Lezen: 1 Johannes 2

Wat vind je er van om zo een aantal overdenkingen achter elkaar te kijken naar de rol van de mens? Ik vind het best wat ongemakkelijk. Het slechte nieuws is immers dat de mens bewijst dat hij of zij het zelf niet kan. Adam en Eva kenden de zonde niet, maar toch deden ze het enige ding dat ze niet mochten doen.

Sindsdien is de wereld in een spiraal van geweld en afgoderij gekomen. De mens wil zelf op Gods troon plaatsnemen. Dat is in onze tijd een ongemakkelijke waarheid. Weet je waarom? Omdat mensen geneigd zijn hier op één van twee manieren op te reageren.

De eerste manier is door deze waarheid te negeren. De overgrote meerderheid in ons land gelooft dat de mens zo slecht nog niet is, maar dat het juist christenen zijn die het allemaal zo moeilijk maken. Ze nemen geen verantwoordelijkheid. En als je niet weet dat je een probleem hebt, dan zoek je ook de oplossing niet.

De tweede verkeerde manier is het tegenovergestelde van negeren. Dit gebeurt helaas in veel kerken. Hier is juist een ongezonde nadruk op de zonde van de mens. De mens is zo slecht dat je nooit kunt voldoen. Als je toch niet kunt voldoen, wat heeft het dan voor zin om te geloven? Alleen uit angst misschien.

De eerste groep heeft geen evangelie nodig en de tweede groep omarmt alleen een half evangelie, namelijk dat de mens het zelf niet kan. Maar ik hoop dat je in deze serie overdenkingen juist ook die andere kant gaat ervaren: dat Jezus alles heeft goed gemaakt. Dat je het zelf niet hoeft te doen!

Wat gaat er door je heen als ik dat zeg? Voel je hoop? Of teleurstelling omdat het toch niet voor jou is?

Ik ben een gevoelsmens. Ik kan mezelf echt de put in praten. Zo vaak denk ik: ‘Jezus houdt van anderen, maar niet van mij. Ik ben gewoon té zondig.’ Maar mijn gevoel mag niet mijn gids zijn. Mijn gedachten zijn niet altijd de waarheid.

Besef dat er krachten zijn die jou het liefst willen vernietigen. Die je in de kerker van de zonde willen houden. Die willen dat je nooit vrijheid en vreugde in Jezus ervaart.

We gaan een hoofdstuk lezen uit de eerste brief van Johannes. Hij was een belangrijke volgeling van Jezus en heeft in de eerste eeuw veel kerken gesticht en geleid. Deze brief was voor hen bedoeld om hen sterk te maken.

Hij legt ons uit dat we te maken hebben met drie vijanden: de wereld, de duivel en de zonde in ons. Maar hij biedt ons ook een uitweg.

1 Johannes 2

Kinderen, ik schrijf u dit opdat u niet zondigt. Maar mocht een van u zondigen, dan hebben wij een pleitbezorger bij de Vader: Jezus Christus, de rechtvaardige. Hij is het die verzoening brengt voor onze zonden, en niet alleen voor die van ons, maar voor de zonden van de hele wereld.

Dat wij God kennen weten we doordat we ons aan zijn geboden houden. Wie zegt: ‘Ik ken Hem,’ maar zich niet aan zijn geboden houdt, is een leugenaar; de waarheid is niet in hem. In ieder die zich aan Gods woord houdt, is zijn liefde werkelijk tot volmaaktheid gekomen; hierdoor weten we dat we in Hem zijn.

Wie zegt in Hem te blijven, behoort in de voetsporen van Jezus te treden. Geliefde broeders en zusters, ik houd u in deze brief geen nieuw gebod voor maar een oud, dat u vanaf het begin bekend is. Dat oude gebod is de boodschap die u gehoord hebt.

Toch is het ook een nieuw gebod, omdat de duisternis wijkt en het ware licht al schijnt, en dit is werkelijkheid in Jezus’ leven en in uw leven. Wie zegt in het licht te zijn maar zijn broeder of zuster haat, bevindt zich nog altijd in de duisternis. Wie de ander liefheeft, blijft in het licht en komt niet ten val, maar wie de ander haat, bevindt zich in de duisternis. Hij gaat zijn weg in het duister, zonder te weten waarheen die weg voert, want de duisternis heeft hem blind gemaakt.

Kinderen, ik schrijf u dat uw zonden u vergeven zijn omwille van zijn naam. Ik schrijf u, ouderen: u kent Hem die er is vanaf het begin. Ik schrijf u, jongeren: u hebt hem die het kwaad zelf is overwonnen. Kinderen, ik schrijf u dus dat u de Vader kent. Ouderen, u schrijf ik: u kent Hem die er is vanaf het begin. Jongeren, u schrijf ik: u bent sterk, het woord van God blijft in u, en u hebt hem die het kwaad zelf is overwonnen.

Heb de wereld en wat in de wereld is niet lief. Als iemand de wereld liefheeft, is de liefde van de Vader niet in hem, want alles wat in de wereld is – begeerte, inhaligheid, pronkzucht –, dat alles komt niet uit de Vader voort maar uit de wereld. De wereld met haar begeerte gaat voorbij, maar wie Gods wil doet blijft tot in eeuwigheid.

Kinderen, het laatste uur is aangebroken. U hebt gehoord dat de antichrist zal komen. Nu al treden er veel antichristen op, en daardoor weten we dat dit het laatste uur is. Ze zijn uit ons midden voortgekomen maar ze hoorden niet bij ons, want als ze werkelijk bij ons hadden gehoord, zouden ze bij ons gebleven zijn. Maar het moest aan het licht komen dat niemand van hen bij ons hoorde. U echter bent gezalfd door Hem die heilig is, en allen kent u de waarheid. Ik schrijf u niet omdat u de waarheid niet zou kennen, maar juist omdat u die kent en omdat uit de waarheid nooit een leugen voortkomt. Bestaat er een grotere leugenaar dan iemand die ontkent dat Jezus de christus is? Wie de Vader en de Zoon niet erkent, is de antichrist.

Ieder die de Zoon niet erkent, heeft ook de Vader niet. Wie de Zoon erkent, heeft ook de Vader. Wat uzelf betreft: wat u vanaf het begin hebt gehoord, laat dat in u blijven. Als in u blijft wat u vanaf het begin hebt gehoord, zult u in de Zoon en in de Vader blijven.

En dit is wat Hij ons heeft beloofd: het eeuwige leven. Dit wilde ik u schrijven over hen die proberen u te misleiden. Wat uzelf betreft: de zalving die u van Hem ontvangen hebt is blijvend, u hebt geen leraar nodig. Zijn zalving leert u alles naar waarheid, zonder bedrog. Blijf daarom in Hem, zoals zijn zalving u geleerd heeft.

Blijf dus in Hem, kinderen. Dan kunnen we vol vertrouwen zijn wanneer Hij verschijnt en hoeven we ons niet te schamen bij zijn komst. U weet dat Hij rechtvaardig is, en u moet daarom wel inzien dat ieder die rechtvaardig leeft uit God geboren is.

Johannes is erg recht door zee

Wat voelde je toen je deze tekst las of luisterde? Ik schrik altijd van dat stuk waarin Johannes schrijft dat als je je niet aan Gods geboden houdt, je niet van God houdt. Dat je dan een leugenaar bent. ‘Dat beschrijft mij’, denk ik dan.

Maar even later schrijft Johannes ook: ‘Onze zonden zijn vergeven omwille van zijn naam’. En dan denk ik: ‘Ja, dat geldt voor anderen, die wel trouw zijn’.

Deze negatieve gedachten zijn voorbeelden van hoe één van die drie vijanden werkt. De duivel. Hij wordt ook wel satan genoemd. Satan betekent ‘tegenstrever’ of ‘aanklager’. Hij is een belangrijke engel die ook tegen God in opstand is gekomen. Hij is de slang die in het paradijs een gesprek aanknoopte met Eva, terwijl Adam daarbij stond.

Ergens anders in de Bijbel (Efeziërs 6) staat dat de duivel vurige pijlen op ons afschiet. Dat zijn negatieve gedachten. Eigenlijk heeft de duivel maar twee wapens. Hij kan ons verleiden en hij kan ons aanklagen. Als je de gedachte hebt dat je niets waard bent of dat God niet van je houdt, dan zijn dat dus vurige pijlen. Hiermee probeert satan je aan te klagen.

Weet je wat ons schild is? Ons geloof. Met ons geloof kunnen we die pijlen afweren. We moeten geloven in het woord van God en wat dat over ons zegt.

Johannes is in zijn brief namelijk erg recht door zee. Hij nuanceert eigenlijk niet. Dat doet hij om zijn woorden kracht bij te zetten. Hij weet ook wel dat niemand foutloos is. Daarom zegt hij ook dat onze zonden zijn vergeven.

Hij wil alleen niet dat je achteloos doorgaat met zondigen omdat God toch wel vergeeft. Als je van God houdt, dan doe je je best om te leven zoals Hij dat wil. En zoals ik eerder zei: waar jij tekort schiet, daar vult Jezus aan. ‘Wandel daarom in het licht’, is zoals Johannes dit verwoordt.

De wereld en het vlees

Nu heeft Johannes het in deze tekst ook over de twee andere vijanden, namelijk de wereld en ‘het vlees’. De wereld is onze maatschappij die zulke andere waarden en normen heeft dan God. De mensen leven vooral voor zichzelf. De kans is groot dat wij daarin meegaan.

De wereld is vol met mensen die ‘anti-Christus’ zijn. Dit zijn mensen die niet geloven.

Daarom zegt Johannes dat we de wereld niet lief mogen hebben. Hij bedoelt niet dat we moeten neerkijken op ons leven en ook niet dat we andere mensen moeten haten. Integendeel. Het leven is waardevol, we moeten klaar staan voor anderen en voor hen bidden in de hoop dat ze tot geloof komen. Maar we moeten niet de waarden en normen overnemen.

En dan is er dus nog het ‘vlees’, zoals de oudere Bijbelvertalingen zeggen. De Nieuwe Bijbelvertaling die ik heb gebruikt zegt: ‘Begeerte’. Hier gaat het om onze zondige verlangens. Helaas leeft de zonde in ons en dat zal zo blijven tot ons sterven (of tot Jezus’ terugkomst).

‘Blijf in Hem’

Er zijn dus drie vijanden waar we mee te maken hebben: de duivel, de wereld en de zonde in ons. Maar Johannes omschrijft ook de drie stadia waar christenen doorheen gaan:

Kinderen. Dat zijn alle christenen die beseffen dat Jezus voor hun zonde is gestorven.

 Volwassenen. Dat zijn alle christenen die nog een stap verder gaan en ook voor Jezus leven met hun woorden en daden.

 Ouderen. Dat zijn alle christenen die een mentor zijn voor anderen.

In welk stadium bevind jij je? Jezus helpt je geestelijk te groeien.

Johannes beschrijft wat je daarvoor moet doen. Je moet ‘in Jezus blijven’. Dat is een andere manier om te zeggen dat je moet geloven. Weet je de definitie nog van geloven? Vertrouwen en gehoorzamen.

Vertrouwen dat Jezus je liefheeft en dat Hij aanvult waar jij tekort komt. En vervolgens proberen te leven zoals Jezus dat wil, wetende dat Hij aanvult waar jij tekort komt.

‘Blijf in Mij’, zei Jezus ooit tegen Johannes en andere leerlingen. ‘Blijf in Mij, dan blijf Ik in jullie.’ (Johannes 15)