De Open Monumentendag podcast - S01 / E04

Op Enka Ede

Wonen in en te midden van Rijksmonumenten

Ondernemer Jacques Hartogs stichtte in 1911 in Arnhem de Nederlandsche Kunstzijdefabriek, de Enka. De zaken liepen daar zo goed dat hij al snel een uitbreidingslocatie zocht. Die vond hij vlakbij station Ede, op de Schraaljammerheide. Daar opende in 1922 de Enkavestiging die uitgroeide tot de grootste kunstzijdeproducent van Europa. In de hoogtijddagen werkten er 5200 mensen.

In de loop van de Twintigste Eeuw groeide concurrentie en liep de vraag naar kunstzijde terug. In 2002, er werkten op dat moment nog ongeveer 1000 mensen, sloot de fabriek voorgoed de poorten. Al gauw gingen er stemmen op om op het enorme terrein een woonwijk te bouwen.

In de Westhal, een productiehal waar nu een Fiettswalhalla is gevestigd, ontmoeten we ontwikkelingsmanager Han Wartna, die zich bezighoudt met herbestemming en renovatie van Rijksmonumenten. Hij kent het Enkaterrein sinds 2008, toen het er in desolate staat bij lag. Het sprak hem meteen onmiddellijk aan. Al gauw ontwikkelden Wartna en zijn team plannen voor herbestemming van de nog overeind staande gebouwen en voor de inrichting van het terrein.

Anno 2022 wonen er in de ruim opgezette, groene en bijna energieneutrale wijk Op Enka zo'n 3500 mensen, te midden, of zelfs in de Rijksmonumenten. En de Westhal is met zijn gigantische dak vol met zonnepanelen de grootste energieopwekker onder de Nederlandse Rijksmonumenten.


Over De Open Monumentendag podcast

Vincent Bijlo en Hein van Beek bezoeken samen met mensen die er heel veel van weten gemeentelijke en Rijksmonumenten. Bijlo luistert, Van Beek kijkt en de kenners vertellen.


Dit seizoen, 2024, gaan we naar de Kerk op het Kip in Rekken, Radio Kootwijk, de Koninklijke Wachtkamer op Station Hollands Spoor in Den haag en Gebouw De Vereeniging in Hilversum, thuisbasis van een aantal Vrijmetselaarsloges.

Vorig seizoen, 2023, waren we in Meermolen de Onrust in Muiderberg die het waterpeil in het Naardermeer regelt, Kasteel Biljoen in Velp, het Woudagemaal in Lemmer en de Grote kerk te Zwolle, die thans plaats biedt aan het Academiehuis.

In 2022 waren we in Diergaarde Blijdorp in Rotterdam, Het Strandbad Winterswijk, Krijtmolen d'Admiraal in Amsterdam, Op Enka in Ede, Het Justus van Effencomplex in Rotterdam en het stadspaleis in Amsterdam waar het NIOD kantoor houdt. Bijlo: "We brengen de monumenten tot leven, we geven ze een plaats in de geschiedenis van Nederland die ze verdienen."

Het Open Monumentendag weekend 2024 vindt plaats op 14 en 15 september en wordt mede mogelijk gemaakt door de Vriendenloterij, 

Restauratiefonds, Fonds voor Cultuurparticipatie, Energie voor Elkaar en Warp Systems.

Kijk op www.openmonumentendag.nl voor meer informatie