In gesprek met Yelle Tieleman, misdaadverslaggever centrale nieuwsdienst Algemeen Dagblad en voormalig verslaggever bij AD Utrechts Nieuwsblad. Hij is winnaar van de Tegel 2019 en een nominatie in 2020. We spreken over zijn rol live ter plaatse bij een incident, met name bij de tramaanslag van 18 maart 2019. Maar ook andere onderwerpen komen aan bod, zoals zijn boek over de vermissing van Anne Faber.
Yelle neemt ons mee naar de dag van 18 maart. De aanslag in en rondom een tram op het 24 Oktoberplein, waarbij vier doden en zes gewonden vielen. Yelle vertelt hoe die dag voor hem verliep: van de alarmering tot aan de terugblik een jaar later in de krant.
Hoe je als journalist in de hectische en onzekere fase na een aanslag opereert kan Yelle gedetailleerd vertellen. We zijn ook benieuwd of hij niet bang is geweest voor zijn eigen veiligheid? Zo keek hij bijvoorbeeld in de loop van een geweer, al was dat niet het geweer van de dader.
Het Algemeen Dagblad lijkt veel op het team communicatie is onze conclusie, maar er zijn ook verschillen. Er is een coördinator met journalisten ter plaatse en bij het parlement, bij de persconferentie en op het kantoor. Door middel van een liveblog en met achtergrondartikelen op de website houden ze lezers op de hoogte. Daarnaast ook live camerabeelden van de verschillende journalisten. En niet te vergeten: collega’s zijn bezig met het maken van de krant. Het team gebruikt onder meer Slack en WhatsApp groepen om met elkaar onderling te communiceren.
Een van de belangrijke elementen is: hoe weet je wat je wel en niet kunt gebruiken aan informatie als journalist? Een bron is geen bron, natuurlijk. Maar het is toch een ambacht: hoe Yelle dat ambacht uitvoert vertelt hij met verschillende voorbeelden qua feit en fictie. Was het nu eerwraak of niet? Het duurde erg lang voordat dit narratief verdween, totdat het een aanslag bleek. Kan je iets met het briefje waarin de dader had aangegeven waarom hij zijn daad had gepleegd? Wel als een collega diegene heeft gesproken die het achtergelaten briefje had gevonden. Anders wordt het lastig: zou het waar kunnen zijn?
Mensen blijken enorm behulpzaam te zijn richting de media om het nieuws verder vorm geven. We spreken ook over de verschuiving van de taak in de tijd. Het begint bij het publiek informeren vanuit de overheid aangevuld met achtergrond informatie en gaat over in het reconstrueren van de crisis.
Wat vinden journalisten van filmpjes en van persconferentie vanuit het crisisteam? Wanneer is het gerechtvaardigd om een filmpje te sturen zonder hoor-en-wederom van de media? Welke verwachtingen wekt bijvoorbeeld een persconferentie?
We sluiten af met de vermissing van Anne Faber: wat maakt dat Yelle daar een boek over wilde schrijven? De reconstructie van een scenario is wel een middel waar we veel van kunnen leren. Het documenteren. Het loggen. Het verslagleggen. Het kan nog veel meer en beter gebeuren om de reconstructie helder en scherp te maken, vooral om er van te leren en niet om te verantwoorden. We zien daarbij nog wel een uitdaging in ons land…