begin van het boek een stukje in voor dat ze volledig overwerkt is en veel te veel te doen heeft. Ze weet van gekkigheid niet meer hoe ze er doorheen komt. Je merkt al: dit staat op het punt om helemaal mis te gaan. Dan komt de Chief Happiness Officer naar haar toe: "Jij moest nog invullen wat jou vandaag gelukkig maakt en ik zie dat je dat nog niet hebt gedaan. Je ging wel even hier deze punten doen." Ik moest daar even aan denken. Je kan het heel mooi inregelen, maar je moet het geen extra taak maken voor mensen. Dat was even een sidestep. Ik moest er even aan denken.

00:41:12 - 00:42:10

Harold Keldermans: Zoals we de vorige keer hebben besproken: werkgeluk is voor een heel groot deel mindset wat je zelf kunt beïnvloeden. Hoe wil jij überhaupt in het leven staan? Waar wordt je gelukkig van? Ga daar eens mee aan de slag. De vorige keer hebben we het voorbeeld van yoga aangehaald. De een wordt enthousiast van yoga en de ander wordt enthousiast om op een podium te staan en over werkgeluk te praten. Voor ieder individu is dat verschillend en dat is belangrijk. Ik refereerde straks naar wat we met professor doctor Meike Bartels doen. Zij zegt: je moet je goed realiseren dat ieder individu verschillend is. Je kunt niet zeggen: one size fits all. We hebben het de vorige keer heel uitgebreid gehad over het goede gesprek voeren. Ik weet zeker dat heel veel mensen daar op aangaan, maar er zijn ook andere mensen die er misschien minder op aangaan. Dat is prima. Als je als organisatie of leidinggevende één programma uitrolt waarbij je zegt: iedereen moet vanaf morgen mindfulness doen.

00:42:12 - 00:42:13

Anne-Marij: En dan redden we het wel.

00:42:13 - 00:42:21

Harold Keldermans: Nee, als jij er niet van op aangaat Anne-Marij, moet je het vooral niet doen. We hebben het gehad over de check-in en dat was jouw rode vlekken ding.

00:42:21 - 00:42:38

Deborah: Ik had van de week. Dat is een anekdote. Ik zit in een nieuwe werkgroep en die heb ik overigens verteld over de podcast, dus het kan best zijn dat ze daar nu naar luisteren. Ik heb helaas niet zo veel tijd voor de werkgroep in mijn drukke agenda, maar ik probeer het altijd. Die begonnen met een check-in en dat ging met de vijf vingers.

00:42:38 - 00:42:39

Anne-Marij: Oh, nee.

00:42:39 - 00:42:45

Deborah: Over waar je heel goed in bent, wat je [crosstalk 00:42:42] wijzen en waarvan je denkt: doei.

00:42:45 - 00:42:48

Anne-Marij: Moet dat bij ieder overleg? Of was dat alleen de eerste keer?

00:42:49 - 00:42:50

Deborah: Dat was toevallig die.

00:42:50 - 00:42:53

Harold Keldermans: Een stukje kennismaking.

00:42:53 - 00:42:54

Deborah: Ik vind dat heel moeilijk.

00:42:57 - 00:42:58

Anne-Marij: Overall of on the spot?

00:42:58 - 00:43:06

Deborah: Ja, ook dat. Ik heb het eerlijk gezegd. Ik zeg: ik heb heel veel moeite met dit soort dingen. Ik krijg daar echt...

00:43:06 - 00:43:07

Anne-Marij: Vlekken van.

00:43:07 - 00:43:18

Deborah: Ja, wat moet ik? "Om elkaar goed te leren kennen." Dan denk ik: wat interesseert mij het nu wat voor werkpunten jij direct hebt? Terwijl ik helemaal niet anti ben. Ik ben best geïnteresseerd in jou.

00:43:19 - 00:43:24

Anne-Marij: Diep van binnen ben jij best geïnteresseerd in andere mensen, maar op dat moment wil je aan het werk.

00:43:25 - 00:43:31

Deborah: Ik denk: we moet even concreet dingen doen, want hup gaan. Er is dadelijk een tijd bij de koffieautomaat dat ik vraag: ga je op vakantie dit jaar?

00:43:32 - 00:45:00

Harold Keldermans: Wat bij jou past. Als je het bijvoorbeeld over de check-in hebt zijn er tientallen variaties op check-in. Je moet vooral doen wat bij je team en de mensen past. Daar moet je naar kijken. Wij hebben zo'n kennismakingsoefening ook gedaan. Ik heb toen volgens mij over de master class gepraat richting het nieuwe HR-model. Daar deden we de kennismaking en bij die master class kreeg iedereen een leeg A4'tje en moest die drie dingen opschrijven wat we niet van hem of haar wisten. Er moest één prikkelende bij zijn. Fantastisch. Dan heb je gelijk een soort mindset aan het begin. Dan heb je een stukje vrolijkheid en hebben we samen even gelachen om dingen of misschien hele serieuze dingen. Dat geeft gelijk dat gevoel van verbinding in. Daar hebben we het de vorige keer uitgebreid over gehad. Wat ik nu in die afgelopen twee jaar zelf heb ervaren - en meer onderzocht en gevoeld - dat het element verbinding binnen werkgeluk voor mij de allerbelangrijkste is. Met je collega's en leidinggevende werken, lachen, koffie drinken, wandelen en naar de karaokebar. Super leuk.

00:45:00 - 00:45:01

Deborah: Dat vind ik ook leuk, Anne-Marij.

00:45:01 - 00:45:01

Anne-Marij: Oh, echt?

00:45:03 - 00:45:03

Deborah: Ja, zeker.

00:45:03 - 00:45:25

Harold Keldermans: Dat element verbinding - naast al die andere elementen die belangrijk zijn - ga ik zo van op aan. Dat is niet normaal. Overigens ook gelijk één van de dingetjes waar ik me een klein beetje zorg over maak: als ik zo meteen met FLO ga heb ik geen collega's meer, dus daar moet ik iets mee doen.

00:45:28 - 00:45:29

Anne-Marij: Dat je nog met mensen praat door de week.

00:45:31 - 00:45:59

Harold Keldermans: Met uitzondering van mijn vrouw, want daar praat ik heel veel mee. Ik denk dat dat gevoel van samen heel belangrijk is. Dat zeiden we de vorige keer het : dat kameraadschap deel is heel belangrijk binnen onze organisatie. Als ik daar nu over praat bij organisaties, haal ik deze er altijd uit als voor mij het allerbelangrijkste element. Als dat goed geregeld is, kun je bergen aan. Daar geloof ik in.

00:46:02 - 00:46:04

Anne-Marij: Mooi! Wat leuk weer. Ik word weer helemaal blij.

00:46:07 - 00:46:29

Deborah: Zeker! Wat ik interessant vind. We hebben nu een beetje gekeken naar waar we het de vorige keer over hebben gehad en wat is nu gelukt is of wat we aan het doen zijn. Nu hebben we een nieuwe commandant landstrijdkrachten, zoals Anne-Marij net aanhaalde. Jij gaat binnenkort met FLO. Wat ga je nog doen? Wat kun je nog doen? Wat kun je voor ons betekenen?

00:46:31 - 00:48:23

Harold Keldermans: Daar waar ik al mee bezig ben, maar dat is duidelijk. Ik sta over een paar weken op het podium bij het HR-ecosysteem daar waar ook externe partijen aanschuiven. Die hebben mij gevraagd: kom eens een keer een inspirerend verhaal vertellen over werkgeluk. Ik ben aangesloten bij twee grote netwerken. Eén netwerk heet Responsief Werken en is een netwerk waar allerlei kameraden en specialisten in zitten - is overigens een extern netwerk - die aan de slag gaan met het thema wellbeing en werkgeluk binnen organisaties. Dat netwerk kun je inschakelen en dan kijken we naar een aantal van die specialisten die al met een klus aan de slag gaan. Daar ben ik bij aangesloten. Het mooiste is dat wij nu ook aangesloten zijn bij het VIBES-netwerk. Dat zijn organisaties die 10000 of meer medewerkers hebben en die serieus aan de slag zijn of willen met het thema werkgeluk. Daarbij zijn ABN AMRO, NS, Belastingdienst, de politie, CSU - een heel groot schoonmaakbedrijf - en de Nationale-Nederlanden allemaal aan gesloten. We zitten met de Harold Keldermansen van die organisaties bij elkaar en dat is heel erg om van en met elkaar te leren. Daar zit ik nu in en daar ben ik nu aan het overdragen aan de projectleider die binnen Duurzaam Gezond Inzetbaar - DGI - zit. Die twee pijlers hebben we het over gehad. Zij is de projectleider van zingeving en werkplezier en zit nu samen met mij in het netwerk. Ik ben daar ingekomen vanuit mijn kennis en mijn netwerk en dat zijn dingen die ik overdraag zodat we in de toekomst bij dat netwerk aangesloten blijven en zodat we als organisatie daarvan kunnen leren.

00:48:23 - 00:48:24

Deborah: Dat valt onder borging.

00:48:25 - 00:48:28

Anne-Marij: Dat wordt binnen de organisatie geborgd bij DGI.

00:48:28 - 00:48:58

Harold Keldermans: In dit geval bij DGI. Daar gebeuren hele mooie dingen en maken we stappen. Ik ben nu in gesprek met de collega's van de Employability organisatie om misschien duurzaam een workshop werkgeluk te gaan geven, maar voor mensen die zich individueel kunnen inschrijven. Zij geven bijvoorbeeld een workshop over LinkedIn en solliciteren.

00:48:58 - 00:49:02

Anne-Marij: Oh ja, die LinkedIn-workshop, Deborah.

00:49:02 - 00:49:04

Deborah: Ja, dat lijkt me fantastisch.

00:49:07 - 00:49:38

Harold Keldermans: Ik ben nu met hun in gesprek. Ik moet even kijken hoe het komt om daar misschien op termijn structureel een workshop te gaan geven voor individuele medewerkers. Nu doe ik het vaak nog op verzoek van een leidinggevende of iemand die enthousiast is en de leidinggevende enthousiast maakt. Dan sta ik op een podium met diverse artikelen die links en rechts, deze podcast natuurlijk, maar ook webinars die ik achterlaat. Teveel om op te noemen.

00:49:38 - 00:49:41

Anne-Marij: De olievlek gaat dus door. Dat is de conclusie.

00:49:43 - 00:50:23

Harold Keldermans: Dat is mijn ultieme doel. Dat klinkt heel erg groot, maar dat is wat ik heel fijn zou vinden. Nogmaals, het moet niet afhankelijk zijn van mij. Er moeten andere mensen in de organisatie zijn. Als we een pilot kunnen gaan draaien binnen HR van de landmacht, denk ik dat er nog meer borging is want dat gaat door als ik al met FLO ben. En dat is prima. Daar wil ik zijlings bij betrokken blijven. Dat vind ik helemaal niet erg en daar zal ik alles aan blijven doen als dat gaat lopen. Dan moeten we gaan praten over: betrekken we een externe organisatie erbij? Dat moet ook betaald worden. Wat gaat het kosten? Zijn we bereid om daar geld aan te geven?

00:50:23 - 00:50:24

Anne-Marij: Dat is weer het commitment vanuit het leiderschap.

00:50:25 - 00:50:58

Harold Keldermans: Exact. Dat is waar we nu bij de 43e brigade over in gesprek zijn. Dat gaat misschien vliegen straks of misschien niet, vanwege financieel of andere prioriteiten. Daar hebben we gisteren over gesproken. Die brigades - maar dat hoef ik jullie niet uit te leggen - hebben 27 dingen op het whiteboard staan waar ze mee aan de slag moeten. Dat snap ik. Ga maar keuzes maken en prioriteiten stellen. Ik zeg niet dat het moet, maar dit zou er één kunnen zijn. Iedereen moet dat voor zichzelf bedenken.

00:50:58 - 00:51:04

Deborah: Het is een hele belangrijke, denk ik. Maar zoals je zegt: heel veel meer.

00:51:04 - 00:51:13

Harold Keldermans: Ja, heel veel meer. Dat enthousiasme blijf ik nog wel even doen tot het einde van het jaar. En keycord uitdelen blijf ik ook nog doen.

00:51:13 - 00:51:14

Anne-Marij: Het zou me verbazen als dat weg zou zijn.

00:51:14 - 00:51:14

Deborah: Heel goed!

00:51:14 - 00:51:15

Anne-Marij: Leuk!

00:51:15 - 00:51:18

Deborah: We naderen een beetje het einde van de podcast, Harold.

00:51:18 - 00:51:18

Harold Keldermans: Nu alweer?

00:51:18 - 00:51:25

Deborah: Ja, het gaat heel hard. Is er nog iets wat je ons dan wel de luisteraar zou willen meegeven?

00:51:26 - 00:52:29

Harold Keldermans: Wat ik jullie mee zou willen geven als personen: blijf vooral dit uitdragen en blijf deze podcast doen. Ik word zelf altijd heel enthousiast van jullie podcast, omdat jullie dingen goed uitleggen. Dat vind ik heel fijn. Ik vind dat jullie wat dat betreft goede ambassadeurs zijn überhaupt voor defensie, de organisatie. Blijf voor jezelf die elementen toepassen die je zelf kunt beïnvloeden elke dag. We hebben het de vorige keer gehad over het voeren van het goede gesprek. Toen hoorde ik nog de belofte van Anne-Marij: daar ga ik zelf mee aan de slag. Ongetwijfeld was de intentie en het voornemen er ook, maar soms merk je dat sommige dingen onder de tram komen vanwege de waan van de dag. Wat soms belangrijk is, is een intentie daadwerkelijk omzetten in actie. Dat zou ik jullie mee willen geven. Dat doe jullie al met de podcast, maar ga dat ook doen als het gaat over het thema werkgeluk in jullie directe omgeving.

00:52:29 - 00:53:28

Harold Keldermans: Dat kan met het keycord. Jij vertelde net het mooie voorbeeld bij de koffieautomaat dat mensen vragen naar je keycord. Dat is fantastisch. Op die manier beïnvloeden we heel langzamerhand steeds meer mensen. Dat voor jullie. Wat ik zelf nog kwijt wil als boodschap, want ik kan uren praten. Dit is een fantastische organisatie en er gaat ongelooflijk veel goed. Qua collegialiteit en kameraadschap had ik in geen andere organisatie 38 jaar willen werken. Ik word er emotioneel van merk ik als ik dat zo zeg, maar dat is echt zo. Er kan ongelooflijk veel binnen de organisatie mits je de juiste wegen of mensen kent, dus werk aan je netwerk. Dat zou het advies zijn aan alle jonge collega's. Een vleugje meer ambitie op het thema werkgeluk - met name toch binnen de lijn - zou fijn zijn.

00:53:28 - 00:53:29

Anne-Marij: Dat zou ons nog verder brengen.

00:53:29 - 00:54:15

Harold Keldermans: Dat zou ik denk ik nog serieuzer op de kaart zetten. Nogmaals, het gaat er niet om of je het werkgeluk noemt of een andere naam. We zijn er al mee bezig. De afgelopen twee jaar zie ik in relatie tot het HR-model die cultuur langzaam veranderen in de organisatie. Dit soort thema's wordt steeds belangrijker. Jullie hebben een podcast over neurodiversiteit. Dat zijn allemaal elementen waar we het tien jaar geleden helemaal niet over hadden. Ik zie die cultuur veranderen, maar dat zou nog een beetje mogen versnellen. Dat zou nog een vliegwieleffect mogen hebben. Daar heb je commitment voor nodig van beginnend bij een minister, staatssecretaris en zo naar beneden. Ik snap hoofdtaak één, maar werkgeluk is super leuk.

00:54:17 - 00:54:22

Anne-Marij: Harrold, heel erg bedankt dat je opnieuw met ons in gesprek wilde gaan.

00:54:22 - 00:54:24

Harold Keldermans: Dat ik het podium heb gekregen, super gaaf.

00:54:25 - 00:54:25

Deborah: Altijd.

00:54:26 - 00:54:34

Anne-Marij: Je bent altijd welkom bij ons. Wij gaan nu allebei lekker het keycord dragen en iedere dag met mensen in gesprek over werkgeluk.

00:54:34 - 00:54:45

Harold Keldermans: Super leuk! Dank jullie wel voor het podium en uiteraard jullie heel veel succes komende periode met al die podcasts die jullie nog gaan maken in de komende jaren en met de mooie dingen binnen de organisatie.

00:54:45 - 00:54:45

Deborah: Dank je wel.

00:54:46 - 00:54:46

Harold Keldermans: Dank je wel.

00:54:48 - 00:54:49

Anne-Marij: Ik ben weer helemaal gelukkig.

00:54:50 - 00:55:04

Deborah: Jawel, hè? Op moment dat hij binnenkomt denk je: oh god, waar gaat het heen? Welke kant gaan we op? Dan zit je al met zo'n smile op je gezicht die vastgeplakt zit en waarvan je kramp in je kaak krijgt.

00:55:04 - 00:55:05

Anne-Marij: En knuffelen.

00:55:05 - 00:55:10

Deborah: Precies. Het blijft toch op één of andere manier inspireren.

00:55:10 - 00:55:11

Anne-Marij: Oh, zeker.

00:55:11 - 00:55:24

Deborah: Dat is heel prettig. Het is een heel prettig mens. Die check-in, Anne-Marij, waar jij rode vlekken van krijgt en waarvan ik ervaren heb dat die er bij mij net zo zitten, heeft uiteindelijk wel een functie.

00:55:24 - 00:55:25

Anne-Marij: Ja, natuurlijk.

00:55:25 - 00:55:54

Deborah: Dat is het ook. Als je het hebt over spread the joy denk je: ga het goede gesprek aan of doe zo'n check-in dat je elkaar wat beter leert kennen en goed van start kan gaan. Het zit niet in mijn DNA. Dit is dan het zoveel procent zelf aan te leren principe, denk ik. Ik snap het doel, maar het middel.

00:55:56 - 00:56:20

Anne-Marij: Ja, precies. Het is soms misschien het taalgebruik. De check-in - hoe zit jij erbij - heeft bij mij een bepaalde associatie waar ik een beetje allergisch van word. Wat je ermee bedoelt en als er iemand even bijzonderheden heeft die we moeten weten, omdat het van invloed is omdat iemand niet het hele uur bij dit overleg kan zijn, want ik kan zo meteen worden opgeroepen want er is iets...

00:56:22 - 00:56:23

Deborah: Is fijn om te weten.

00:56:24 - 00:56:24

Anne-Marij: Ja.

00:56:24 - 00:56:44

Deborah: Wij zijn dan allebei al snel taak- of resultaatgericht, want we moeten het doel halen. Dat is beetje je primaire reactie. "Kom we zitten bij elkaar, want we gaan samen iets fixen." Dat het gezellig en leuk is komt wel.

00:56:44 - 00:56:51

Anne-Marij: Ik weet dat ik erna nog tien andere overleggen hebt die aansluitend zijn, dus als er eentje uitloopt heb ik de rest van de dag een probleem.

00:56:51 - 00:56:57

Deborah: We moeten het toch weer eens hebben over werkdruk. Werkgeluk versus werkdruk. Wat doen we onszelf allemaal aan?

00:56:57 - 00:57:04

Anne-Marij: Dat resultaatgericht is een goede. Gaan wij binnenkort geen cursus volgen die iets te maken heeft met mensgerichtheid en dat soort dingen?

00:57:04 - 00:57:06

Deborah: Ja, absoluut.

00:57:06 - 00:57:08

Anne-Marij: We gaan hier aan werken.

00:57:08 - 00:57:23

Deborah: De leergang leiderschap mogen wij doen. We gaan twee keer twee dagen - vier dagen in totaal - aan onszelf werken. Ik ben heel benieuwd. Ik vind het een mooi onderwerp of thema om mee te nemen in die cursus.

00:57:23 - 00:57:30

Anne-Marij: Absoluut. Vanuit MD zijn er nog een paar van die workshops, die eendaagse dingen. Volgens mij zit er daar een keertje een tussen die hier mee te maken heeft.

00:57:30 - 00:57:34

Deborah: Dat weet ik niet uit mijn hoofd, Anne-Marij. Dat zou ik even goed moeten kijken.

00:57:34 - 00:57:45

Anne-Marij: Wie weet. Op allerlei manieren is dit een mooi onderwerp om toch weer even bij stil te staan en mee bezig te zijn. Helpen met die olievlek.

00:57:45 - 00:58:01

Deborah: Ja, zeker. Als we allemaal met plezier naar ons werk gaan, het gevoel hebben dat er zingeving is en dat je denkt: ik ben helemaal in balans en zen, ga je uiteindelijk met veel geluk en plezier naar je werk. Dat maakt je een gelukkiger mens.

00:58:01 - 00:58:02

Anne-Marij: Komt er ook wat goeds uit, als het goed is.

00:58:02 - 00:58:16

Deborah: Dat helpt die 40 procent die je zelf moet doen. Stel dat je het niet meegekregen hebt vanuit nature - dat je toch meer een halfleeg persoon bent - helpt de omgeving die aandacht voor je heeft en je erkent.

00:58:16 - 00:58:18

Anne-Marij: Als je een halfleeg persoon bent.

00:58:21 - 00:58:25

Deborah: In het kader van een halfvol of halfleeg persoon. Ik ben ook halfvol.

00:58:26 - 00:58:26

Anne-Marij: Ja?

00:58:26 - 00:58:31

Deborah: Niet mager, ik ben halfvol. Dat is weer wat anders.

00:58:31 - 00:58:45

Anne-Marij: Oké. Dit is een overdenking die we de luisteraars even lekker meegeven. Ben je een vol, halfvol of mager persoon?

00:58:48 - 00:58:49

Deborah: Een hele goede, Anne-Marij. Leuk! Heb je verder nog wat?

00:58:53 - 00:58:56

Anne-Marij: Ik denk dat we voor vandaag klaar zijn met deze aflevering.

00:58:56 - 00:58:57

Deborah: Dat denk ik ook.

00:58:57 - 00:58:59

Anne-Marij: We gaan heel hard naar de zomervakantie toe.

00:58:59 - 00:59:01

Deborah: Ja, dat zit eraan te komen.

00:59:01 - 00:59:05

Anne-Marij: Ik weet helemaal niet of dit al de laatste is voor de zomervakantie, want we hebben nog helemaal geen plan gemaakt.

00:59:05 - 00:59:09

Deborah: Eigenlijk niet. Laten we dat maar eerst mee doen, voordat we iedereen een fijne vakantie gaan wensen.

00:59:10 - 00:59:13

Anne-Marij: Als je ons een tijdje niet hoort, was dit de laatste.

00:59:13 - 00:59:20

Deborah: Was dit de laatste voor de vakantie. De echte diehards zoals Harold zijn helemaal bij, maar er zijn er genoeg die nog veel te gaan hebben.

00:59:22 - 00:59:26

Anne-Marij: Pak dan een wat oudere, ga die even lekker terugluisteren en dan komt het vast helemaal goed.

00:59:26 - 00:59:30

Deborah: Absoluut. Anne-Marij, voor nu dank je wel en tot de volgende keer.

00:59:31 - 00:59:31

Anne-Marij: Tot de volgende keer.