Wouter Jong heeft jarenlang bij het Nederlands Genootschap van Burgemeesters gewerkt als adviseur. 24 uur per dag 7 dagen per week was hij bereikbaar voor burgemeesters. Op dit moment werkt hij voor de Onderzoeksraad voor de Veiligheid aan de evaluatie van Covid-crisis. Verder geeft hij het vak Crisis Communication aan het Institute for Security and Global Affairs van de Universiteit Leiden.
Tijd om eens dit ‘vak’ te bespreken. Volgens Wouter is er veel overlap tussen de specialismen crisiscommunicatie, risicocommunicatie, issuesmanagement, reputatiemanagement en public affairs. Echter onderscheidt crisiscommunicatie zich volgens Wouter door het onverwachte aspect (“the unpredictable event”). Daarnaast krijg je soms te maken met stakeholders die niet standaard op het netvlies staan. Dat wil niet zeggen dat je je hier niet op kunt voorbereiden; werk daarom vanuit basale scenario’s is zijn suggestie. “Als je met een incident te maken krijgt, realiseer je dat er altijd lessen zijn die elders al zijn geleerd.”
Communicatie is geen toverstafje dat alle problemen oplost, is een bevleugelde uitspraak van Wouter. Hij is van mening dat de communicatieadviseurs verantwoordelijkheid moeten blijven nemen voor de eigen bijdrage in een crisis, maar ze mogen beleidsmakers en beslissers ook een spiegel voorhouden. Immers: als beleid inconsistent is, dan moet je durven zeggen: dit besluit is niet uit te leggen. Hij geeft talloze voorbeelden uit de praktijk.
Met zijn drieën bespreken we de geschiedenis van de crisiscommunicatie: waar komen we vandaan en waar gaan we naar toe? Waar liggen nog uitdagingen? Zo laat deze Covid-crisis bijvoorbeeld zien dat de gedragscomponent veel meer aandacht vraagt. Wouter schetst de veranderde rol van de burgemeester in de crisiscommunicatie. Burgemeesters zijn bijvoorbeeld niet altijd meer diegene die alle beslissingen neemt of altijd dé gezichtsbepalende persoon moet zijn. Wij weten we het zeker: het is tijd om voor eens en voor altijd af te stappen van de kwaliteitseis: de burgemeester moet binnen een uur duiden bij een crisis.
Maar of er überhaupt kwaliteitseisen voor de crisiscommunicatie te stellen zijn, dat weet Wouter nog niet zo zeker. Hij geeft argumenten waarom er altijd wat is af te dingen op standaardkwaliteitseisen. Neem bijvoorbeeld de maatschappelijke informatiebehoefte. Dit kan niet altijd hét uitgangspunt bij een incident. De maatschappij is namelijk bijna nooit een homogene groep.
Is het werk voor de communicatieadviseur nu makkelijker of moeilijker geworden? Voor het antwoord van Wouter is het raadzaam om deze aflevering te luisteren.