Marten Dijkstra: We hebben twee kavels. Een thuis kavel waar we nu staan van 37 hectaren, en een veld kavel van zeventien hectaren. De meet plots, de ene ligt op vier hectaren, die ligt hier recht achter. In 2016 is die onderwater drainage toegepast. En het schaduwperceel; daarop ligt het andere meetplot, dat ligt ernaast.
 
Inge Diepman: Zet jij even de trekker uit?
 
Marten Dijkstra: Ja, ga ik doen.
 
Inge Diepman: Dank je. Merit, jij komt hier wel vaker?
 
Merit van den Berg: Ja, niet meer zo vaak. Maar ik kwam hier wel wat regelmatiger voor een proef wat al eerder liep in Friesland. En sinds anderhalf jaar zijn we dus bezig het NOBV hier ook te meten. Maar eigenlijk, collega's uit Nijmegen zijn hier heel veel vaker. Die zijn hier om de week om hier de week plots te onderhouden.
 
Inge Diepman: Tot jouw spijt, volgens mij. Beschrijf die meetplots eens, waar wij nu eigenlijk op uitkijken.
 
Merit van den Berg: Ja, de meet plots zijn zo'n 10 bij 20 meter groot, dus dat is best wel flink. En in die meetplots proberen we alles te meten wat met CO2-emissie te maken heeft. Dus we meten de CO2 wat uit de bodem komt en alles wat daarvoor zorgt dat die CO2 eruit komt en alles wat daarmee te maken heeft, meten we ook, zoals: temperatuur, zuurstofgehalte in de bodem en bodemvocht, maar ook de samenstelling van de bodem wordt gemeten. Een ander belangrijk ding is bodemdaling natuurlijk. Dat heeft heel erg met elkaar te maken. Dat wordt ook gemeten. Dat zijn eigenlijk de belangrijkste metingen en dat wordt heel intensief gemeten, continu, elke minuut.
 
Inge Diepman: Waarom doe jij mee, Marten? Is dat vanwege de bodemdaling of is dat vanwege de broeikasgassen?
 
Marten Dijkstra: Ik ben hier geboren. Ik slaap nu op precies dezelfde plek als waar ik ben geboren. Dus ik zie sinds de jaren '80, ik ben nu 39 jaar, de bodem dalen om de boerderijen heen. En wat voor mij het belangrijkste is als boer zijnde is om de bodemdaling te remmen. De Fries Veenweiden Visie is in 2015 gestart, en toen hadden we het eigenlijk alleen maar over bodemdaling. CO2 is er later bijgekomen vanwege het Klimaatakkoord. Dat is voor mij niet de hoofdreden. Bodemdaling is echt een bedreiging voor het bedrijf, omdat je steeds lagere waterpijlen moet hebben. Je moet de fundering- De kavelpaden verzakken, dus die bodemdaling staat voor mij echt op nummer één. Ik zie CO2-reductie wel als kans om de financiering rond te krijgen.
 
Inge Diepman: Wat is jullie uitgangspunt?
 
Merit van den Berg: Ja, het uitgangspunt is om de effectiviteit te bepalen van dus die onderwater drainage op de CO2. Dat is wel het hoofddoel, en dat is ook waaruit de financiering van dit project voortkomt. Dat komt echt vanuit de klimaattafels om dus die één megaton CO2 in 2030 te bereiken en te zien welke maatregelen zijn dan effectief om dat doel te halen? Dat is wel het uitgangspunt van de financiering voor dit onderzoek.
 
Inge Diepman: Hoe groot is de kans dat we nu maatregelen nemen, ook onder politieke druk. Politici willen, als ze uiteindelijk het licht hebben gezien, resultaat zien. Hoe groot is de kans dat we hier misschien iets meten wat we niet hadden verwacht?
 
Gilles Erkens: Ja, dat is dus wel de reden waarom we nu zo intensief meten. Omdat we al eerder in de proef hier in Friesland, waar deze locatie ook bij hoorde, hadden gezien dat we bijna geen reductie hebben gemeten met deze onderwater drainage. En toen dachten we: ja, hoe kan dat dan? Want je verhoogt wel die grondwaterstand in de zomer. Maar we zien geen verschillen in de CO2, en dat is wel iets wat we echt moeten begrijpen. We zien ondertussen dat er op andere locaties wel effect is. Dus waar het allemaal mee te maken kan hebben, is onder andere de bodemstructuur of ook hoe hoog ga je dan verhogen? Want het is hier nog vrij laag, tot min 60 blijf je nog. Is dat dan voldoende? En wat gebeurt dan in die bodem? Dus komt zuurstof werkelijk tot zo diep in de bodem? En dat soort dingen, dat zijn allemaal vragen die je wil beantwoorden om ook uiteindelijk, als je die processen heel goed begrijpt, het kunt extrapoleren naar andere gebieden en kun je dus ook uitspraken doen over een veel groter gebied dan alleen maar deze ene perceel.
 
Inge Diepman: En dan moet je continu meten, en dat doen ze hier.
 
Merit van den Berg: Ja, want we hebben wel gezien in de vorige proef dat als je niet continu meet dat je best wel veel onzekerheid creëert, omdat de momenten dat je niet meet moet gaan inschatten op basis van die paar meetmomenten in het jaar. En daarom hebben we gezegd dat vooral die CO2 flux continu meten heel belangrijk is.
 
Inge Diepman: Nu staan die plots midden in het weiland. De koeien hier staan eigenlijk te wachten en verbaasd te kijken, denkende: waar is die kar met voer? Die is hier toch binnen komen rijden? Wanneer komt hij nu met dat voer? Zijn die een beetje gewend aan die twee meetplots die gewoon midden op hun land staan?
 
Marten Dijkstra: Plompverloren. De meetplots zijn hermetisch afgesloten. Daar zit ook een stroomdraadje omheen. Dus die koeien blijven daar wel weg. Ja, absoluut. Dat gaat goed.
 
Inge Diepman: Hij wil eten.
 
Marten Dijkstra: Ja, klopt. En ook even op aanvullingen van dat CO2 verhaal en de bodemdaling: je kunt het niet los van elkaar zien. Dus bij de oxidatie van veen daalt de bodem en komt CO2 vrij. Dus het hang heel nauw samen maar waar ik vooral als ondernemer naar op zoek ben, is toekomstperspectief. We hebben hier een prachtig mooie omgeving, het open landschap, veel weidevogels. Ik ben van de zesde generatie, ik zou het graag willen verdubbelen naar twaalf generaties natuurlijk, dus vandaar die intrinsieke motivatie.
 
Inge Diepman: Ze zijn heel geduldig. Maar ze kijken verlangend naar je, dus ik zou zeggen: "Ga maar voeren! Het is voertijd." Dankjewel, Marten.
 
Marten Dijkstra: Ja, graag gedaan.
 
Inge Diepman: Fijne dag nog!